بخشی از مقاله
چکیده
گردشگری یکی از صنایع کلیدی در جهان که می تواند توجه برنامه ریزان را جلب نماید زیرا این صنعت بر بسیاری از بخش های جامعه، از جمله بخش های اقتصادی، فرهنگی و زیست محیطی تاثیر می گذارد. در نتیجه سرمایه گذاری در این صنعت نیازمند برنامه ریزی های بهینه در خصوص مقصد و در جهت افزایش درآمد اقتصادی می باشد و با توجه به نقش گردشگری در کشور ریسک در این صنعت این صنعت بسیار مورد اهمیت می باشد،زیرا برداشت ها و ادراکات از ریسک و ارزش ادراک شده گردشگر می تواند بر وفاداری به مقاصد گردشگری تاثیر گذارد و پایداری گردشگری را در بلند مدت تضمین نماید و با توجه به رقابتی شدن مقاصد گردشگری در جذب گردشگران به ویژه گردشگران خارجی مدیران و متخصصان بازاریابی گردشگری باید برای ایجاد حفظ و بهبود تصویر ذهنی مطلوب، نزد گردشگران تلاش کنند ، گردشگری یک صنعت خدماتی است و ماهیت محصولات آن، غیر ملموس بوده و مبتنی بر تجربه ی گردشگر در مقصد است.
مقدمه
امروزه فعالیت گردشگری به عنوان یکی از مهمترین و پویاترین فعالیت ها در جهان مطرح است ،اقتصاد هر کشوری به گردشگران داخلی و بین المللی بستگی دارد اخیرا در تجزیه و تحلیل سازمان تجارت جهانی گزارش شده است که گردشگران داخلی در سفر به داخل کشور بیشترین ترافیک توریستی جهان را تشکیل می دهند مشارکت های گردشگران داخلی در مقایسه با گردشگران و بازدید کننده های بین المللی 16درصد درامد کل را تشکیل می دهند .
کشور ما با توجه به شرایط اقلیمی ،جاذبه های تاریخی و تنوع فرهنگی میتواند مقصد گردشگری مساعدی برای جذب گردشگران باشد - Anupriya Kaur ،. - 2016 به همین دلیل امروزه این صنعت به پر درآمدترین صنعت در بخش اقتصادی جهان تبدیل شده و بعد از صنعت نفت، مهمترین گزینه برای درآمد ارزی در کشور می باشد ، از این رو بسیار مورد اهمیت واقع شده است.
گردشگری بدین دلیل که تجربه ای با خطرات و تهدیدات - جرم و جنایت ، بی ثباتی سیاسی، اجتماعی و بلایای طبیعی - فراوانی می باشد برداشت ها و ادراکات گردشگران از ویژگی های مقصد، عاملی تعیین کننده در انتخاب مقصد گردشگری محسوب می شود و همین برداشت ها مساله ی ریسک در گردشگری را ایجاد نموده ، که از مهمترین عوامل در مطالعات گردشگری به خصوص در سطوح بین المللی محسوب می گردد بنابراین ریسک های مقاصد گردشگری Asmos et al - ، 2010 - در این صنعت را نمی توان به طور کامل نادیده گرفت یا حذف کرد بلکه می توان آنها را به شکل بهتری مدیریت نمود که آسیب پذیری آنها کاهش یابد.
در واقع ریسک پدیده ی معمول و رایجی است که هر فردی در زندگی سطحی از آن را تجربه کرده و اشاره به اثرات منفی یا خسارت هایی دارد که نتیجه ی آن خطرات بالقوه یا وقایع بسیار شدیدی خواهد بود و طبق تعریف انجمن بین المللی تحقیقات - 2009 - به عنوان ترکیبی از احتمال یک رویداد و عواقب منفی تعریف شده است، و از دیدگاه فوچل و همکاران و همچنین جان موون و مینورریسک گردشگری نیز، رفتار گردشگران را به منظور انتخاب مقصد یا لغو یک سفر تحت تاثیر قرار می دهد، همچنین یکی از مهمترین عوامل بازدارنده ی سفر گردشگران به مقصد مورد نظر است و میتواند از طریق کانال های مختلف مانند افراد و موسسه ها و گروه های مختلف اجتماعی - مرجع - تقویت یا تضعیف شود Karson - ، - 2003
طبقه بندی های مختلفی برای ریسک وجود دارد بر اساس برخی مطالعات هفت نوع ریسک گوناگون شناسایی شده که شامل ریسک عملیاتی، ریسک مالی، ریسک فیزیکی، ریسک روانشناختی، ریسک رضایت، ریسک اجتماعی و ریسک زمانی است - ،moun and minor،. - 1388 ریسک های درک شده دیگری هم در ارتباط با انتخاب مقاصد گردشگری مطرح شده است، از آن جمله می توان به ریسک اتلاف وقت، ریسک عدم رضایت از سفر، ریسک مواجه شدن با مشکلات اجتماعی، ریسک روانی، ریسک عوامل فیزیکی، ریسک عملیاتی، ریسک مالی، ریسک عدم ثبات سیاسی و ریسک مسائل بهداشتی اشاره کرد.
kozak - ،. - 200 7 تصویر ذهنی مثبت مقصد گردشگری و ادراک گردشگر از ارزش مقصد گردشگری، می تواند بروندادهای ارزشمند متعددی داشته باشد، برای مثال می توان به تمایل گردشگران به بازدید مجدد از مقصد گردشگری و تمایل آن ها، به سفارش مقصد گردشگری مورد نظر ، نزد دوستان و آشنایان اشاره کرد - Faullant and et al ، . - 2008 ریسک گردشگری، تصویر ذهنی مقصد را تحت تاثیر قرار می دهد، زیرا ریسک گردشگری می تواند باعث آسیب جبران ناپذیر و چنین آسیب پذیری باعث مخدوش کردن چهره ی یک مقصد گردشگری می شود.
مبانی نظری پژوهش
امروزه، گردشگری بزرگترین و متنوع ترین صنعت دنیا محسوب می شود، که به مثابه منبع اصلی درآمد و اشتغال، نقش مهمی در رشد اقتصادی کشورها دارد. توجه به مسئله گردشگری زمانی مهم جلوه می کند که بدانیم بر اساس آمارهای موجود، صنعت گردشگری دومین منبع درآمد بیش از 49 کشور در حال توسعه است و راهبردی برای افزایش درآمد و فقرزدایی در این کشورها به حساب می آید.
براساس آمار سازمان جهانی گردشگری، درآمد حاصل از گردشگری در سال 2011 بیش از یک تریلیون دلار برآورد شده است، در حالیکه این مبلغ در سال 1995 حدود 400میلیارد دلار بوده که بیانگر رشد این صنعت می باشد - . - 2012.UNWTO بر اساس پیش بینی سازمان جهانی گردشگری متوسط رشد گردشگری جهان طی دوره ی زمانی 1995 تا 2020، 1/4 در صد خواهد بود - رنجبریان و زاهدی، . - 1389 آمار این سازمان نشان می دهد که صنعت گردشگری جهانی در سال 2013 حدود 5 درصد رشد داشته و میزان ورود گردشگر خارجی به کشورهای مختلف 1087 میلیون نفر برآورد گردیده است.
در این میان در سال 2014 میزان رشد خاورمیانه حداکثر 5 درصد رشد کرده و به دلیل نقش پر رنگ اقتصادی آن از اهمیت فراوانی برخوردارگردیده است. بنابر مطالعات انجام شده، گردشگری یکی از صنایع کلیدی در جهان که می تواند توجه برنامه ریزان را جلب نماید زیرا این صنعت بر بسیاری از بخش های جامعه، از جمله بخش های اقتصادی، فرهنگی و زیست محیطی تاثیر می گذارد.
در نتیجه سرمایه گذاری در این صنعت نیازمند برنامه ریزی های بهینه در خصوص مقصد و در جهت افزایش درآمد اقتصادی می باشد و با توجه به نقش گردشگری در کشور ریسک در این صنعت این صنعت بسیار مورد اهمیت می باشد، زیرا برداشت ها و ادراکات از ریسک و ارزش ادراک شده گردشگر می تواند بر وفاداری به مقاصد گردشگری تاثیر گذارد و پایداری گردشگری را در بلند مدت تضمین نماید و با توجه به رقابتی شدن مقاصد گردشگری در جذب گردشگران به ویژه گردشگران خارجی مدیران و متخصصان بازاریابی گردشگری باید برای ایجاد حفظ و بهبود تصویر ذهنی مطلوب، نزد گردشگران تلاش کنند - .Boo and et al، - 2009
بنابراین میزان ریسک درک شده آنان کاهش می یابد، اما گردشگرانی که برای اولین بار اقدام به انجام سفرهای خارجی می کنند بیشتر اطلاعات خود را در مورد مقصد گردشگری از دیگران دریافت می کنند و این امر موجب می شود آنان اطمینان کمتری برای سفر به آن مقصد داشته باشند و در نهایت نیز، سطح ریسک درک شده آنان افزایش می یابد، همچنین بر اساس برخی از دیدگاه ها تجربه سفرهای قبلی می تواند استنباط برخی ریسک ها را بیشتر از سایر ریسک ها تحت تأثیر قرار دهد chiu - ،. - 2012 مطالب ذکر شده در ارتباط با ریسک گردشگری و تاثیر آن بر رضایت و وفاداری گردشگران به مقاصد به تدوین استراتژی های بازاریابی کمک می کند و مشاهدات ریسک باعث در نظر گرفتن کاهش برخی از موانع روانی سفر می شود.
از سوی دیگر باید توجه داشت که شناسایی و تقویت عوامل ترغیب کننده و رفع عوامل بازدارنده سفر گردشگران به مقاصد گردشگری تبلیغات منفی در رسانه های خبری علیه ایران باعث ایجاد تصویر منفی از کشور شده که در واقع چالش اصلی صنعت گردشگری در ایران پوشش منفی رسانه های خارجی از ایران است و این امر موجب گردیده تا بسیاری از گردشگران در فرآیند تصمیم گیری انتخاب ایران به عنوان مقصد گردشگری تجدید نظر کنند، البته باید گفته شود که صنعت گردشگری ایران داری نقاط ضعف فراوانی در حوزه ی سیاستگذاری، برنامه ریزی و اجرای آن است،که به نظر می رسد یکی از دلایل اصلی این امر عدم توجه به انتظارات و ترجیحات گردشگران ورودی به کشور، و نیز عدم تلاش در جهت افزایش میزان رضایت آنهاست.
در این صورت ، مدیران و برنامه ریزان گردشگری باید به منظور ایجاد تصویر مثبت و امن از ایران تلاش کنند و این امر نیازمند برنامه ریزی منسجم تری برای کاهش ریسک گردشگران می باشدودرهمین راستا این موضوع بسیار مهم می باشد که نخستین سفر به مقصد گردشگری به معنی موفقیت امن مقصد گردشگری نیست بلکه تکرار سفر به مقاصد گردشگری و معرفی وتبلیغ آن نزد گردشگران بالقوه است که می تواند موفقیت آن مقصد گردشگری را در بلند مدت رقم بزند، برای مثال گردشگران پس از بازگشت به کشور خود از طریق ارتباطات رو در رو و شفاهی، نقش مهمی در ایجاد تصویر های مثبت و منفی ایفا می کنند.
