بخشی از مقاله

چکیده از آنجا که شیشه محصولی است که کاربرد فراوانی در تمام جیب های زندگی روزمره و تنی انسان دارد اهمیت اقتصادی آن بسیار زیاد میباشد. در فرایند تولید آن آلودگی های فراوانی در محیط زیست منتشر می گردد که در این بین آلودگی هوا دارای اهمیت ویرهای می باشد. این آلودها عمدتا شامل ذرات گرد و غبار CO2CO NOx , SO2 HF و فلزات سنگین می باشند، که در مراحل دریافت و آبادسازی مواد اولیه و فرآیند ذوب و شکل دادن تولید می شوند. با توجه به انتشار هر کدام از آنها در مراحل مختلف تهیه شیشه جهت کنترل این آلاینده ها راهکار های متفاوتی پیشنهاد شده است. بعنوان مثال، می توان برای کاهم انتشار ذرات گرد و غبار از انواع فیل جای پارچه ای و فابریک استفاده نمود گازهای خروجی از دودکش کوره که دارای ترکیبات سمی باشد HF می باشند را می توان با نصب کلاهک الکتریکی با فیلتر رسوب دهنده الكتروستاتیکی تصنيه نمود. همچنین استفاده از سوختهایی که در صد کی دو لیتر وزن کمتری دارد، یا جایگزینی آن با الکتریسیته سكلات ناشی از سوخت را برطرف می کند .

کلمات کلیدی: شیشه، ذوب، آلودگی هوا

مقدمه

کاربرد شیشه در تمام عرصه های زندگی بشر از درب و پنجره ها و ظروف نگهداری مواد غذایی و دارویی تا شیشه های عینک و دوربین و انواع فیلتر های نوری و ح کما و ادوات نظامی و مصارف الکتریکی رخنه کرده است. تاریخ دقیق دستیابی به آن مشخت نیست ولی غالبا به زمانهای ۷۰۰۰-۵۰۰۰ سال پیش اشاره می شود. کشور ما ایران نیز از دیرباز از این فن و هنر بی بهره نبوده است و کاوش های باستان شناسی از تقاعد مختلف ایران نشان می دهد که قدمت ساخت و استفاده از شیشه در میهن ما بلے بیش از ۳۰۰۰ سال می رسد. شیشه یک جم تیر آلی است که از حالته مذاب با بخار به گونه ای سرد شود که متبور شود. در این حالت تغییرات ناگهانی در برخی حواس مانند خظرفیت گرمایی و ضریب انبساط حرارتی از مقادیری که مخصوت جامدات است به خواصی که ویزه ضایعات است صورت می گیرد. دمای این تغییرات ناگهانی به Tg با دمای اتمتتال به شیشه دوسوم است تفاوت شصت تا بی شیشه و بلور در چگونگی تشکیل شبکه فضایی آنهاست. بز تیرهای مواد بلوری تشکیل شبکه فضایی منظم می دهند در صورتیکه این بوتها در شیشه نظم خاصی ندارند سالیاند، میلیون تن انواع محصولات شیشه در دنیا تولید کند و صنعت آن از احمت اقتصادی بالایی برخوردار است. در مراحل تولید این تست آلودگی های مختلفی از قبیل گرد و غبار، ترکیبات NOx  و SOx  HF  , CoO و CO2  تولید می گردند که مشکلات زیست محیتلی عدیده ای را پدید می آورند. در این مقاله مراحل تولید انواع محصولات شیشه، آلودگی های هوای تاشی از آن، و برخی راهکارهای کنترل این آلودگی ها بررسی می گردند.

2 -  فرآیند تولید شیشه

شیشه ها بر اساس کاربرد به چهار دسته ظروف ( شیسه بطری ها ) .  صاف ( پنجره، آینه، شیشه جلوی اتومبیل) اپال ( شیشه های غیر شفاف با ظاهر چینی )  و شیشه های فریتی ( جهت تهیه لعاب ) تقسیم می شوند. تفاوت عمده در شیشه ها به دلیل مواد اولیه و روشهای متفاوت شکل دادن آنها می باشد مراحل اساسی در تهیه شیشه شامل دریافت مواد اولیه، آماده سازی مواد اولیه جهت فرآیند ذوب، شکل دادن، آنیلینگ ( تنش زدایی) و اچ کردن ( آماده سازی ) سطحی می باشد .

 مواد اولیه اصلی که در صنعت شیشه استفاده می شود شامل سیلیکا  (SiO2)، سودا (NA2O) ، آهک (CaO) و فلد سیار  ( R2O . Al2O3 . 6SiO2 ) می باشد. بعلاوه از ضایعات سیسه نیز به جهت بازیافت آنها و صرفه جویی در مصرف سوخت و بازگشت به چرخه تولید استفاده می نمودند. همچنین مواد دیگر جهت دادن برخی خواص ویره بد بختدالی شیشه می تواند به ترکیب مواد اولیه فرود گردند. مثلا از اکسیدهای سرب برای شیشه های بوروسیلیکاتی و عربی و اسید های رنگزا جهت شیشه حمای رنگی استفاده می شود. این مواد عمان توسط عمليات استخراج از معادن مختلف بدست می آیند. جهت تهیه سودا از خاکستر آن ( NA2Co3 )  و  تهیه سیلیکا و سنگ آهک از ماسه معمولی  ( SiO2 > 99%  ) استفاده می شود، همچنین می توان جهت استخراج آهک از آن استفاده نمود. فلدسپار برای تأمین اکسیدهای قلیایی استفاده می گردد و در فرآیند دو ساعت پایین آمدن دمای ذوب ترکیب می شود. برای تهیه کلیه مواد اولیه برخی جوان استخراج از معادن، حمل و نقل به سمت سیلوها۔ آماده سازی و خردایش انجام می شود و در طی این مراحل گرد و غبار فراوانی تولید می گردند. در مرحله بعد رحلوب زدایی مواد اولیه توسط خشک کن هایی که دعای آنها حداکثر ۲۰۰ می باشد انجام می گیرد. سپس مواد اولیه توزین و مخلوط می شوند. مرد و غبار و ذرات ربر از آلودگیهای مهم این مرحله می باشد. در مرحله بعدی خود حاصله از مواد اولیه وارد کوره ذوب شسته و با هم زدن عمل حممگن شدن و حبابز دایی روی آن انجام می شود، عمل ذوب در دمای 1425 C انجام می شود دمای ذوب به نوع اکسیدهای موجود در ترکیب بستگی دارد. سیال بدست آمده از عملیات ذوب به روشهای مختلفی مانند دمیدن، فلوت، غلتکی شکل داده می شود .

آلاینده های فرآیند تولید شیشه

در مراحل مختلف تهیه شیشه آلودگی های مختلفی تولید شده و به محیط منتشر می شوند. با توجه به موضوع این مثال، آلودگیهای هوای ناشی از این صنعت بررسی می گردد. طی مراحل مختلف تولید انواع شیشه علاوه بر گرد و غبار آلاینده های مهمی مانند   SOx  NOx  HCI  HF و بر حسب مورد مقداری سرب و آرسنیک تولید می شود. نمودار (1) میزان انتشار SOx  NOx  و گرد و غبار و دوده را بر حسب یک میلیون تن محصول تولید شده، بین سالهای ۱۹۹۵ تا ۲۰۰۱ ، نشان می دهد

در متن اصلی مقاله به هم ریختگی وجود ندارد. برای مطالعه بیشتر مقاله آن را خریداری کنید