بخشی از مقاله
چکیده
موفقیت در اجرای برنامهریزی استراتژیک، هدف اصلی از اقدام به برنامهریزی استراتژیک است و مدیران سازمانی باید برای دستیابی به این موفقیت پیش نیازهای آن را رعایت نموده و به شناسایی عوامل اثرگذار بر موفقیت آن بپردازند. در این تحقیق با توجه به اهمیت برنامهریزی استراتژیک در شرکت ملی حفاری ایران، 34 عامل موثر بر موفقیت استراتژیک، شناسایی و با استفاده از نظرات متخصصان و روش دلفی تعداد این عوامل به 20 عامل رسید. در نهایت پیشنهاداتی بر اساس نتایج به دست آمده ارائه گردید.
لغات کلیدی: برنامهریزی استراتژیک، عوامل موفقیت برنامهریزی استراتژیک، روش دلفی
.1 مقدمه
پس از جنگ جهانی دوم، عدم اطمینان، عدم ثبات و محیطهای متحول بیش از پیش خود را نشان داد و برنامه ریزی استراتژیک به عنوان راهحل مقابله با این شرایط ارائه گردید. با توجه به تغییرات محیطی که در حال حاضر شتاب زیادی به خود گرفته است و پیچیده شدن تصمیمات سازمان، لزوم بکارگیری برنامهای جامع برای مواجهه با اینگونه مسائل بیشتر از گذشته ملموس میشود. هنری مینتزبرگ، استراتژیست معروف کانادایی، پنج تعریف از استراتژی ارائه داده است که بدان می توان 5P نام نهاد.1 یعنی می توان استراتژی را به معنای طرح و نقشه، ویا صف آرایی، و یا الگو، و یا موضع، و یا دیدگاه تعریف نمود - کوبین و همکاران، . - 1376 یک برنامه استراتژیک، بستر یا چارچوبی است که یرای عملی ساختن تفکر استراتژیک و هدایت عملیات که منجر به تحقق نتایج مشخص و برنامه ریزی شده گردند، می باشد. مدیریت استراتژیک با تکیه بر ذهنیتی پویا، آینده نگر، جامع نگر و اقتضایی، راه حل بسیاری از مسائل سازمانهای امروزی است. سازمانهای دولتی با توجه به ماهیت فعالیتها و برنامهریزیهای کلان ملی، باید پاسخگوی هدف گذاریها باشند.
برنامهریزی استراتژیک بستر و چارچوبی برای عملی کردن تفکر استراتژیک و هدایت عملیات برای رسیدن به هدف و نتایج مشخص میباشد. به عبارتی برنامهریزی استراتژیک تلاشی سازمانیافته برای تصمیمگیری بنیادین و انجام اقدامات اساسی است که سرشت و سمتگیری فعالیت های سازمان را در چارچوب قانونی شکل میدهد. برنامه ریزی استراتژیک اهداف، خطوط کلی و رسالت سازمان در بلند مدت را تعیین می کند، جامعیت دارد، در سطح عالی سازمان می باشد، از نظر زمانی بلندمدت است و چارچوبی برای برنامه ریزی تاکتیکی و عملیاتی است. مسأله اساسی این پژوهش شناسایی عواملی است که بر موفقیت برنامهریزی استراتژیک اثر میگذارند. شناسایی این عوامل به مدیران و تصمیم گیرندگان سازمانی کمک میکند تا با کنترل و برنامهریزی برای بکارگیری آنها، زمینه کسب موفقیت در برنامهریزی استراتژیک را کسب نمایند.
.2 ادبیات تحقیق
.1-2 برنامهریزی استراتژیک
عملکرد به معنای حاصل و نتیجه کار، میزان کار است. همچنین در تعریف دیگری میزان نتایج بدست آمده به وسیله یک فرد، تیم، سازمان یا فرایند میباشد. به کلیه ویژگیهای کمی و کیفی شرکتها یا سازمانها در زمینه سودآوری، رضایت مشتری، بهره وری عملکرد تجاری اطلاق میگردد - چو و همکاران، . - 2006فرایند برنامهریزی استراتژیک با توجه به عوامل محیطی برای شناخت آینده و بقاء سازمان دارای مراحلی است. برای طی این مراحل نیز ابزارهایی وجود دارند که در ذیل به مرور آنها خواهیم پرداخت.مراحل کلان این فرایند پایهای و عمومی شامل این موارد است گرچه در تقدم و تاخر آن تفاوت دیدگاه نیز وجود دارد - چو و همکاران، : - 2013
- 1 تدوین چشم انداز و ارکان جهت ساز
- 2 شناخت و طرح مسئله
- 3 جمع آوری اطلاعات محیط پیرامون سازمان و داخل سازمان
- 4 مقایسه سازمان با رقبا
- 5 تشخیص ماهیت استراتژی اصلی سازمان و فرموله کردن استراتژی سازمان
- 6 پیشنهاد راهکارهای خرد و کلان
- 7 ارزیابی راهبردها قبل از اجرا
- 8 اولویت بندی راهکارها در راستای اهداف و خواستههای موکلان استراتژیک برنامهریزی استراتژیک دارای مزایای زیادی است که از جمله میتوان به موارد زیر اشاره نمود - حقیقی و همکاران، 1392، : - 18-20
- تفکر و اندیشیدن به شکل استراتژیک.
- تشخیص جهتگیری آینده.
- اتخاذ تصمیمات امروز، در پرتو نتایج و بازتابهای آینده تصمیمات.
- تدوین و توسعه مبنایی جامع و قابل دفاع برای تصمیمگیری.
- رعایت حداکثر احتیاط و بصیرت در نواحی تحت کنترل سازمان.
- بهبود عملکرد.
- برخورد مؤثر با محیطی که با تغییرات سریع مواجه میباشند.
اجرای موفقیت آمیز استراتژی، نیازمند ارزیابی و کنترل مستمر و همه جانبه عملکرد به منظور تطبیق برنامههای عملیاتی با اهداف، استراتژیها و چشم انداز سازمان میباشد و بدون ارزیابی و کنترل عملکرد اجرای استراتژی با شکست مواجه خواهد شد - حقیقی و همکاران، 1392، . - 20
- موانع عمده پیاده سازی استراتژی را میتوان به شرح زیر بر شمرد:
- موانع مربوط به عدم انتقال استراتژی به کارکنان - عدم تبیین درست استراتژی -
- موانع مربوط به عدم همسویی کارکنان
- موانع مربوط به عدم تعهد مدیریت
- موانع مربوط به عدم تخصیص منابع - حقیقی و همکاران، 1392، - 20
.2-2 پیشینه تحقیق
حقیقی و همکاران - 1388 - در مطالعه ای عوامل زیر را به عنوان عوامل مؤثر بر موفقیت برنامهریزی استراتژیک در شرکت ملی گاز معرفی کردهاند - حقیقی و همکاران، : - 1388
- مشارکت مدیران ارشد در فرایند برنامهریزی استراتژیک
- آگاهی مدیران ارشد از دانش و اهمیت برنامهریزی استراتژیک
- مشارکت تیمی کارکنان در فرایند برنامهریزی استراتژیک
- تعهد سازمانی به فرایند برنامهریزی استراتژیک - پذیرش کارکنان در فرایند برنامهریزی استراتژیک
- مدیریت تغییر در فرایند برنامهریزی استراتژیک - ارزیابی صحیح محیطی در فرایند برنامهریزی استراتژیک
- وجود پایگاه دادهها و سیستم های اطلاعات مدیریت مناسب
لشکربلوکی - 1391 - عوامل زیر را در موفقیت برنامهریزی استراتژیک مؤثر میداند:
1.قابلیت ایجاد تفاهم
2.قابلیت تفکر خلاق 3.قابلیت تفکر انتقادی
4.قابلیت تفکر استراتژیک 5.فرهنگ مشارکتی و کار تیمی
6.بلوغ فرایندهای برنامهریزی استراتژیک
7.سبد غنی تئوری و تکنیکها 8.دسترسی به اطلاعات رقابتی
9.ذهنیت مثبت به برنامهریزی استراتژیک
1.محوریت مدیریت - لشکربلوکی، - 1391 اتابکی و سیفی - 1392 - در نوشتاری، عوامل مؤثر بر موفقیت در فرآیند تدوین استراتژی را به شرح زیر ارائه نموده اند:
1.مشارکت کارکنان و استفاده از خرد جمعی
2.بررسی عوامل محیطی و تحلیل های لازم
3.تبیین اهداف هولدینگ و نقش شرکتها در تحقق آنها
4.طرحریزی برنامهها و پروژهها در انطباق با استراتژیها
5.مکانیزم اندازه گیری عملکرد و تحقق اهداف
6.انتخاب و اولویت بندی استراتژیها
7.هدف گذاری و تعیین عوامل بحرانی موفقیت
خلاصه عوامل مؤثر بر موفقیت در اجرای استراتژی نیز به شرح زیر بوده است:
1.اعتقاد و حمایت مدیر عامل در اجرای فرآیند مدیریت استراتژیک
2.اتصال استراتژیها و برنامهها به بودجه عملیاتی
3.تعیین مسئولیت اجرای فعالیتها به واحدهای سازمانی
4.ثبات مدیریتی در اجرای فرآیند
5.پیگیری و بازنگری حین اجرای فرآیند
6.ریشه یابی علل عدم تحقق اهداف و انجام اقدامات اصلاحی
7.وجود دیدگاه سیستمی در شرکت به منظور بهبود مستمر
8.وجود زیرساختهای مناسب و توانمندسازها - منابع انسانی، فرآیندها و تجهیزات -
9.وجود حمایتهای مالی و تخصصی شرکت مادر نسبت به شرکتهای زیرمجموعه
.10 برقراری همکاریهای بین سازمانی - مشارکت - برای اجرای استراتژیها - اتابکی و سیفی، . - 1392
در این بخش از تحقیق برای سهولت شناسایی و رفع موانع، عوامل مؤثر بر موفقیت سازمان در برنامهریزی استراتژیک در سه گروه متمایز ذیل طبقه بندی میشوند:
الف- عوامل وابسته به فضای کسب و کار در کشور - محیط بیرونی سازمان - ب- عوامل مرتبط با سازمان - محیط داخلی سازمان - ج - عوامل داخلی مرتبط با هر شرکت
.3-2 عوامل موثر بر موفقیت
با مطالعه مقالات و تحقیقات صورت گرفته در زمینه موفقیت برنامهریزی استراتژیک و عوامل مؤثر بر آن، موارد زیر شناسایی گردید.
