بخشی از مقاله
چکیده
هدف کشاورزی ارگانیک حفظ حاصلخیزی خاک با استفاده از خاکورزی مناسب و تشویق به انتخاب خاکورزی حفاظتی برای بهبود خاک میباشد. شخم و مدیریت بقایای گیاهی با تغییر در شرایط زندگی در جمعیت میکروارگانیسمهای خاک اثر میگذارد. یکی از فاکتورهای موثر در تعداد موجودات زنده در خاک روش مناسب خاکورزی است. شیوههای خاکورزی محتوای رطوبتی، هوادهی و دمای خاک را تغییر میدهد. این شرایط در محیط زندگی و عرضه مواد غذایی گروههای مختلف موجودات زنده را تحت تأثیر قرار میدهد. وجود بقایای گیاهی بر سطح خاک و کاهش دستخوردگی خاک در روش بدون خاکورزی مهمترین عوامل افزایش دهنده جمعیت موجودات زنده خاک بود.
در سیستم خاکورزی حفاظتی جمعیت کرم خاکی 2 تا 9 برابر بیشتر از سیستم خاکورزی مرسوم میباشد. کرم خاکی با انجام تغییر و تبدیلات فیزیکی و مکانیکی مفید بر روی خاک و همچنین با افزودن بیوهوموس حاصل از فعالیتهای حیاتی کرمهای خاکی در زمینهای زراعی حاصلخیزی خاکها را چندین برابر نموده و اصلاح آن را در کوتاهترین زمان ممکن میسر میسازند. در خاک ورزی حفاظتی به دلیل وجود کرم خاکی بیشتر و نقبهای که در خاک ایجاد میکند نسبت به خاکورزی مرسوم در یک دوره طولانی دارای تخلخل بیشتری میباشد. بنابراین حاصلخیزی خاک نسبت به روشهای مرسوم بیشتر است.
مقدمه
موجودات زنده بیشماری در خاک زندگی میکنند که از نظر اندازه و وظیفهای که بر عهده دارند متفاوت هستند. کرمهای خاکی از اهمیت زیادی در تشکیل ساختمان خاک و مخلوط کردن مواد آلی دارند. این اهمیت به لحاظ تأثیراتی که این موجودات در فرآیند تشکیل هوموس و تکامل خاک دارند میباشد. کرم خاکی با فعالیتهای حیاتی که در خاک دارند، باعث افزایش بیوهوموس در خاک و حاصلخیزی خاک ها را افزایش میدهد. عملیات کشاورزی منجر به از بین رفتن زیستگاههای طبیعی و گونههای زیادی از موجودات شده است.
موجودات زنده خاک توسط دو فاکتور شخم و ویژگیهای فیزیکی و شیمیایی خاک تحت تأثیر قرار میگیرد . - 9 - با توجه به اینکه در چند ساله اخیر عوامل متعددی از جمله تخریب ساختمان خاک و فرسایش آن باعث کاهش جمعیت این موجودات در خاک شده است. یکی از عوامل موثر که باعث افزایش جمعیت کرم خاکی میشود، استفاده از روشهای مناسب خاکورزی میباشد. سیستمهای خاکورزی و کشت اثرات پیچیده در شرایط فیزیکی، شیمیایی و محیط زندگی موجودات دارد. درجه اختلاط در شخم، بقایای باقی مانده بر روی سطح خاک، مقدار آب خاک، دمای خاک، هوادهی، ارتباط بین ذرات خاک و مواد آلی و معدنی از فاکتورهای است که باعث تغییر در محیط زندگی و موجودات زندهای که در آن محیط زندگی میکنند میشود . - 14 -
نقش خاکورزی بر روی جمعیت کرم خاکی
در روشهای مختلف خاک ورزی پاسخ گونه های کرم خاکی متفاوت است. که در سیستم بدون خاکورزی در دورههای طولانی فراوانی این موجودات و بیوهوموس نسبت به روش خاکورزی مرسوم بیشتر است. موجودات زنده در این سیستم بزرگ تر و حساسیت بیشتری به خاکورزی نسبت به موجودات کوچکتر دارند. که به دلیل اختلاط فیزیکی بیشتر خاک، دفن بقایای گیاهی در خاک و تغییر در آب و درجه حرارت خاک میباشد . - 8 - سیستم خاک ورزی و کشت اثر پیچیدهای در شرایط فیزیکی، شیمیایی و محیط زیستی خاک ایجاد میکند. درجه بهم زدن خاک و مقدار محصول باقی مانده بر روی سطح خاک، بر مقدار آب خاک، دمای خاک، مواد آلی خاک را تحت تأثیر قرار میدهد.
این تغییر در فراوانی موجودات که در آن زندگی می کنند اثر میگذارد . - 10 - بنابر این پاسخ موجودات زنده خاک، فعالیت و جمعیت آنها با توجه به تغییر در سیستم های خاکورزی تغییر میکند. وجود کرم خاکی در خاک اهمیت زیادی دارد. کرم خاکی با ایجاد خلل فرج در خاک باعث افزایش ذخیره و حفظ آب در خاک، هوادهی، توسعه ریشه در خاک، و کمک به تشکیل خاک دانهها میشود . - 1 - کشاورزان باور دارند که انجام خاکورزی متعارف به خاطر اینکه استفاده از خاکورزهای برگردان باعث افزایش تخلخل خاک شده و جلوگیری از فشردگی خاک در مناطق عمیقتر میشود. با این حال میتوان فرضیه تخلخل خاک را با استفاده از کرم خاکی در یک دوره چند ساله جبران کرد. وجود کرم خاکی در خاک و ایجاد نقب های که در خاک ایجاد میکند باعث کاهش فشردگی برای چند سال متوالی نسبت به سایر خاک ورزی میشود . - 2 -
جمعیت کرم خاکی در مقایسه روش خاکورزی حفاظتیمعمولاً 2 تا 9 برابر بیشتر از سیستم خاکورزی مرسوم است. که به دلیل اینکه در سیستمهای خاکورزی حفاظتی شرایط خاک، درجه حرارت و شرایط رطوبت مطلوبتر است و اختلاط خاک نسبت به سایر خاکورزی کمتر میباشد . - 3 - در روش خاکورزی نواری با استفاده از گاوآهن چیزل تغییر قابل ملاحظهای در تخلخل خاک در طی سه سال نسبت به خاکورزی مرسوم ایجاد شده است.
جمعیت کرم خاکی در روش خاک-ورزی نواری 150 عدد در متر مربع و در خاکورزی مرسوم 38 عدد در متر مربع بود . - 12 - با توجه به جدول 1 وجود بقابای گیاهی در سطح خاک و کاهش بهم خوردگی خاک در روش بدون خاکورزی یکی از فاکتور های مهم در افزایش جمعیت کرم خاکی می باشد. سوزاندن بقایای گیاهی در سطح خاک باعث کاهش معنیداری در جمعیت کرم خاکی شده است. خاک ورزی به دلیل برگردان کردن خاک و تخریب کردن محل زندگی کرم خاکی باعث کاهش در جمعیت کرم خاکی شد . - 13 -
