بخشی از مقاله
چکیده
پس از دوره مدرنیسم و بحث پیرامون معماری یکرنگ در سراسر دنیا، انتقاد های زیادی از این سبک مطرح شد. معماران و طراحان زیادی مانند لو کوربوزیه اعتقاد داشتند که معماری مدرن می تواند بصورت انبوه در همه جای دنیا تکرار شود و فقط اصول مدرنیسم و کارکرد آن است که اهمیت دارد. از سوی دیگر منتقدین با مطرح کردن بحث هایی مانند هویت ملی و معماری دارای هویت با این نظریه به مخالفت پرداختند. در این راستا برخی معماران تقلید عینی از معماری دوره ای خاص، گروهی دیگر استفاده از نماد هایی از تاریخ معماری یک سرزمین و برخی نیز صرفا وجود حس و حالی از یک فضای تاریخی را نشانه دارای هویت بودن یک اثر معماری می دانند.
اما دیگاه معمار در مورد این موضوع، ریشه در هویت شخصی او دارد و با توجه به مقوله جهانی شدن، معماران نیز مانند دیگر افراد جامعه درگیر دوگانگی های فرهنگی در شخصیت خود می باشند که بر اساس آن بخشی از هویت آنها وابسته به اصل فرهنگ و مکان حغرافیایی آنها می باشد و بخش دیگر آن به شناخت آنها از فرهنگ جهانی و بدون مرز گره خورده است. اما هویت ملی چیست و ریشه در کدام خصوصیات رفتاری انسان دارد؟ چگونه می توان یک معماری دارای هویتی خاص ایجاد کرد و نقش اندیشه معمار در شکل گیری یک معماری دارای هویت چه می تواند باشد؟ در این مقاله با مطالعه برخی خصوصیات رفتاری انسان، به دلایل مطرح شدن مفاهیمی مانند هویت در هنر و معماری پرداخته و نقش اندیشه فرد معمار را به عنوان اصلی ترین عامل و آزاد در انتخاب مسیر و چگونگی شکل گیری یک معماری دارای هویت به اثبات می رسانیم.
مقدمه
برای آشنایی با تعریف هویت در معماری ابتدا لازم است به تعریف عام هویت بپردازیم. هویت - Identity - مفهومی است که اولین بار در روانشناسی اجتماعی مطرح شد و به معنی کیستی، ریشه و ذات وجودی یک چیز است. سرچشمه هستی و بودن آن. مانند اثر انگشتی که یک فرد را از سایرین متمایز می کند - لیری و تانگنی1، 2003، . - 8 از نظر علم روانشناسی انسان موجودی است اجتماعی که رفتار های مختلفی را در اجتماع از خود بروز می دهد.
یکی از خصوصیات رفتاری انسان، جمع گرایی - Collectivism - یا تمایل او برای عضویت در یک جامعه است - تصویر . - 1 این جامعه می تواند ابعاد گوناگونی داشته باشد و از گروه های چند نفره با عقاید مشترک تا صنف ها و جوامع بزرگتر را شامل می شود. مانند عضویت در یک گروه موسیقی، انتخاب مذهب، داشتن عقاید گوناگون مانند عقاید میهن پرستانه، عقاید سیاسی و ... او در این جوامع به دنبال اثبات اشتراکات خود با سایرین، احساس هستی می کند و در ناخود آگاه خود به داشتن وجه تشابه و اشتراک با هم نوعان خود تمایل دارد.2
خصوصیت رفتاری دیگر انسان که تا حدی نقطه مقابل خصوصیت پیشین محسوب می شود، فرد گرایی - Individualism - است که منجر به رفتار هایی از قبیل شخصی سازی - Personalization - و سفارشی سازی - Customization - در فرد می شود - تصویر . - 2 بشر در عین تشابهات و اشتراکات و عضویت در جوامع گوناگون تمایل به خاص بودن نیز دارد. این تمایل در نقطه مقابل خصوصیت قبلی بر پایه تفاوت های فردی می باشد.
مانند انتخاب خودرو شخصی، مدل موهای خاص خود، نوع لباس پوشیدن متفاوت با معیارها، چیدمان وسایل در دفتر شخصی، اعتقادات و نظرهای شخصی متفاوت با محدوده خود و ... شخصی سازی باعث می شود که انسان در عین عضویت در یک جامعه وجود خود را دارای ارزشی ویژه بداند و بر تفاوت های فردی با جامعه خود ارزش گذاری کند. هرچند گاهی همین تفاوت ها خود باعث شکل گیری دسته ای دیگر با این خصوصیات مشترک می شود - ترایاندیس3 و همکاران، 1988، 4. - 324
جمع گرایی واژه ایست که به نوع تعامل رفتاری بین افراد، گروهها و یا اقوام مختلف اطلاق میشود. جمعگرایی بر اساس همین گروه گرا بودن، خواستار کسب هویتاز جمع و رفتار طبق الگوهای از پیش تعیین شدهٌ جمعی است و خودانگاشتهای گروهی، خودانگاشتهای فردی اعضا را به وجود میآورند - آیزنک، 1378، - 2 فردگرایی را میتوان جهانبینیای تصور کرد که فرد در مرکز آن قرار دارد. اهدافِ فردی، ویژگیهای منحصر به فرد، فرمان راندن بر خویشتن، کنترلِ شخصی وتفاوتیبی به مسائلِ پیرامون از خصوصیاتِ این نوع جهانبینی است - آیزنک، 1378، - 2
