بخشی از مقاله
چکیده
از دیدگاه مقیاس، پروژههای اکتشافی و زمینشناسی طیف بسیار گستردهای را شامل میشوند. از طرفی دیگر، در مطالعات مرتبط با علوم زمین در کشور، تاکنون به مباحث کنترل و مدیریت پروژه اهتمامی جدی نشده است. این در حالی است که طی دهههای اخیر در ایران، سطح علمی و تخصصی کارشناسان علوم زمین پیشرفت قابل ملاحظهای در ابعاد کمی و کیفی داشته است. در این پژوهش سعی برآن بوده تا ضمن ارائهی یک طبقهبندی کلی بر مبنای مقیاس جهت پروژههای علوم زمین، ویژگیهای فنی و مدیریتی هر طبقه، به صورت نسبی با یکدیگر مقایسه گردد؛ تا به کارشناسان ارشد و مدیران حوزههای اکتشاف ذخائر، زمینشناسی و سایر حوزههای مرتبط با علوم زمین دیدگاهی کلی از مختصات فنی و مدیریتی این پروژهها ارائه نماید تا بتوانند در امر کنترل، مدیریت و موفقیت یک پروژه با دیدگاهی علمیتر و جامع گام بردارند.
-1 مقدمه
در برنامهریزی و کنترل پروژههای صنایع مختلف، داشتن دانش و تجربه پیرامون اجزا و ویژگیهای پروژه، تاثیر به سزایی در موفقیت آن پروژه دارد. در آغاز، تیمهای مختلف دارای تخصص و تجربه در کنار یکدیگر جهت ترسیم برنامهی زمانبندی اولیه، پیشبینی منابع، هزینهها و ریسکهای پروژه همکاری و هم فکری مینمایند. پس از انجام پروژههای مشابه در یک سازمان و یا یک صنعت، دانش کسب شده مستند میگردد و در تنظیم برنامههای راهبردی پروژههای مشابه مورد استفاده قرار میگیرد.
به طور کلی سه روش اصلی برای تخمین زمان پروژه عبارتند از: مقایسه با پروژههای مشابه، استفاده از اطلاعات قبلی و استفاده از نظر افراد خبره . - Wysocki and McGary, 2003 - مجموعهی فرآیندهای تولید، توسعه و کاربردیسازی دانش از طریق تجربیات عملی پیشین تحت گفتمان »مدیریت دانش« مورد بررسی قرار میگیرد . - Mårtensson, 2000 - امروزه، نقش مدیریت دانش در حل مسائل شرکتها بسیار کلیدی است؛ به گونهای که پژوهشگران بر این باورند که یکی از راههای دستیابی به موفقیت خلاقانه، استفاده از دانش ضمنی در فرآیند بهرهجویی از تجربیاتی است که به کمک مدیریت خلاقانه قابل استخراج، تولید و کاربردی است . - Seidler-de Alwis and Hartmann, 2008 -
در دهههای اخیر، با وجود پیشرفتهای قابل توجه علمی و فنی کارشناسان کشور در حوضهی علوم زمین؛ در زمینهی کنترل پروژههای علوم زمین - بررسی عوامل تاثیرگذار و دستهبندی، ثبت و مدیریت دانش کسب شده - اقدامات منسجمی انجام نگرفته است و در برنامهریزی و برآوردهای اولیه که برای شروع هر پروژه از ضروریات است، غالبا به نظر افراد خبره اکتفا میشود و منابع موثق چندانی برای بهرهمندی مستند به خصوص برای کارشناسان جوان و کمتجربه وجود ندارد.
با توجه به طیف گستردهای از پروژههای علوم زمین در مقیاسهای مختلف و نبود منابع مستند کنترلی در مبحث اکتشاف منابع زمین در کشور، در این پژوهش تلاش شده تا دستهبندی اولیهای از پروژههای علوم زمین نسبت به مقیاس ارائه شود؛ سپس با در نظر گرفتن فرضیاتی به عنوان ضابطه، به مقایسهی ویژگیهای مختلف این پروژهها در دستهبندی مذکور پرداخته گردیده تا بر مبنای تحلیل و ضابطه، به مقایسهی ویژگیهای پروژههای علوم زمین در مقیاسهای مختلف پرداخته شود تا محققان و مجریان پروژه بتوانند به کمک دستاوردهای این پژوهش، یک دید کلی نسبت به وضعیت پروژهای که در حال انجام دادن آن هستند پیدا کنند و در کنترل و پیشبینی پروژه موفقتر باشند.
-2 تنوع مقیاس در پروژههای علوم زمین
با این که پروژههای مرتبط با علوم زمین در مقیاسهای بسیار متنوعی تعریف میشوند، اما استاندارد معینی از سوی سازمانهای صلاحیتدار بینالمللی برای دستهبندی مقیاس در علوم زمین وجود ندارد. طبقهبندی ارائه شده در ذیل - جدول - 1، پیشنهادی مولفین بر مبنای تجربه و پروژههای ملی اجرا شده میباشد.
-3 مقایسهی تحلیلی ویژگیهای پروژههای علوم زمین
ویژگیهای پروژههای مختلف - بر مبنای مقیاس در جدول - 1، از دو دیدگاه فنی و مدیریتی مورد بررسی قرار گرفتهاند. مقایسهی انجام شده، مبتنی بر تحلیل کارشناسی نویسندگان این مقاله استوار است و بر پایهی دو فرض کلی استوار است که برای کارشناسان علوم زمین بدیهی مینماید. از لحاظ فنی نه ویژگی مختلف بررسی و مقایسه شدهاند و از لحاظ مدیریتی نیز 13 ویژگی مورد مقایسه و بررسی قرار گرفتهاند. نتایج مقایسهی فنی و مدیریتی در ادامهی مفروضات آمدهاند.
فرض اول: بارزترین تفاوت فنی در پروژههای مقیاس بزرگ نسبت به پروژههای کوچکتر مقیاس، دقیقتر و صحیحتر بودن اطلاعات موجود در این پروژهها میباشد. بر مبنای فرض اول، هدف از تعریف یک پروژه در محدودهی کوچک - مقیاس بزرگ - ، شناخت هرچه دقیقتر آن محدوده است که دست یافتن به این شناخت، مستلزم تولید داده از طریق حفاری، نمونهبرداری و آزمایش؛ سپس تولید اطلاعات از طریق تحلیل داده، تفسیر و تشریح است. بنابراین، به علت نیاز به تولید داده، افراد متعددی در بخشهای مختلف یک پروژه با مقیاس بزرگ مشغول به کار میشوند تا مراحل برنامهریزی، مدیریت، حفاری، نمونهبرداری، آزمایش، کنترل نتایج، تفسیر، تحلیل و تصمیمگیری به نحو احسن انجام پذیرد.
به عنوان مثال در مطالعهی محیط رسوبی سازند سروک در تاقدیس بنگستان، بیش از 400 نمونهی سنگ رسوبی از ضخامت 700 متری سروک برداشته شد، تیغهی نازک از آنها ساخته شد - تولید داده - و توسط کارشناسان مورد مطالعه قرار گرفت و کل ضخامت به 12 رخسارهی زیست چینهای تقسیم شد - تفسیر و تشریح - . این مطالعه در مقیاس بسیار بزرگ انجام شده و از دقت بسیار بالایی - کمتر از دو متر - برخوردار است . - Ghabeishavi et al., 2010 -
