بخشی از مقاله
چکیده
از آن جایی که بسیاری از ارتباطات اجتماعی و آموزش های زندگی در خیابان ها روی می دهد و به تعبیری قلب شهر در خیابان هایش می تپد، آنها عناصر بسیار مهمی در زندگی روزمره محسوب می شوند .اما با این وجود، بیشتر خیابان های شهری امروزه نتوانسته اند در فراهم نمودن فضایی مملو از ارزش های اجتماعی، حیات مدنی، امنیت اجتماعی، سرزندگی، عدالت و آزادی که از نمونه وظایف اصلی یک خیابان هستند موفق باشند.
از این رو این مقاله تلاش دارد تا با بهره گیری از نظریه های محققان و نیز با شناخت رویکردهای اخیر در ایجاد خیابان های دموکراتیک، ویژگی و مشخصه های چنین خیابان هایی را بیان نموده و راهکاری جهت ایجاد فضایی مردم مدار با روابط اجتماعی بالا و طرحی نو مبنی بر ویژگی های یک خیابان دموکراتیک از طریق رویکرد "فضای مشترک"ارائه دهد. در این راستا خیابان ملت در شهر رشت به عنوان نمونه ی موردی تحقیق انتخاب شده و مورد ارزیابی قرار گرفته است.
.1مقدمه
خیابان ها از عناصر مهم زندگی هستند و مردم برای فعالیت های روزمره ی خود بسیار به آن رجوع می کنند. امروزه استفاده از اتومبیل به حدی رایج شده است که تقریباً برای تمامی شهروندان، پیاده روی و استفاده از دوچرخه بی مفهوم شده است، که این امر موجب افزایش تصادفات، آلودگی هوا و بیماری های جسمی و کاهش تعاملات اجتماعی شده است.
خیابان های دموکراتیک خیابان هایی هستند که برای مردم معنا دارند، دسترسی را در نظر می گیرند و خیابان را به استفاده و مشارکت تشویق می کنند. برای رسیدن به فضای دموکراتیک باید نقش مردم را در فضا پررنگ کرده و با طراحی مناسب باعث کاهش سرعت شویم، زیرا اعتبار خیابان به مردم است. فضای مشترک نیز رویکردی است که بوسیله ی آن حرکت افراد پیاده در فضا به راحتی صورت گرفته و تسلط وسائل نقلیه موتوری کاهش می یابد به طوریکه بهره وران قادر به استفاده بهینه از فضا باشند.
با توجه به اینکه طراحی خیابان ها تا کنون با اولویت خودرو در خیابان های شهر پیش رفته است، نتیجه گیری می شود که همه شمول بودن فضا توسط طراحان و برنامه ریزان نادیده گرفته شده است. راه حل های بررسی شده در پژوهش های انجام پذیرفته در ارتباط با این دغدغه اکثرا یا به حذف خودرو منجر شده یا به حذف کامل عابر پیاده و دوچرخه در فضای خیابان.
در اینجا پژوهشگر بر آن است که رویکردی معتدل با تاکید برطراحی دموکراتیک خیابان داشته باشد وفضای خیابان را به عرصه ای مشترک و ایمن برای عابر پیاده ، دوچرخه و خودرو تبدیل کند. پیش بینی می شود این پژوهش ما را به تجربه ی فضایی خیابان دموکرات و همه شمول نزدیک کند.خیابان "ملت" که به آن شهربازی گفته می شود در جوار باغ "محتشم" در رشت قرار دارد و از خیابان های قدیمی رشت می باشد. این خیابان به دلیل وجود دانشکده، شهربازی و پارک پتانسیل جذب افراد مختلف را دارد و تردد وسائل نقلیه با سرعت بالا می تواند زنگ خطری برای خیابان باشد. برای رسیدن به اهداف خود باید ببینیم آیا این خیابان پتانسیل تبدیل شدن به یک فضای دموکراتیک را دارد ، بنابراین در این تحقیق به وسیله ی رویکرد "فضای مشترک" می خواهیم به یک خیابان دموکراتیک برسیم.
.2ادبیات تحقیق
نمودار .1 مبنای چارچوب ادبیات تحقیق، تدوین:نگارندگان
.1-2پیشینه و مفهوم دموکراسی
دموکراسی با وجود آنکه کلمه ای متعلق به سده های چهارم و پنجم پیش از میلاد است، اما با توجه به معنایی که امروزه مورد استفاده قرار میگیرد، بیشتر به عنوان مفهومی نو به شمار می رود. مفهوم دموکراسی در ریشه به معنای اصل کلی نظارت همگانی بر تصمیم گیری های جمعی و داشتن حقی برابر در اعمال این نظارت است. بنا به این تعریف دو اصل اساسی دموکراسی یعنی آزادی و برابری تعریف می گردد. آزادی و برابری در مفهوم فلسفی آنها حاصلی از قیاس رابطه ها و نتیجه رفتاری ذهنیت های انسانی است.
به این ترتیب دموکراسی از نظر لغت یعنی حکومت کردن به وسیله مردم، قابل تعریف است
پیشینه
دموکراسی مشابه امروز را، به دولت شهرهای یونان باستان از سده پنجم قبل از میلاد و زمان افلاطون و ارسطو ارجاع می دهند، به گونه ای که آنان در کتاب هایشان به طور مفصل به این موضوع پرداخته اند. در جمهوری روم نیز پیش از پیدایش دوره امپراطوری ابعادی از دموکراسی به چشم میخورد. در اروپای غربی، این نظام حکومتی با شکل نوین نمایندگی - پارلمانی - ، بعد از سپری شدن دوران قرون وسطی و گسترش تفکرات اجتماعی پیرامون حاکمیت و نقش مردم در اعمال قدرت و همراه با پیدایش دولت در قرن شانزدهم ظهور یافت .
در انگلستان، با انقلاب 1688 میلادی عقیده به اینکه سلطنت یک » حق الهی « است، مردود شمرده شده و پارلمان بر شاه برتری یافت. در آمریکا، انقلاب 1776 میلادی مبتنی بر اصول قرارداد اجتماعی، و نیز قانون اساسی ایالت متحده 1787 - میلادی - از دیگر زمینه گستران و پیش برندگان تفکر دموکراسی بوده اند.به هر حال، سرانجام تا نیمه های قرن نوزدهم، اکثر کشورهای غربی نهادهای دموکراسی را پذیرا شدند
.1-1-2ویژگی های عمومی دموکراسی
از نگاهی عام، مطالعات در حوزه دموکراسی بر پایه دو مفهوم آرمانی »برابری« در تمامی موقعیت ها و »حق انتخاب تام « در تمامی عرصه ها دنبال می شود. این به معنای آرمانی ماندن مفاهیم دموکراسی در عمل نیست، بلکه این نگاه آرمانی در حوزه های مختلف جوامع بشری تعدیل یافته و در موقعیت های گوناگون به آنچه »حداکثر ممکن« قلمداد می شود، بسنده شد است. اما نگاه آرمانی به موضوع، هم چون هدفی ارزشمند و محرک همواره مدّنظر است. ویژگی های عمومی دموکراسی عبارتند از:
- به رسمیت شناختن اکثر عقاید
- به رسمیت شناختن آزادی فردی
- به رسمیت شناختن حق انتخاب فردی و همگانی
- ایجاد فرصت های برابر
- ایجاد زمینه مشارکت
- ایجاد زمینه گفتمان
- حفظ هویت و ارزش های فردی و همگانی
- حفظ حقوق فردی
- حفظ حقوق جمعی - همگانی -
- ایجاد زمینه رفاه و آسایش فردی و همگانی
- عدم تمرکز قدرت
- قانون مندی و نظم
.2-1-2 سیر تحول مفهوم دموکراسی
در جدول زیراجمالاً به آرای مهم ترین اندیشمندان قدیم و جدید درباره دموکراسی اشاره می کنیم:
جدول. 1 سیر و تحول دموکراسی، تخلیص و تدوین
