بخشی از مقاله
چکیده
چینه نگاري بخش بالایی سازند دالان در چاه شماره A میدان پارس جنوبی مورد بررسی قرار گرفت. بخش بالایی سازند دالان در این چاه به ستبراي 245/5 متر از نظر سنگ شناسی متشکل از آهک، آهک دولومیتی، دولومیت آهکی، و میان لایه هایی از تبخیري ها می باشد. مطالعه میکروفسیل هاي سازند دالان در این چاه منجر به شناسایی ٣٢ گونه از فرامینی فرا فوزولینیدي و غیرفوزولینیدي به قرار ذیل شد:بر این اساس سن بخش بالایی سازند دالان در چاه مورد مطالعه با توجه به ارزش زیست چینه نگاري فرامینی فرا شناسایی شده، پرمین پسین - جلفین - تعیین می گردد.
واژه هاي کلیدي: پرمین، فرامینی فرا، چینه نگاري، سازند دالان، میدان پارس جنوبی.
مقدمه:
میدان گازي پارس جنوبی بزرگترین میدان گازي جهان می باشد که حدود 8 درصد از کل گاز جهان را در خود جاي داده است. بخش شمالی این میدان، موسوم به گنبد شمالی در آب هاي قطر قرار دارد و در سال 1971 مورد اکتشاف قرار گرفت. اما بخش ایرانی یا همان پارس جنوبی، در سال 1990 با حفر چاه ١sp- کشف شد. میدان پارس جنوبی، مهم ترین میدان هیدروکربوري جنوب غربی ایران در حوضه رسوبی زاگرس است که برروي خط مرزي مشترك ایران و قطر در خلیج فارس قرار دارد. سنگ مخزن اصلی این میدان گازي را سازندهاي دالان و کنگان در ایران، و سازند خوف در پلاتفرم عربی تشکیل می دهند.سازند دالان نشانگر ردیف هاي پرمین پسین زاگرس است که داراي رخساره هاي کربناته با میان لایه هاي تبخیري می باشد که در نواحی زاگرس چین خورده و بخش هاي وسیعی از خلیج فارس به عنوان اصلی ترین سازند کربناته گازدار به شمار می رود - ١٩٩٢. - Kashfi, سازند دالان در میدان پارس جنوبی حدود 640 مترضخامت دارد.
این سازند بصورت هم شیب برروي سازند آواري فراقون قرار دارد و از قاعده بطرف راس به بخش هاي دالان زیرین، بخش نار، و دالان بالایی تقسیم می شود. بخش هاي زیرین و بالایی داراي رخساره کربناته هستند و از نظر سنگ شناسی اغلب متشکل از آهک و دولومیت می باشند. اما بخش میانی یا نار، یک بخش کاملا تبخیري و انیدریتی است و جدا کنننده بخش هاي زیرین و بالایی سازند دالان در این میدان می باشد. سازند دالان در راس توسط سازند کنگان با یک مرز فرسایشی پوشیده می شود که مطالعات سنگ چینه اي، زیست چینه اي، و ایزوتوپی آن را ثابت می کند - لطفی . - 1384 در تقسیم بندي مخزنی، دالان زیرین تحت عنوان واحد ۵K نام گذاري می شود که فاقد تجمعات هیدروکربوري است.
لیکن دالان بالایی بهلیلد این که عمدتا شامل طبقات آهک اُاُلیتی و دولومیتاُاُلیتی و پلت دار متخلخل است، دو افق مخزنی ٣K و ۴K را تشکیل می دهد. در این میان، تخلخل و نفوذپذیري مناسب واحد ۴K موجب شده است که آن سنگ مخزن مناسبی را شکل دهد و این افق بیشترین حجم هیدروکربوي را در خود جاي دهد. با توجه به این ویژگی ها، مطالعات دقیق چینه نگاري سازند دالان در ارتباط با پروژه هاي اکتشافی و توسعه اي حائز اهمیت است. بدین سبب هدف از این پژوهش مطالعه و بررسی فرامینی فرا کفزي و در نتیجه تعیین سن رسوبات منطقه و سن سازند دالان می باشد.
موقعیت جغرافیایی منطقه مورد مطالعه:
میدان گازي پارس جنوبی در فاصله 100 کیلومتري از ساحل ایران در خلیج فارس - بندر عسلویه - ، 175 کیلومتري جزیره کیش، و 105 کیلومتري شمال شرقی شبه جزیره قطر واقع شده است. وسعت این میدان حدود 9700 کیلومترمربع می باشد که در این میان سهم ایران 3700 کیلومتر وسعت دارد و آن بین طول هاي شرقی 51 ° 5′ و عرض هاي شمالی 26° 25′ قرار گرفته است - شکل . - 1
چینه نگاري:
سنگ چینه نگاري:
بخش بالایی سازند دالان در چاه A پارس جنوبی با 245/5 متر ضخامت عمدتا داراي رخساره کربناته و تبخیري است که به صورت لایه هاي متناوب در امتداد هم قرار گرفته اند. این بخش بر اساس ویژگی هاي سنگ شناسی به 5 واحد سنگ چینه اي قابل تفکیک می باشد که در ادامه به تشریح آنها می پردازیم - شکل : - 2
*واحد سنگ چینه اي :1 ترکیب سنگ شناسی این واحد سنگ چینه اي تبخیري- انیدریتی می باشد و ضخامت آن در سرتاسر توالی متغیر است. هم چنین این واحد، دالان بالایی را از عضو نار این سازند جدا می کند. رخساره هاي میکروسکوپی واحد سنگ چینه اي 1 از نوع انیدریتی می باشد.
*واحد سنگ چینه اي :2 واحد سنگ چینه اي 2 در سرتاسر ستون چینه نگاري اکثراً برروي واحد 1 قرار می گیرد. ترکیب سنگی شناسی واحد یاد شده، دولومیت می باشد و بیشترین ضخامت ستون چینه شناسی را تشکیل می دهد. رخساره هاي میکروسکوپی این واحد از نوع دولومادستون، وکستون، پکستون، و به نسبت کمتر در بعضی قسمت ها رخساره گرینستونی است.
*واحد سنگ چینه اي :3 ضخامت این واحد کم و با ترکیب سنگ شناسی دولومیت آهکی می باشد. رخساره میکروسکوپی این واحد سنگ چینه اي متشکل از دولومادستون، مادستون با کمی رخساره وکستونی است.
*واحد سنگ چینه اي :4 ترکیب سنگ شناسی این واحد شامل آهک دولومیتی می باشد و رخساره هاي میکروسکوپی آن از نوع گرینستون- پکستونی است.
*واحد سنگ چینه اي :5 این واحد سنگ چینه اي اغلب در تناوب با واحد 4 دیده می شود و ترکیب سنگ شناسی آن آهک می باشد. رخساره هاي میکروسکوپی واحد 5 از نوع گرینستونی است ولی با فراوانی خیلی کمتر در بعضی قسمت ها رخساره هاي دیگر هم دیده می شود.
در حدفاصل اعماق 2913 -2960 متري یک نبود چینه اي به ضخامت 47 متر بین یک لایه نازك انیدریت در پایین و لایه هاي دولومیت در بالا قرار وجود دارد. در این فاصله به دلیل ریزش چاه مورد مطالعه، عملیات حفاري و نمونه برداري میسر نبود. گفتنی است که ادامه بررسی ها مشخص کرد این نبود چینه اي خللی در مطالعه زیست چینه اي این بخش از سازند دالان ایجاد نمی کند زیرا طبقات رسوبی پایین و بالاي آن هم سن - جلفین - هستند.
زیست چینه نگاري:
توالی هاي دریایی بخش بالایی سازند دالان در چاه A غنی از میکروفسیل هایی نظیر فرامینی فرا و جلبک ها می باشد. به منظور بررسی زیست چینه نگاري و تعیین سن این بخش از سازند دالان، این میکروفسیل ها مورد مطالعه قرار گرفتند که با مقایسه و بر اساس مطالعات ٢٠١٠Angiolini et al. در زون البرز، Gaillot and ٢٠٠٧Vachard. برروي سازند خوف در خاورمیانه، ترکیه و جنوب چین، و نیز ٢٠٠٢Ghasemi-Nejad. برروي نهشته هاي پالئوزوئیک در البرز مرکزي؛ منجر به شناسایی ٣٢ گونه متعلق به 37 جنس از فرامینی فرا فوزولینیدي و غیرفوزولینیدي شد که بدین قرار هستند - شکل . - 2
