بخشی از مقاله
چکیده
به منظور بررسی زمینشیمی و پتانسیل معدنی آهن در برگهي 1:100000 بصیران، از نتایج آزمایشگاهی پروژهي اکتشافات ژئوشیمیایی که در این برگه انجام شده، استفاده شدهاست. طی این پروژه 585 نمونه رسوبات آبراههاي و 107 نمونهي کانی سنگین برداشت و پس از آمادهسازي جهت آنالیز آزمایشگاهی فرستاده شدهاست.
در این تحقیق با استفاده از نتایج مربوط به آهن و با به کارگیري روشهاي فرکتالی غلظت-مساحت و تعداد-اندازه به شناسایی مناطق آنومال و امیدبخش از لحاظ پتانسیل معدنی آهن پرداخته شدهاست. نتایج این تحقیق مؤید کارکرد بهتر روش غلظت-مساحت بوده و نیز مناطقی را به عنوان نواحی امیدبخش از لحاظ مادهي معدنی آهن معرفی نموده است.
مقدمه
در پردازش دادههاي ژئوشیمیایی که یکی از ارکان اکتشافات ژئوشیمیایی است و به منظور تشخیص حد آستانهاي جدایش مناطق آنومالی و زمینه، روشهاي آماري و فرکتالی مختلفی توسعه یافته اند. مزیت روشهاي فرکتالی اینست که بر خلاف روشهاي آماري کلاسیک علاوه بر فراوانی مقادیر، هندسهي کانسار و موقعیت مکانی نمونهها را نیز درنظر میگیرند .
دو روش فرکتالی موجود که در اکتشافات ژئوشیمیایی کاربرد موفقیتآمیزي داشتهاند، روش غلظت-مساحت - C-A - و روش تعداد-اندازه - N-S - هستند .[2] در این تحقیق با استفاده از دادههاي خام عنصر آهن و نیز نمونههاي کانی سنگین حاوي مقادیر بالاي مگنتیت و هماتیت، به اجراي این دو روش پرداخته شده و ضمن مقایسهي عملکرد این دو روش نسبتاً نوین، مناطقی به عنوان آنومالیهاي احتمالی براي مراحل تفصیلیتر اکتشاف آهن معرفی شدهاند.
این برگه در شرق ایران و در استان خراسان جنوبی به فاصلهي تقریبی 150 کیلومتري جنوب شهرستان بیرجند و در محدودهي جغرافیایی 59 درجه تا 59 درجه و 30 دقیقهي طول شرقی و 31 درجه و 30 دقیقه تا 32 درجهي عرض شمالی قرار دارد - شکل . - 1 طی پروژهي اکتشاف ژئوشیمیایی که در محدودهي این برگه توسط سازمان زمینشناسی و اکتشافات معدنی کشور صورت گرفتهاست، نمونهبرداري و آمادهسازي 585 نمونهي رسوبات رودخانهاي و نیز 107 نمونهي کانی سنگین انجام و نمونهها براي آنالیز به آزمایشگاه فرستاده شدهاند .[3] شکل - 2 - موقعیت نمونهها و شکل - 3 - نقشهي زمین شناسی برگهي بصیران را نمایش میدهند.
شکل -1 موقعیت جغرافیایی برگهي 1:100000 بصیران.
شکل -2 نمونههاي آبراههاي و کانی سنگین هماتیت و مگنتیت بالا.
شکل -3 نقشهي زمین شناسی برگهي 1:100000 بصیران
زمین شناسی برگهي 1:100000 بصیران
برگهي بصیران از نظر ساختمانی در محدودهي بلوك لوت و منطقهي فلیش-کمربند افیولیتی شرق ایران قرار گرفتهاست و در نتیجه از نظر ساختار زمین شناسی ویژگی و اختصاصات این دو بخش را دارا میباشد
رسوبات مزوزوئیک و ترشیاري در پهنهي وسیعی از بخش مرکزي شرق و غرب ناحیه رخنمون دارند. در بخش شمال شرقی این برگه بخش کوچکی از منطقهي فیلیش-کمربند افیولیتی شرق ایران دیده میشود که محل اتصال بلوك لوت و منطقهي فیلیش میباشد. نهشتههاي ژوراسیک در محدودهي برگهي بصیران از نوع آواري و کم عمق است و با ریخت تپه ماهوري بخش وسیعی از ناحیه به خصوص بخش مرکزي و جنوب غربی برگه را پوشاندهاست. واحدهاي آتشفشانی ائوسن در برگهي بصیران به وسیلهي تودههاي گرانیتی، گرانودیوریتی، دیوریتی، دایکها و تودههاي کوچک داسیتی برید شدهاند. در تماس این تودهها به خصوص زائدههاي داسیتی با سنگهاي آذرآواري و آتشفشانی ائوسن کانیهایی از قبیل سرب، مس، آهن و طلا تشکیل گردیدهاست. در شمال غرب برگهي بصیران روانههاي تیرهرنگ شامل پیروکسن آندزیت و آندزیت بازالت، همراه توفهاي برشی آندزیتی بر روي سنگهاي گوناگون قرار گرفتهاست
روش مطالعه
پارامترهاي دادههاي خام منطقهي مورد مطالعه پس از جایگزینی مقادیر سنسورد مورد بررسی قرار گرفتند. پس از به دست آوردن دید کلی راجع به توزیع و مشخصات آماري دادها، 192 نمونهي خارج از ردیف با استفاده از روش دورفل جایگزین شدند. از مزایایی روشهاي فرکتالی اینست که با دادههاي خام سر و کار دارند و به همین علت علاوه بر آسان بودن اجرا، مورد جرح و تعدیل نیز قرار نمیگیرند. تنها پیش پردازشهاي انجام شده یکی جایگزینی مقادیر سنسورد بود و یکی هم جایگزینی مقادیر خارج از ردیف چرا که مقادیر خارج از ردیف ممکن است علاوه بر کانیزایی، متأثر از خطاهاي نمونهبرداري و آزمایشگاهی نیز باشند که با جایگزینی مقادیر با اهمیت همچنان به قوت خود باقی میمانند 5] و.[6 پس از این دو جایگزینی، به اجراي روشهاي فرکتالی پرداخته شده است.
روشهاي فرکتالی غلظت-مساحت و تعداد-اندازه
هندسهي فرکتال براي اولین بار توسط مندلبروت در سال 1983 براي مجموعهها و یا اشکال داراي خصوصیات غیرعادي ارائه شد. بر اساس هندسهي فرکتال،بعد اشکال علاوه بر مقادیر معمول و ابعاد توپولوژیکی که اعدادي صحیح هستند، میتواند به صورت اعداد غیرصحیح نیز باشند. تعریف فرکتال و بعد فرکتالی اساساً کاري مشکل است و آنچه که در تعریف فرکتال به خصوص در علوم مرتبط با زمین گسترش یافتهاست، تعریف فرکتال به عنوان شکل یا مجموعهاي با خاصیت خودتشابهی است. فرایندهاي زمینشناسی شامل کانیسازي، رسوبگذاري، ولکانیسم و ...مشخصههاي خودتشابهی دارند و در نتیجه فرکتال یا مولتیفرکتال تلقی میشوند.
الگوهاي توزیع ژئوشیمیایی عناصر نیز با پدیدههاي مستقل از مقیاس و خودتشابه مرتبط میباشند زیرا که پدیدههاي زمینشناسی به وجود آورندهي این الگوها بودهاست . روش فرکتالی غلظت-مساحت یا به عبارتی دیگر عیار-مساحت، توسط چنگ و همکاران در سال 1994براي بررسی مشخصات الگوهاي ژئوشیمیایی گسترش داده شدهاست. این روش بیان میکند که مساحت که شامل مقادیر - در محدودهي بزرگتر یا مساوي از یک مقدار آستانه اي از پیش تعیین شده - میباشد
