بخشی از مقاله
چکیده
تغییرات سریع در نظام آموزش و یاددهی، علاوه بر تحول در عوامل نرمافزاری و برنامههای درسی، مستلزم تغییراتی در ابزارها و محیط نیز میباشد. بنابراین فضای معماری به عنوان بستر و محیط این تغییرات باید قابلیت پاسخگویی به آن را داشته باشد تا با کمترین هزینه و صرف زمان کم ساختارهای بنیادین حفظ شده و انطباق نیازها و اهداف به بهترین شکل ممکن صورت گیرد. محیطهای آموزشی هوشمند پاسخی به لزوم بهروز بودن محتوای آموزشی، متنوع کردن عوامل و روشهای آموزشی هستند. در این مدارس آموزش به مدد تشریک مساعی صورت میگیرد و فراگیر در پروسه یادگیری-یاددهی سهیم میشود.
انعطافپذیری به عنوان راهکاری برای سهیم شدن فراگیران در طراحی محیط آموزشیشان است که این مشارکت سبب بهبود کیفیت یادگیری نیز میشود . روش تحقیق در این پژوهش به صورت کیفی و بهرهگیری از ابزار مطالعه کتابخانهای و اینترنتی است. با چند عملکردی کردن فضاها، زندهکردن مسیرهای ارتباطی و فضاهای انتقالی، ایجاد فضاهای فعال و غیرفعال در کل مجموعه، شفافیت، ارتباط بین درون و بیرون، سیالیت فضا، راهکارهای تخصیص مجدد فضاها و اربتاط با جامعه میتوان محیط یاددهی انعطافپذیری را طراحی نمود.
-1 مقدمه
دیدگاه جدید نسبت به آموزش، به جای تزریق و انتقال مطالب، دانشآموزان را به جستجو و کشف وا میدارد. بر این اساس مدارس مدرن بیش از آن که محل سخنرانیهای یکسویه معلمین باشد، کانون تحرک اجتماعی دانشآموزان و محیط ترغیبکننده نیروی خودباوری و خود ادراکی آنها است.توجهی خاص نسبت به پرورش خصوصیات روحی و شخصیتی دانش-آموز، دریافتهای نوین، کالبد مدرسه کلاسیک را که امکان مراوده اجتماعی دانشاموزان با یکدیگر و در حضور معلم را ار آنها سلب نموده، محیطی تکبعدی و فاقد کفایت لازم برای رشد استعدادهای ذهنی و روحی دانشآموزان میشناسد. تجربیات مدرسه مدرن نشان میدهد که فضای مدرسه باید با روحیات مخاطبان مانوس باشد؛ یعنی باید فضایی از جنس خودشان حاصل شود. ویژگیهای چنین محیط آموزشی عبارتند از:
- ایجاد فضایی که در مقیاس دانشآموز باشد
- متنوع کردن عوامل و روشهای آموزشی
- مشاهده عینی و تجربه ملموس
- آموزش به مدد تشریک مساعی صورت میگیرد
- روند تحقیق به اندازه نتیجه نهایی اهمیت دارد و باعث پرورش روح تحقیق و تفحص در دانشآموز میشود.
- توجه به جنبه پرورش به اندازه بعد آموزش که باعث رشد ذهن و تکامل شخصیت فردی و اجتماعی دانشآموز می-شود. در نتیجه آن محیط برای وی تکبعدی نیست. نکاتی که در طراحی محیط آموزشی باید بدان توجه شود عبارتند از:
- ایجاد بستر مناسب جهت انجام فعالیتهای متنوع آموزشی، در نتیجه باید فضا جوابگوی تغییرات الگوهای آموزشی، مبلمان و تجهیزات آموزشی باشد.
- دخالت دادن دانشآموزان در طراحی محیط خودشان
- در نظر گرفتن ذهنیت و پیشزمینه فرهنگی و آموزش معلمان و دانشآموزان بنابراین مهمترین نکته در کالبد آموزش، انعطافپذیری آن است که متناسب با تغییر فعالیت میتواند تغییر کند - مردمی، کریم. - 1389
-1-1 سوال تحقیق
با توجه به تغییرات سریع در نظام آموزش و پرورش و لزوم انطباق محیط آموزشی با این تغییرات، بهترین راه حل برای پاسخگویی به این مسئله چیست؟
-1-2 روش تحقیق
روش تحقیق در این پژوهش کیفی است و با استفاده از از مطالعات کتابخانهای و اینترنتی صورت گرفته است. در این پژوهش ابتدا چارچوب نظری تحقیق شامل مفاهیم مربوط به محیط آموزشی هوشمند و انعطافپذیری بررسی شده است. سپس نتایج مبتنی بر این مفاهیم استخراج شده که نتایج حاصله میتواند در پژوهشهای تکمیلی و میدانی مورد استفاده قرار گیرد.
-2 محیطهای آموزشی هوشمند
محیطهای آموزشی هوشمند به آن گروه از واحدهای آموزشی اطلاق میگردد که با استفاده از یادگیری الکترونیکی به صورت حضوری و با حفظ فضای فیزیکی مدرسه، معلم، دانشآموز و با برخورداری از نظام آموزشی هوشمند و با رویکردی تلفیقی و جامع نسبت به ارائه خدمات آموزشی و پرورشی به دانشآموزان تلاش میکند. از سوی دیگر محیطهای آموزشی هوشمند به دلیل برنامههای درسی انعطافپذیر، امکان تدریس با شیوههای نوین، داشتن طیف وسیعی از برنامهها و روشهای آموزشی و محوریت بخشیدن به نقش دانشآموز با در نظرگرفتن تفاوتهای فردی و توجه بیشتر به نیازها، علائق و استعدادهای دانشآموز میتوانند در جهت از بین بردن و یا کاهش شکاف آموزشی موثر و مفید باشند .
در واقع هر دانشآموز بسته به استعداد خود میتواند آموزش ببیند و یا به عبارت دیگر سیستم آموزش نسبت به استعداد دانشآموزان متغیر است . لذا محیطهای آموزشی هوشمند را میتوان یک سازمان یادگیرنده دانست. این سازمان در طول زمان تکامل یافته و به طور مستمر، کارکنان، منابع آموزشی و تواناییهای اجرایی خود را توسعه میدهد .این ویژگی به مدرسه امکان میدهد تا خود را با شرایط متغیر عصر حاضر سازگار نماید. - مهاجران و همکاران ، 1392، - 14
محیطهای آموزشی هوشمند، یک پیشنهاد عملی و هدفمند برای اجرای پیشرفتهترین روشهای آموزشی نوین و نگاه عملی به وضعیت کنونی نظام آموزشی کشور است. تاسیس مدارس هوشمند یکی از راهکارهای اتخاذ شده، در پاسخگویی به نیازهای نوین امروزی میباشد. در این مدارس یادگیری بر اساس سرعت انفرادی، تشریک مساعی، خودگردانی، پیوستگی بین موضوعات درسی بوده است و محتوای درس فقط محدود به کتابهای چاپی نیست بلکه شامل کتابهای الکترونیکی، نرم-افزارهای چند رسانهای، درسافزارها و پایگاههای اطلاعاتی است.
همزمان برای تفاوتهای فردی هر دانشآموز و سبکهای مختلف یادگیریش برنامههایی تدارک دیده میشود. محیطهای آموزشی هوشمند رویکرد جدید آموزشی است که با تلفیق فناوری اطلاعات و برنامههای درسی، تغییرات اساسی در فرآیند یاددهی و یادگیری را به دنبال خواهد داشت. در این رویکرد نقش معلم به عنوان راهنما و نه انتقالدهنده دانش، نقش دانشآموز به عنوان عضو فعال، خلاق، نقاد و مشارکتجو، به جای عضوی منفعل و مصرفکننده دانش و نظام ارزشیابی به صورت فرآیند محور نه نتیجه محور، تغییر خواهد نمود. - نیرومند و همکاران ، - 1392
-1-2 اهداف اصلی محیطهای آموزشی هوشمند و راهبردهای تحقق آنها
یک محیطهای آموزشی هوشمند دارای 5 هدف اصلی است که برای رسیدن به هر کدام از آنها نیز راهبردهایی در نظر گرفته شده است - رجبعلی و همکاران ، 1391،
