بخشی از مقاله
چکیده
هدف این مقاله، شناسایی و تحلیل عاملی عوامل پیش برنده و بازدارنده ترویج کارآفرینی در بخش کشاورزی و ارائه راهکارهایی به منظور تسهیل و تسریع فرایند ترویج کارآفرینی می باشد. تحقیق از جنبه هدف، کاربردی و از حیث نحوه کنترل متغیرها، غیرآزمایشی به حساب می آید . تحقیق در محدوده ملی و از نظر زمانی در طی سال 1387 انجام شده و داده های آن با پرسشنامه بعنوان ابزار اصلی تحقیق جمع آوری شده است.
گردآوری داده ها، پس از بررسی روایی محتوایی و صوری پرسشنامه - با بهره گیری از نظرات متخصصان - و تعیین میزان پایایی آن - با انجام پیش آزمون و محاسبه ضریب آلفای کرونباخ - انجام شده است. جامعه آماری تحقیق را متخصصان ترویج کشاورزی و کارآفرینی شامل اعضاء هیأت علمی دانشگاه ها و متخصصان شاغل در دستگاههای اجرایی تشکیل دادند که با توجه به محدود بودن جمعیت آنها، تمامی افراد 91 - نفر - بصورت تمام شماری مورد بررسی قرار گرفتند.
اولویت بندی و تحلیل عاملی داده ها نشان داد که پیشبرد برنامه های ترویج کارآفرینی در بخش کشاورزی، نیازمند توجه همه جانبه به سازوکارهایی برای »تسهیل روند قانونی راه اندازی شرکت ها و بنگاه های کشاورزی«، »تسهیل برخورداری کارآفرینان از تسهیلات و منابع مالی بانکی« و »تسهیل برخورداری از امکانات و تجهیزات مورد نیاز« می باشد. همچنین در تحلیل سازوکارهای حمایتی مورد نیاز مشخص شد که ارائه خدمات آموزشی و مشاوره ای نقش زیادی در تسهیل فرایند ترویج کارآفرینی دارند.
بر مبنای تحلیل عاملی، »وجود موانع ساختاری و اداری برای فعالیت کارآفرینان « و نیز »عدم وجود قوانین مشخص برای حمایت از کارآفرینان« بیشترین مانع و محدودیت را در پیشبرد اهداف ترویج کارآفرینی در این بخش ایجاد می نمایند. در این مقاله بر مبنای یافته ها، پیشنهاداتی کاربردی برای رفع موانع و محدودیت های پیش رو و تقویت سازوکارهای پیش برنده ترویج کارآفرینی در بخش کشاورزی کشور ارائه شده است.
مقدمه
در طی سال های اخیر با ظهور اندیشه های جدیدی مبنی بر اهمیت و نقش کارآفرینی در بارور شدن خلاقیت ها و پرورش ایده ها و نوآوری ها و به تبع آن افزایش فرصت های شغلی، افزایش رقابت پذیری و بهبود بهره وری نیروی کار، ایجاد و توسعه تکنولوژی و افزایش میزان تولید ثروت در جامعه و نیز وجود رابطه قوی بین توسعه کارآفرینی و رشد اقتصادی کشورها، مقوله کارآفرینی بطور جدی مورد توجه اقتصاددانان قرار گرفته و در دیدگاه برخی نظریه پردازان، از کارآفرینی به عنوان موتور محرک رشد و توسعه اقتصادی، اجتماعی یاد شده است Bednarzik,2000; - Zoltan, 2006;Audretsch, 2002 -
این موضوع در اقتصاد بخش کشاورزی نیز مورد توجه قرار گرفته و توسعه کارآفرینی بعنوان یکی ضرورت ها و الزامات توسعه کشاورزی به حساب می آید - . - Smit, 2004 چنین وضعیتی باعث شده تا در سالهای اخیر نیاز به توسعه فرهنگ کارآفرینی در بخش کشاورزی مورد تأکید قرار گیرد - Mc Elwee, .2005 - از سوی دیگر، در دنیای امروز وجود تغییرات و تحولات متعددی - نظیر جهانی شدن، توسعه بازار، رشد جمعیت و گوناگونی نیازهای جوامع، افزایش نرخ بیکاری و دگرگونی در بازار کار کشاورزی، اصلاحات ساختاری و سیاست های کشاورزی، امنیت غذایی و... - بخش کشاورزی کشورها را بشدت تحت تأثیر قرار داده است که مقابله با این تحولات، نیازمند رواج اندیشه و اقدام کارآفرینی در کشاورزی می باشد.
در تعاریف و مفاهیم ارائه شده در مورد کارآفرینی، از آن بعنوان مفهومی پیچیده و چند بعدی و دارای ابعاد اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی یاد شده و به همین سبب توسعه آن در جوامع نیز متضمن توجه به ابعاد مختلف آن می باشد. - Audretsch, 2002; Mc Elwee, 2005 - سازمان بین المللی کار - 2006 - در تبیین عوامل مؤثر بر توسعه کارآفرینی در جوامع، پنج عامل شامل نگرش های فرهنگی و اجتماعی نسبت به کارآفرینی، آموزش کارآفرینی، دسترسی به منابع مالی، شبکه های منظم اداری و حمایت از کسب و کارهای کارآفرینانه را بعنوان عوامل ضروری معرفی نموده است: - ILO,2006 -
بدین ترتیب توسعه کارآفرینی در جوامع، نیازمند مداخله گری هدفمند نهادهای متعدد در فراهم سازی بسترهای فرهنگی و اجتماعی، همکاری نظام های آموزشی، تدارک ساختارهای اداری و مالی مناسب و طراحی برخی مکانیسم های حمایتی می باشد. بر همین اساس توسعه کارآفرینی در بخش کشاورزی نیز با توجه به ویژگی ها و شرایط این بخش، مقوله ای چند بعدی بوده و نیازمند توجه اساسی و همه جانبه دولت ها در تدوین سیاست ها و برنامه های کلان، تأمین زیرساخت های لازم و اجرای برنامه هایی هدفمند برای ترویج کارآفرینی در بخش کشاورزی، به منظور رواج اندیشه های کارآفرینانه و ارتقاء دانش و توانمندی های افراد برای استفاده صحیح از پتانسیل ها و منابع موجود می باشد. - Mc Elwee, 2005 -
با این حال، آنچه بیش از همه می تواند فرایند توسعه کارآفرینی در بخش کشاورزی را شتاب بخشد، وجود برنامه هایی برای ترویج کارآفرینی در بین مخاطبین این بخش می باشد. این موضوع در جوامع روستایی با شرایط خاص خود اهمیت بیشتری داشته و بدون شک برنامه های ترویجی و آموزشی نقش زیادی در تسهیل فرایند کارآفرینی و کمک به افراد جامعه برای درک فرصت ها و نیز شناسایی و بهره برداری از برنامه ها و اقدامات حمایتی خواهد داشت - . - Scorsone,
