بخشی از مقاله
چکیده
یکی از مهمترین سیماهای هوازدگی در ماسهسنگها، هوازدگی حفرهای است که همانند لانه زنبور است و آن را لانهزنبوری یا تافونی نامند. تافونیها حفرههای ژرف و تو خالیاند که توسط سازوکارهای متفاوت هوازدگی پدیدمیآیند. در این پژوهش، چگونگی پیدایش این پدیده شگفتانگیز ژئوتوریسمی و عوامل کنترلکننده آنها در ماسهسنگهای سازند سرخ بالایی دوآب ایوانکی مورد بررسی قرارگرفته است. در این راستا، بازدیدهای میدانی، نمونهبرداری وتهیه بُرش نازک از ماسهسنگها و بررسی میکروسکوپی آنها، همچنین واکاوی به روش پراش پرتوی ایکس انجام گرفت. این بررسیها نشان داد بیشتر تافونیها توسط فرآیندهای هوازدگی شیمیایی و فیزیکی ساخته شدهاند که از مهمترین آنها میتوان به فرآیندهای کائولینیتیشدن و فرسایش پوست پیازی اشاره نمود. همچنین انحلال سیمان آهکی و گذر زمان نقش بسزایی در تشدید این هوازدگیها و گسترش تافونیهای منطقه داشته است.
واژه های کلیدی: تافونی، ماسهسنگ، سازند سرخ بالایی، ایوانکی، خاور تهران
مقدمه
واژه تافونی برای نخستین بار توسط ایتالیایی ها مورد استفاده قرارگرفت. تافونیها حفرههای ژرف و تهی هستند که در نتیجهی هوازدگی در انواع سنگهای دانهای مانند ماسهسنگ، گرانیت و سنگآهک ماسهای و بیشتر به صورت گروهی پدیدمیآیند. قطر و ژرفای هر یک از حفرهها از چند سانتیمتر تا چندین متر در تغییر است - Viles, . - 2001 در این منطقه هوازدگیهای حفره مانند - تافونی - از لندفرمهای بسیار زیبای ژئوتوریسمی میباشد. این اشکال در بخش میانی سازند سرخ بالایی، یعنی در ماسهسنگها دیده میشوند. در برخی نقاط با پیشروی فرسایش حفرهها به هم پیوسته و چالههایی را پدیدآوردهاند.منطقه مورد بررسی در جایگاه جغرافیایی پهنای 35 °.27 درجه درازای شمالی و 52 °.10 درجه خاوری و در فاصلهی 35 کیلومتری شمال ایوانکی در خاور تهران قراردارد - شکلهای 1 و . - 2
