بخشی از مقاله
چکیده
مقدمه و هدف: امروزه آموزش الکترونیکی، به منزله یکی از تکنولوژی های نوین بشری نه تنها دستخوش تغییرات ژرفی شده است، بلکه به سرعت در حال تأثیرگذاری بر روی الگوهای زندگی، آموزش، مسائل امنیتی و دیگر زمینه های زندگی انسان شده است؛ لذا با مد نظر داشتن اهمیت بالای یادگیری الکترونیکی، پیاده سازی و توسعه آن در هر جامعه ای که خواهان پیشرفت است، امری ضروری است. بنابراین، هدف پژوهش حاضر، شناسایی تاثیرات و عوامل استقرار آموزش های الکترونیکی در دوره های آموزش ضمن خدمت کارکنان می باشد.
روش: روش پژوهش، مروری است که با استفاده از منابع متعدد در زمینه آموزش و یادگیری الکترونیکی با جستجوی کتابخانه ای و اینترنتی انجام شد. یافته ها: نتایج پژوهش نیز با مروری که بر مقالات و پژوهش های مرتبط با موضوع پژوهش انجام گرفت، نشان داد که آموزش های الکترونیکی باعث اثربخشی مؤثرتر دوره های آموزش ضمن خدمت کارکنان سازمانها می گردند. همچنین در زمینه عوامل مؤثر در استقرار آموزش های الکترونیکی در دوره های آموزشی ضمن خدمت نیز، عوامل سخت افزاری، نرم افزاری و انسانی بعنوان عوامل مؤثر در استقرار این آموزش ها شناسایی شدند.
-1 مقدمه
امروزه در بررسی منابع و قابلیتهای سازمان، به انسانها به عنوان مهمترین سرمایه سازمان نگاه میشود، زیرا انسانها هستند که بزرگترین و فعالترین ارزشآفرینان مؤسسهها و سازمانها به حساب میآیند. بارزترین نمود سرمایهگذاری سازمانها و مؤسسهها برای کارکنان خود، آموزش نیروی انسانی است
آموزش همواره به عنوان وسیلهای مطمئن برای بهبود کیفیت عملکرد و حل مشکلات سازمان مدنظر بوده و نبود آن یکی از مسائل اساسی و حاد هر سازمانی است. از این رو آموزش به مثابه قلبی است ک با هر ضربان خود، خون را به تمامی ابعاد و ارکان سازمان میرساند و آن را سرشار از اطلاعات تازه و یافتههای جدید و نوآوریهای تکنیکی میکند و هر دم که بازایستد، موجب فروپاشی سازمان و نابودی کل سیستم میگردد
کلیه مساعی وکوشش هایی که در جهت ارتقای سطح دانش وآگاهی، مهارت های فنی، حرفه ای و شغلی و همچنین ایجاد رفتار مطلوب درکارکنان یک سازمان به عمل میآید و آنان را آماده انجام وظایف و مسئولیت های شغلی خود می نماید، آموزش نام دارد
نیاز به آموزش و یادگیری در کلیه مراحل زندگی انسانها، به منظور درک بهتر و ارتقای محیط آنها ضرورتی انکارناپذیر است.
آموزش نه تنها موجب ارتقای توان و قابلیتهای افراد در ارائه خدمات و تولید میشود، بلکه میتوان به کمک این قابلیتها در اداره و هدایت چرخهی تولید کالاها و خدمات، به سطح بالاتر مراتب اجتماعی و اقتصادی دست یافت
از طرفی، آموزش، مکانیزم کلیدی برای توسعه مهارتهای افراد و پیشرفت منابع انسانی به عنوان بزرگترین داراییهای یک کشور است - حقانی و معصومی، - 1390 و این اصل که آموزش در ارتقای سطح دانش، توانمندیها و ظرفیت های انسان تأثیر بسزایی دارد، مورد توافق تمامی صاحب نظران و متخصصان امر آموزش و تعلیم و تربیت می باشد
یکی از راههای انجام چنین آموزشهایی، اجرای آموزشهای ضمنخدمت میباشد که با فراهمآوردن امکان دسترسی کارکنان به آموزشهای کوتاهمدت سعی در افزایش تواناییها، مهارتها و نگرش-های آنها دارد - حدادنیا، شهیدی، - 1389 و در حقیقت آموزش ضمن خدمت به معنای تغییر دانستههای کارکنان، چگونه انجامدادن کار، تغییر نگرش آنها نسبت به کار، تغییر نگرش آنها نسبت به همکاران و سرپرستان است
آموزش ضمن خدمت بخش جداییناپذیر از آموزش هر کشور است و با توجه به سرعت پیشرفت علم باید بتوان نیروی انسانی خود را هر چه بیشتر کارآزموده ساخت. دورههای ضمن خدمت، کارکنان را در حل مشکلات کاری و اخذ تصمیمات تواناتر میسازد.
همچنین، سبب افزایش علاقه در انجام کار افراد میگردد - ابطحی، . - 1375 اما، از آن جایی که آموزش ضمن خدمت برای افراد شاغل میتواند، مشکلاتی، مانند: تداخل زمان کار و حضور در کلاس، ترددهای زیاد در شهر و افزایش هزینههای جانبی برای سازمان مربوطه شود، می توان امیدوار بود، با استقرار دورههای آموزش ضمن خدمت به صورت مجازی این گونه هزینهها به حداقل ممکن کاهش یابد؛ زیرا مطالعات متعدد نشان داده است که یادگیری الکترونیکی حداقل به میزان آموزش سنتی اثر بخش است و حتی از آن نیز کارآتر میباشد و موجبات خرسندی یادگیرندگان را بیشتر فراهم میسازد
آموزش مجازی با بهرهگیری از پیشرفتهای صنعت فنآوری اطلاعات و ارتباطات از راهکارهای نوین توسعه عدالت آموزشی در دنیای معاصر به شمار میرود و بنابر اعلام کارشناسان و متخصصان فنآوری اطلاعات و ارتباطات تا سال 2020 آموزش مجازی مبتنی بر یادگیری الکترونیکی روش متعارف آموزشی در جهان خواهد بود
هدف این نوع فنآوری، فراهم نمودن امکان دسترسی یکسان، رایگان و جست وجوپذیر در دوره های درسی، ایجاد فضای آموزشی یکنواخت برای اقشار مختلف در هر نقطه، و بهینهسازی شیوه-های ارایه مطالب درسی به منظور یادگیری عمیقتر و جدیتر است
در حقیقت با گسترش اینترنت و فنآوری های جدید در عرضه آموزش و پیدا شدن روشهای جدید در امر آموزش امکان آموزش در هر مکان و زمانی میسر شده است. در این شرایط نیاز به ساخت وساز مراکز فیزیکی جدید نیست و فراگیر جهت آموزش، نیازی به ترک محل سکونت خود ندارد؛ هم چنین محدودیتی در پذیرش افراد جهت آموزش به وجود نمیآید؛ هزینههای نگهداری کلاسهای فیزیکی نیز به حداقل خواهد رسید، لذا با مد نظر داشتن اهمیت بالای یادگیری الکترونیکی، پیاده سازی و توسعه آن در هر جامعه ای که خواهان پیشرفت است، امری ضروری است
با توجه به وضعیت فنآوری اطلاعات در ایران و مشاهده موقعیت سایر فنآوریهای نوین وارداتی ضرورت شناسایی تأثیرات یادگیری الکترونیکی و عوامل استقرار آموزشهای الکترونیکی در دورههای آموزش ضمن خدمت قابل لمس است. بنابراین محقق در این پژوهش برآنست تا بررسی نماید که تأثیرات یادگیری الکترونیکی و عوامل استقرار آموزشهای الکترونیکی در دورههای آموزش ضمن خدمت چیست؟
-2 مبانی نظری
1-2 آموزش ضمن خدمت
1-1-2 تاریخچه و اهمیت آموزش ضمن خدمت
آنگونه که از تاریخچه آموزش کارکنان بر میآید آموزش نیروی انسانی در سازمانها تا قبل از ظهور مکتب مدیریت علمی - تیلور - در اواخر قرن 19 و اوایل قرن بیستم به نحو منظم و علمی مورد توجه نبوده است. با رشد سریع شهرها، تکنولوژی، اندازه و چرخه حیات سازمانها، پیچیدگی محیط، در اوایل قرن بیستم توجه به آموزش در سازمانها و شرکتها مورد توجه قرار گرفت.
با خاتمه جنگ جهانی دوم در کشورهایی مانند انگلیس و بعد از آن در فرانسه برنامههای آموزشی جامع و مناسبی برای نیروی انسانی سازمان های دولتی وجود نداشت، لیکن پس از خاتمه جنگ جهانی دوم برنامه های آموزشی در این کشورها برای حل مسائل مربوط به توسعه ملی آغاز گردید.
تحولات سیاسی، اجتماعی و اقتصادی در کشورمان نیز موجب گردیده که توجه دولت و سازمان ها به امر آموزش نیروی انسانی در بخش دولتی بیشتر معطوف گردد که از آن جمله وجود فصل جداگانهای با موضوع آموزش در قانون استخدام کشوری و تأسیس مرکز آموزش مدیریت دولتی جهت برپایی دوره های کوتاه مدت، جهت کارایی بهتر نیروی انسانی در سازمان ها می باشد.
با توجه به توضیحات ذکر شده فوق عواملی که وجود آموزش نیروی انسانی در سازمانها ضروری ساخته را میتوان شامل موارد ذیل دانست:
- 1 رشد سریع تکنولوژی و شتاب فزاینده علوم بشری در تمامی زمینهها؛
- 2 پیچیدگی و ناپایداری محیط شامل تعداد زیاد عوامل خارجی و غیر قابل پیش بینی؛
- 3 تغییرات شغلی یا جابجایی شغلی؛
- 4 ارتقاء و ترفیع کارکنان؛
- 5 بهبود عملکرد شغلی؛
- 6 نیازهای تخصصی و حرفه ای نیروی انسانی؛
- 7 کارکنان جدید الاستخدام؛
- 8 بهبود بینش نیروی انسانی؛
- 9 ساخت آینده ای بهتر برای نیروی انسانی و سازمان
2-1-2 مفهوم آموزش ضمن خدمت
اگر چه در بیشتر موارد افراد در هنگام ورود به سازمانها، آموزشهای رسمی و نظاممندی را از طریق دانشگاهها یا مؤسسات آموزش عمومی پشت سر گذاشتهاند، به علت کلیبودن نوع آموزشها و نیز ماهیت مشاغل کهنوعاً نیازمند تخصص و خبرگی ویژهای است، در هنگام اشتغال، افراد نیازمند گذراندن آموزشهای خاصی میباشند؛ به عبارت دیگر، همگام با استخدام فرد در سازمان، ماهیت مشاغل، وظایفی که فرد باید در شغل مورد تصدی انجام دهد، ابزارها و وسایل ضروری برای اجرای کار و روشهای انجام دادن امور مستلزم آن است که فرد درباره نحوه اجرای وظایف محوله، آموزشهای ویژهای را دریافت نماید
بنابراین آموزش ضمن خدمت از لحاظ سازمانی به آن نوع آموزشی اطلاق میشود کهعموماً پس از استخدام فرد در سازمان صورت می-پذیرد. جان. اف. می در تعریف آموزش ضمن خدمت میگوید: آموزش ضمن خدمت عبارت است از بهبود نظامدار و مداوم مستخدمین از نظر دانش، مهارتها و رفتارهایی که به رفاه آنان و سازمان محل خدمتشان کمک مینماید
مطهری نژاد - 1382 - ؛ آموزش ضمن خدمت کارکنان فرایندی است برای سازگاری افراد با محیط متحول سازمانی و در نتیجه انطباق سازمانی با محیط بیرونی. بنابراین آموزش ضمن خدمت باعث بینش و بصیرت عمیقتر، دانش و معرفت بالاتر، توانایی و مهارت بیشتر کارکنان در سازمان برای اجرای وظایف و مسئوولیتهای شغلی میشود.
آموزش ضمن خدمت کلیه مساعی و کوششهایی است که به منظور تغییر ساختارهای شناختی، نگرشی و مهارتی کارکنان یک سازمان صورت میگیرد، به گونهای که سطح دانش، آگاهی و مهارتهای فنی و حرفهای آنان راارتقاء داده و رفتار مطلوب در آنها ایجاد نماید تا آماده انجام وظایف و مسئولیتهای شغلی خود شوند.
آموزش ضمن خدمت کارکنان مجموعه کنشهای هدفمند از پیش اندیشیده شده و طرحریزیشدهای است که با هدف افزایش رفاه و اثربخشی فرد و سازمان، به طور مداوم و نظامند به بهبود و ارتقای سطح دانش، مهارتها و نگرشهای معطوف به بهبود عملکرد شغلی حال و آینده کارکنان میپردازد.
گولدستین - - 1993 آموزش ضمن خدمت را فرایند اکتساب نظامدار مهارتها، قوانین، مفاهیم یا نگرشهایی میداند که منجر به بهبود عملکرد افراد در محیط کار میشود.
آموزش ضمن خدمت را عبارت میداند از: بهبود بخشیدن فعالیت و وظایف افراد در رابطه با شغل و حرفه تخصصی آنان کهعمدتاً به منظور افزایش دانش و مهارت و تغییر نگرشهای حرفهای آنان صورت می پذیرد تا به وسیله آن، افراد بتوانند به گونهای مؤثر وظایفشان را به انجام رسانند
