بخشی از مقاله
چکیده:
با توجه به رشد جمعیت و شهرنشینی، بلند مرتبه سازی در زمان حاضر رواج یافته است. به دلیل تجمع کاربران در فضائی محدود، همچینین بهرهگیری قابل توجه از منابع انرژی در ساختمانهای بلند، توجه ویژه به بحث پایداری در فرآیند طراحی و مرحله بهره برداری ضروری به نظر میرسد. امروزه معماری پایدار در تمام زمینههای مربوطه در مسائل روز دنیای معماری کاربرد داشته که در بحث معماری پایدار هم آسمانخراشها بواسطه مواد و مصالحی که در ساخت آنها استفاده شده، سیستمهای تولید و تأمین انرژی و نیز آیکونیک بودن جایگاه ویژهای دارند.
با گسترش روزافزون استفاده از ساختمانهای بلند و نظر به وجود مشکلاتی نظیر کمبود مسکن، استفاده مطلوبتر و بهینه از این ساختمانها میتواند راه حل مناسبی برای تأمین نیازهای اجتماعی، اقتصادی و سایر نیازهای جوامع بشری باشد. بر این اساس هدف از این مقاله بررسی نقش و تبیین مفهوم توسعه و طراحی پایدار در بلند مرتبه سازی میباشد. این پژوهش ابتدا به مفهوم توسعه پایدار، الگوهای معماری پایدار و راهکارهای رسیدن به ساختمانهای بلند سبز پرداخته سپس در انتها مطالعه موردی چند ساختمان که الگوهای توسعه پایدار در طراحی آنها بکار رفته بیان شده است.
.1 مقدمه
ساخت ساختمانهای بلند با اهداف و مقاصد دارای سابقه ای دیرین در تمدن های بشری است و احداث بناهای بلند با شیوه امروزی ابتدا در امریکا و اروپا آغاز گردید و پس از گذشت چند دهه در کشورهای در حال توسعه نیز متداول گشت. به طور کلی ساختمانهای بلند، نتیجه افزایش جمعیت، گسترش شهرها و توسعه شهرنشینی است. بواسطه گسترش شهرنشینی، رشد جمعیت و کمبود منابع و زمین، مشکلاتی در کلان شهرها ایجاد شده که رویکرد بلند مرتبهسازی را بعنوان یک پدیدهی رایج شهری ضروری نموده است.
امروزه طراحی و اجرای ساختمانها بلند به دلیل توسعه شهرها و بروز نیازهای ناشی از عملکردهای جدید و نیز محدودیت زمین یک ضرورت محسوب میشود. بنابراین شهرها می توانند به صورت افقی یا عمودی توسعه یابند و بدین ترتیب فضای لازم را جهت سکونت و فعالیت در اختیار انسانها قرار دهند. در چند دهه اخیر بدلیل بلندمرتبه سازی شرایطی بوجود آمده که بشر متوجه بحرانهای زیست محیطی و همچنین معضلات اجتماعی و اقتصادی شده که این مسائل باعث مطرح شدن بحث توسعه پایدار در طراحی بناها میگردند.
نکته مهم این است که هر چند رویکرد احداث ساختمانهای بلندمرتبه میتوانند جوابگوی بسیاری از مشکلات و مسائل شهری همانند کمبود زمین، مسکن، بهینه شدن هزینه تأسیسات شهری، جلوگیری از رشد افقی شهرها باشد ولی خود زمینهساز بروز مشکلات و مسائلی مانند افزایش تراکم جمعیت و ساختمان، اختلال در تأسیسات زیربنایی و خدمات شهری، تأثیرات نامطلوب کالبدی و زیست محیطی در فضای شهری میباشد، لذا لزوم رعایت معیارها و الگوهای پایداری جهت بلندمرتبه سازی در شهرها و به خصوص کلان شهرها بیش از پیش احساس میشود؛ از این رو محقق شدن توسعه پایدار شهری در طراحی واجرای ساختمانهای بلندمرتبه ضروی است.
هدف از این مقاله بررسی نقش و تبیین مفهوم توسعه و طراحی پایدار در بلند مرتبه سازی میباشد. در در این پژوهش ابتدا به مفهوم توسعه پایدار، الگوهای معماری پایدار و راهکارهای رسیدن به ساختمانهای بلند سبز پرداخته سپس در انتها مطالعه موردی چند ساختمان که الگوهای توسعه پایدار در طراحی آنها بکار رفته بیان شده است.
.2 توسعه پایدار
توسعه پایدار توسعهای است که بدون به مخاطره افکندن توانایی نسلهای آتی را در برآوردن نیاز خود، نیازهای کنونی جهان را تأمین نماید. به عبارت دیگر توسعه پایدار به نوعی رابطهی متقابل انسانها و طبیعت میباشد. مفهوم توسعه پایدار، حاصل رشد آگاهی از پیوندهای جهانی، مابین مشکلات محیطی در حال رشد، موضوعات اجتماعی، اقتصادی، فقر و نابرابری و نگرانیها درباره یک آینده سالم برای بشر میباشد. توسعه پایدار، موضوعات محیطی، اجتماعی و اقتصادی را به هم پیوند میدهد.
.3 ابعاد و الگوهای معماری پایدار
اهداف معماری پایدار را میتوان این گونه برشمرد: اهمیت دادن به زندگی انسانها، حفظ و نگهداری آن در حال و آینده، کاربرد مصالحی که چه به هنگام تولید و بکارگیری و چه به هنگام تخریب با محیط خود سازگاری و همخوانی داشته باشند، استفاده حداقل از انرژیهای سوختی و استفاده حداکثر از انرژی های طبیعی، حداقل تخریب محیط زیست، بهبود فیزیکی و روانی زندگی انسانها و کلیهی موجودات زنده، هماهنگی با محیط طبیعی، استفاده از انرژیهای پاک مانند انرژی خورشیدی و انرژی باد و غیره، کاربرد مصالح طبیعی و بومی قابل بازیافت و بادوام، جمعآوری و استفاده از آب باران، عایق بندی حرارتی، صوتی و ایزولاسیون مناسب ساختمان، تهویهی طبیعی سقف و بازشوها، نورگیری اصولی و طراحی صحیح بازشوها .[1] پایداری در طراحی بناها را میتوان در چهار مجموعه به شرح ذیل دستهبندی نمود:
▪ پایداری محیطی: جهت، اقلیم، تهویه، فضا، نور، انرژی، آب
▪ پایداری اقتصادی: ارزش افزوده، انعطاف پذیری، واقعیت تجاری، طول عمر بنا
▪ پایداری اجتماعی: فرهنگ، فواید اجتماعی، مردم، سلامتی و رفاه
▪ پایداری معماری: مردم و عملکرد، هویت، سازه، مصالح، نوآوری
هدف کلی از طراحی پایدار در ساختمان این است که به واسطه بهره وری اصولی از انرژی و منابع طبیعی تأثیر سوء ساختمان بر محیط زیست کاهش یابد. یک طرح پایدار همزمان در پی رسیدن به ارزشهای زیبا شناختی، زیست محیطی، اجتماعی، اقتصادی، اخلاقی و معنوی است. معماری پایدار به خلق یک محیط سالم بر پایه بهره وری از منابع، حفاظت از منابع تجدید ناپذیر، کاهش مصرف انرژیهای تجدید پذیر و ارتقاء زیست کمک خواهد کرد.
.4 ساختمانهای بلند مرتبه
سازههای ساختهی بشر بزرگترین دگرگونکننده محیط زیست بوده بهگونهای که بیش از 50 درصد انرژیهای مصرفی، در زمینهی ساخت، بهره برداری و نگهداری این ساختمانها مصرف شده و بیش از نیمی از تغییرات آب و هوایی دنیا نیز از آن نشات میگیرد. در این خصوص صاحبنظران بین المللی در مورد نقش مثبت ساختمانهای بلند مرتبه در توسعه مراکز شهری حال و آینده دارای تفاوت دیدگاه میباشند؛ گروهی بر این باورند که متمرکز شدن جمعیت در ساختمانهای بلند مرتبه توام با اثرات اقتصادی آن، توپولوژی ساختمانهای بلند مرتبه را از اساس مبتنی بر توسعه پایدار مینمایاند.
.1-5 خلاقیت در محیط خارجی ساختمان
.1-1-5 ملاحظات آب و هوایی
آبوهوا نخستین نکته قابل ملاحظه در ساختوساز است. هرگاه نیاز به استفادهی هر چه بیشتر روشنایی خورشید باشد، میتوان تراکم ساختمانی را کاهش و فضای خارجی میان ساختمانهای بلندمرتبه را افزایش داد؛ در نتیجه کیفیت استفاده از روشنایی طبیعی، محوطه سازی، منظر و شرایط آب و هوایی محیط خارجی ساختمان بهبود یافته و فضای مطبوعتری برای زیست به وجود میآید.
