بخشی از مقاله
چکیده
هدف این پژوهش شناسایی و رتبهبندی عوامل و زیرمعیارهای کلیدی موفقیت مؤثر بر فرآیند توسعه محصولات جدید در پتروشیمی امیر کبیر بر اساس روش ANP است. روش تحقیق، توصیفی– پیمایشی و از نوع مقطعی می باشد. جامعه آماری مورد مطالعه این تحقیق شامل: کلیه مدیران، کارشناسان ارشد و کارشناسان واحدهای مرتبط با توسعه محصولات جدید در پتروشیمی امیرکبیر - واحدهای تحقیق و توسعه 11 نفر، تولید 92 نفر، بازاریابی و فروش 19 و فرایند 25 نفر - میباشد که تعداد آنها در مجموع 147 نفر میباشد.
حجم نمونه با توجه به تعداد نفرات جامعه آماری - 147نفر - و استفاده از جدول مورگان محاسبه و تعداد آن 108 نفرتعیین و بکارگیری میشود. اطلاعات مورد نیاز از طریق پرسشنامه جمعآوری گردید. برای تجزیه و تحلیل دادهها در این پژوهش، از نرمافزار SPSS و نرمافزار ANP استفاده شد، مطابق با اجماع نظرگروه دلفی جمعأ،4عامل اصلی و 13زیر عامل - معیار فرعی - را با توجه به مختصات شرکت پتروشیمی امیرکبیر، با اهمیت وکلیدی، تشخیص داده شدند.
خروجی، حاکی از این بود که عاملهای اصلی کلیدی به ترتیب اهمیت عبارتند از -1 - عامل تکنولوژیک با وزن0/315و-2 عامل تجاری سازی با وزن 0/255و-3 عامل بازاریابی با وزن 0/249و-4عامل مدیریتی با وزن - 0/181 و از بین عاملهای فرعی کلیدی نیز عامل تطابق ویژگیهای محصول با نیاز مشتری با وزن 0/179حائز بیشترین اهمیت و وجود تفکر استراتژیک و جو خلاق و کارآفرین در شرکت، با وزن0/04حائز کمترین اهمیت شدند و11عامل فرعی دیگر نیز بین این دو عامل فرعی ذکر شده قرار گرفتند.
مقدمه
امروزه به علت رشد سریع محصولات و رقابتی شدن بازار،عموماً نیاز به محصولات و خدمات رشد چشمگیری پیدا کرده است. افزایش جمعیت و متنوع شدن نیازها نیز از جمله عواملی است که سازمانها را به دستیابی به محصول و کالایی جدیدتر ترغیب میکند. در چرخهی عمر محصول سود حاصل از ارائه محصول به بازار در دروهی بلوغ به حداکثر مقدار خود میرسد. واضح است که شرکتها و سازمانها مایل به حفظ سودآوری خود در مرحلهی بلوغ هستند. اما آنچه که همواره برای شرکتها سؤال برانگیز است نحوهی بقاء در این وضعیت است. توسعه محصول جدید 1 - NPD - راهکار اساسی برای بقاء شرکتها در این وضعیت و دوام آنها در بازار رقابتی است - سعیدا اردکانی و همکاران، . - 1390
از طرف دیگر، پویایی و پیچیدگی مفهوم توسعه محصول جدید و ماهیت میان رشتهای و رقابتی شدن هر چه بیشتر سازمانها به همراه پیدایش علوم و تجهیزات جدید تولیدی، تولید محصولات جدید را با چالشهای جدید روبرو کرده است و باعث شده است که محققان در تحقیقات خود رویکردهای متفاوتی را به کار گرفته، به یافتههای مفیدی دست یابند. بسیاری از محققان بر این عقیدهاند که توسعه محصول جدید، عامل مهمی در ثروت اقتصادی یک کشور است، اما متأسفانه سطح اهمیت توسعه محصول جدید چندان با سطح موفقیتش قابل تطبیق نیست و خطر شکست در توسعه محصول جدید زیاد است - سیدحسینی و ایرانبان، . - 1383
در واقع امروزه تکیه به اهرمهای رقابتی سنتی، مثل افزایش کیفیت، کاهش هزینه و تمایز در محصولات و خدمات کافی نیست و در عرصه رقابت مفاهیمی مثل سرعت و انعطافپذیری، نمود قابل توجهی پیدا کردهاند و گرایش به سمت ارائه محصولات و خدمات جدید، خود دلیل موجه این تغییر نگرش است. لذا در مطالعه پیش رو مقوله توسعه محصول جدید مورد بحث و بررسی قرار گرفته و با عنایت به گستردگی مطالب پیرامون آن،صرفاً بررسی و مداقه بر روی شناسایی و رتبهبندی عوامل کلیدی موفقیت توسعه محصول جدید در جامعه هدف - شرکت پتروشیمی امیرکبیر - خواهد بود.
پیشینه تجربی تحقیق
ممقانی و همکاران - 1390 - در تحقیقی سعی کردند با مطالعات کتابخانهای و مشاوره با اساتید دانشگاهی، مدیران و صاحب نظران در بخشهای مرتبط با توسعه محصول در گروه خودروسازی سایپا، تا حد امکان عوامل کلیدی و شاخصهای آن را شناسایی و رتبه بندی کنند. براساس نتایج حاصل از تحقیق، اهمیت عاملها و شاخصها با مقایسات زوجی به ترتیب شامل؛ عامل بازاریابی با شاخص وجود امتیازات ویژه در محصول، مدیریت تیم توسعه محصول با شاخص وجود انگیزه کاری، عامل فن-آوری با شاخص انتخاب فنآوری منطبق با محصول جدید و عامل تجاری کردن با شاخص انعطافپذیری و توجه به نیاز مشتری به عنوان عوامل مهم در فرایند NPD شناخته شده و بالاترین اهمیت را داشتهاند.
عباسی و عبدی - 1392 - ، در پژوهشی به شناسایی و رتبهبندی عوامل مؤثر در توسعه محصول جدید در شرکت کمباینسازی اراک با فرایند تحلیل سلسله مراتبی پرداختند. نهایتأ، عوامل تکنولوژی، بازاریابی، تجاری کردن و تیم توسعه محصول، به عنوان عوامل مؤثر تعیین و برای هر کدام از عوامل پنج شاخص با اهمیت انتخاب شد. نتایج نشان داد که اهمیت عاملها و شاخصها به ترتیب شامل؛ عوامل تکنولوژی با شاخص عامل طراحی و آزمون با کامپیوتر، بازاریابی با شاخص در حال رشد بودن بازار، تیم توسعه محصول با شاخص انگیزه در اعضای تیم توسعه محصول و تجاری کردن باشاخص توجه به استراتژی بازاریابی رقبا در بازار به عنوان عوامل مهم اثر گذار در این فرآیند میباشند.
اخوان و معتمدی - 1393 - ، در پژوهشی با عنوان اولویتبندی عوامل بحرانی موفقیت توسعه محصول جدید در شرکتهای دانشبنیان مستقر در شهرک علمی و تحقیقاتی اصفهان، سعی کردند که عوامل بحرانی در موفقیت توسعه محصول جدید در شرکتهای دانشبنیان مستقر در شهرک علمی و تحقیقاتی اصفهان به عنوان بزرگترین مرکز علمی و تحقیقاتی کشور را شناسایی کنند که نهایتأ، در قالب 5 عامل مدیریتی، تجاریسازی و بازاریابی، سازمانی، حمایتی، فناوری و تکنولوژی شناسایی شدند و سپس اولویتبندی و چگونگی تأثیر هر یک از عوامل بررسی شد.
این پژوهش به عنوان نخستین پژوهش کشور در بررسی عوامل حمایتی شهرکهای علمی و تحقیقاتی است و تأثیر آن بر روی شرکتهای دانشبنیان مورد ارزیابی قرار گرفته است. نتایج این پژوهش نشان میدهد که عامل تجاریسازی و بازاریابی به عنوان تاثیرگذارترین عامل در توسعه محصول جدید میباشد. شامحمدی بنی - 1394 - ، در پایاننامه خود با عنوان شناسایی و اولویتبندی عوامل مؤثر بر توسعه محصول جدید با رویکرد دانش مدیریت پروژه و استفاده از روش ANP با مطالعه موردی در شرکتهای کوچک و متوسط منتخب استان چهارمحال و بختیاری، فاکتورهای کلیدی موفقیت توسعه محصول جدید را شامل حمایت مدیریت ارشد، تیم کاری چندمنظوره، فرایند توسعه محصول، مدیریت هزینه توسعه محصول، مدیریت ریسک، دانش مدیریت پروژه، معرفی کرد.
مهمترین عوامل کلیدی موفقیت پروژههای توسعه محصول به ترتیب شامل: مدیریت ریسک، تحلیل و نیازهای بازار، حمایت مدیران ارشد، تکنولوژی، مدیریت هزینه توسعه، تیمهای کاری چندمنظوره، استراتژی و ساختار، سرعت توسعه محصول و فرآیند به دست آمده است.مدلی از تعیینکنندههای موفقیت توسعه محصول جدید مشتمل بر 11 شاخص به شرح زیر شکل داده-اند: داشتن فرآیندی ساختاریافته، داشتن بینش واضح و شفاف، توسعه و روانهسازی محصول پس از روانهسازی آن، دید بلندمدت، پردازش و بهینهسازی مهارت تیم، فهم بازار و پویاییهایش، حمایت مدیریت ارشد، بکارگیری درسهای یادگرفته شده از پروژههای پیشین، تأمین و تدارک تیم مناسب، حفظ اعضای تیم با تجربههای مرتبط با پروژه توسعه محصول. در تحقیق دیگری که توسط Kandemir and Rosanna - 2006 - انجام شده، عوامل بحرانی موفقیت به مجموعه منابع انسانی، منابع توسعهای، منابع ارزیابی و منابع راهاندازی تقسیم شده است.
همچنین یافتهها نشان میدهد مهمترین عوامل برای موفقیت محصول شامل : - 1 مزیتهای محصول - 2 تعریف محصول و تخصص مورد نیاز قبل از توسعه - 3 همافزایی فناورانه - 4 بازاریابی هستند. عامل اول بر 3 عامل دیگر تأثیرگذار است: - 1 رضایت مشتری از محصول فعلی - 2 جذابیت محصول برای مشتریان فعلی - 3 جذابیت محصول برای گروههای بزرگتر مشتریان. Mu et al - 2007 - با بررسی عوامل کلیدی در توسعه محصول جدید از نظر مدیران صنایع در 74 شرکت صنعتی در چین نشان دادند که 4 عامل تکنولوژیکی، بازاریابی، مدیریتی، تجارتی کردن برای تصمیم در تولید محصول جدید در کلیه صنایع در فرآیند تصمیمگیری موفق برای تولید محصول جدید با اهمیت و کلیدی هستند.
Cooper - 1997 - طی تحقیقاتی منظم عوامل مؤثر در تسریع موفقیت محصول جدید را در طول 20 سال از 100 محصول بادوام در 350 شرکت در اروپا و شمال آمریکا از تولیدکنندگان مواد شیمیایی با مقایسه شرکتهای ناموفق و موفق در تولید و توسعه محصول انجام داد و نشان داد، عوامل بازاریابی - نیاز مشتری، زمان تولید، سود، سهم بازار، تأثیر اقتصادی بر مشتری و ایجاد ارزش برای مشتری - ، تکنولوژی - توفیق تکنولوژی، ارزش تکنولوژی و کاهش هزینه - و عامل تجارتی کردن با شاخصهای، شاخص شدن شرکت، قابل رقابت بودن محصول کارایی تیم مدیریت محصول، به ترتیب از شاخصهای مهم، در فرآیند NPD در این شرکتها در طول این دوره بوده است.
