بخشی از مقاله
چکیده
سرنوشت بشر تابعی از تصمیم های پایان ناپذیری است که همواره انسان را به چالش فرا می خواند. درصد اقبال هر طرح یا عدم توفیق آن بسته به صحت و درستی تصمیم ها از دو بعد کمی و کیفی قابل ارزیابی است. در واقع نسبت بین تصمیم های صحیح در مقابل انتخاب های اشتباه سنجه ای پیش رو است بر آزمون مهراز. گاه انتخاب چنان دشوار و خطیر گشته که تصمیم گیرنده بر دوراهه ی مجهول به انکار صورت مسئله می پردازد.
دنیای معماری مکرر شاهد نظرات و انتخاب های فاقد عنصر ترجیه - و حتی متضاد - بوده که جملگی استوار به دفاع مستدل یک تفکر است اما برهان قاطع غیرمخدوش تصویر نمی کند. این خدشه آنگاه متظاهر شود که تصمیم بهینه واحد است. در این پژوهش مفروض است: .1 تعمیم مدل های تصمیم گیری چندمعیاره به ملاحظات معماری موجب زدودن تردید هنگام طراحی می گردد . .2 مدل های تصمیم گیری MCDM موجب ارتقاء فرایند طراحی می گردد.
.3 دستیابی به طرح های بهینه از طریق مدل های تصمیم گیری چند شاخصه و چند هدفه ممکن می باشد. لذا هدف این تحقیق تعمیم شیوه های متقن تصمیم گیری به اندیشه های معمار و ارائه راهکار برون رفت از تردید در تصمیم می باشد. بدین نظر ضمن استفاده از روش های تحلیلی- پژوهشی و ابزار مطالعات کتابخانه ای به تشریح فرایند تصمیم گیری چند معیاره MCDM و چگونگی گزینش و وزن دهی شاخص های مؤثر در تعیین گزینه برتر پرداخته و از تکنیک های AHP، ANP، SAW و آنتروپی نیز در آن بهره گرفته شده است. و از طریق تشکیل سوپرماتریس وزنی مطابق فرایند مشروح گزینه برتر و تصمیم مقطوع تحصیل گردیده است.
-1 مقدمه
با طرح پرسش از جامعه آماری اتفاقی به نظر می رسد ایده های فردی عموماً از عمق فلسفی برخوردار نیست و فاقد ژرفای لازم برای اعتنای علمی بوده و غالباً محصول تجربیات شخصی است. در حالیکه تفکرات تعمیق یافته با پارامترهای مؤثر و متعدد مواجه، و به اختصارِ اندیشه های سطحی مقید نمی گردد. از این رو در ژرفای اندیشه است که ایده های خلاق متبلور و چگونگی برون رفت از مشکلات تحصیل می گردد. در نتیجه بر تعمیق تفکرات، جستار حداکثر شاخص های اثرگذار مغروض می نماید.
از طرفی مغز انسان با همه قابلیت ها در حل مسائل پیچیده نامحدود نبوده و در هر زمینه ای دارای حد و توانی محصور به ابهام می باشد. ابداع شیوه ها و تکنیک ها در زمینه هایی که فکر انسان را به خود معطوف داشته برد اندیشه را ارتقاء داده، ابهام را زدوده و دستاوردهای حاصل را افزون دارد. از شاخه های مهم علم تصمیم گیری، تصمیم گیری چند معیاره - 1 - MCDM است که انتخاب گزینه برتر با در نظر داشتن چندین معیار می باشد - مزینی، . - 1 :1386 MCDM به دو دسته کلی تقسیم می شوند:
الف - مدل های تصمیم گیری چند هدفه - 2 - MODM
ب - مدل های تصمیم گیری چندشاخصه - - 3 - MADMمؤمنی، . - 5 :1392
در تصمیم گیری چندمعیاره، بیش از یک عامل در انتخاب گزینه برتر دخالت دارند. این معیارها می تواند کمی یا کیفی، مثبت یا منفی باشند - قدسی پور، . - 1 :1384 غایت امر این پژوهش در صدد پاسخ به این پرسش پژوهشی است که با توجه به شاخص های متعدد در اتخاذ تصمیم و تفاوت های وزنی آنها چگونه می توان به تصمیم استوار بهینه دست یافت؟
-2 پیشینه تحقیق
هربرت سایمون در 1960 مدیریت را همان تصمیم گیری دانسته و جوهره مدیریت را تصمیم گیری شمرده است - Simon, . - 1960: 4 مرادی و اخترکاوان در مقاله ای با عنوان "روش شناسی مدل های تحلیل تصمیم گیری چندمعیاره" به دسته بندی و معرفی تکنیک های چندمعیاره پرداخته و به کارگیری آن در بازبکارگیری سازگار بناهای تاریخی ایران پرداخته و محدوده کاربرد آنها را تعیین نموده اند - مرادی و اخترکاوان، . - 1388 NAP اولین بار در سال 1994 توسط ساعتی ارائه شد - مؤمنی، . - 63 :1392 همچنین در تحقیقی پیرامون فرایند انتخاب پروژه سیستم اطلاعات ANP توسط لی و کیم بکار گرفته شد - . - Lee & Kim, 2001 ماید و سارکیس ANP را برای ارزیابی استراتژیک لجستیک و بهبود سرعت تولیدات بکار گرفتند - . - Mead & Sarkis, 1998
-3 فرضیه های تحقیق
- تعمیم مدل های تصمیم گیری چندمعیاره به ملاحظات معماری موجب زدودن تردید هنگام طراحی می گردد.
- مدل های تصمیم گیری MCDM موجب ارتقاء فرایند طراحی می گردد.
- دستیابی به طرح های بهینه از طریق مدل های تصمیم گیری چند شاخصه و چند هدفه ممکن می باشد.
-4 پرسش های تحقیق
- آیا در تمام موقعیت های اخذ تصمیم معماران می توانند به مدل های تصمیم گیری چندمعیاره اتکا داشته باشند؟
- آیا نتایج حاصل از ماتریس های تصمیم با تصمیمات سنتی معماران دارای زاویه خواهد بود؟
- بطور کلی مدل های MCDM، MADM و MODM و تکنیک های AHP و ANP را می توان در جهت طولی اندیشه های مهرازی دید یا امکان مواجهه عرضی با آنها متصور است؟
- آیا دستیابی به تصمیم مقطوع پایانی بر فرایند ارتقایی و رو به رشد طراحی است؟
-5 روش شناسی تحقیق
روش تحقیق در این مقاله شیوه تحلیلی- کاربردی با ماهیت پژوهشی می باشد. برای جمع آوری اطلاعات از روش کتابخانه ای و اسنادی با تکنیک های ارزیابی و سنجش از طریق محاسبات سیستماتیک استفاده شده است.
-6 مدل های تصمیم گیری و انواع تکنیک های کاربردی آن
در تصمیم گیری چندمعیاره، بیش از یک عامل در انتخاب گزینه برتر دخالت دارند. این معیارها می توانند کمی یا کیفی، مثبت یا منفی باشند - قدسی پور، . - 1 :1384 DCMM از شاخه های مهم علم تصمیم گیری چندمعیاره است که انتخاب گزینه برتر با در نظر داشتن چندین معیار می باشد - مزینی، . - 1 :1386 مدل های تصمیم گیری چندمعیاره MCDM به دو دسته کلی تقسیم می شوند: الف - مدل های تصمیم گیری چند هدفه پیوسته MODM، ب - مدل های تصمیم گیری چندشاخصه گسسته MADM - مؤمنی، . - 5 :1392 یکی از تکنیک های تصمیم گیری چندمعیاره - 4 - AHP است که براساس تحلیل مغز انسان برای مسائل پیچیده و فازی توسط ساعتی پیشنهاد گردیده است - اصغرزاده، . - 298 :1392
بسیاری از مسائل تصمیم گیری را نمی توان بصورت سلسله مراتبی، ساختاردهی نمود؛ زیرا در بعضی از مسائل، عناصر و سطوح تصمیم دارای روابط وابستگی و متقابل می باشند - . - Chung, Lee & Pearn, 2005 از طرفی AHP نمی تواند وابستگی ممکن میان عوامل را اندازه گیری کند - . - Leskinen & Others, 2006: 268 تکنیک دیگر MADM فرایند تحلیل شبکه ای - 5 - ANP از مجموعه ای مدل های جبرانی است که بر مبنای تحلیل سلسله مراتبی - - AHP طراحی شده، با این تفاوت که به جای - سلسله مراتب - از - شبکه - در آن استفاده گردیده است.
در فرایند تحلیل سلسله مراتبی فرض بر این است که سطوح بالاتر سلسله مراتب مشتقل از سطوح و بخش های پایین تر هستند و وابستگی بین عناصر در نظر گرفته نمی شود. این در حالی است که بسیاری از مواقع تصمیم گیری، امکان چنین استقلالی در مدل سازی میسر نیست. ناگزیر ساعتی پیشنهاد می کند عناصر را به یکدیگر وابست کرده و از تکنیک تحلیل شبکه استفاده نموده - . - Saaty, 2005, 1977, 1980 در این فرایند روابط بین تمام سطوح مختلف تصمیم گیری یکطرفه در نظر گرفته می شود و سنجش شاخص ها بر مبنای روابط آنها نیز ارزیابی می گردد.
