بخشی از مقاله
چکیده
توسعه پایدار شرط اساسی تأمین زندگی امن و پایدار است که به منظور به حداقل رساندن اتلاف منابع، تخریب محیط، و بی ثباتی اجتماعی تلاش می کند توسعه پایدار، توسعه ای است که نیازهای نسل کنونی را بدون به مخاطره انداختن توانایی های نسل های آینده در بر طرف کردن نیازهای شان تأمین کند .توسعه گردشگری سلامت پدیدهای مهم و رو بهرشد درجهان به شمارمیرود. ایران ازگذشته یکیازمراکز فعال گردشگری سلامت درمنطقه خاورمیانه بوده و بسیاری ازکشورهاهم اکنون درحال ایجاد طرحهای کاربردی و قانونی خدماترسانی و برنامهریزی برای توسعهاین صنعت هستند.
بنابراین سوال ما این است که چگونه می توان فضایی طراحی کرد که پایداری گردشگریومنابع طبیعی در شهرک سلامت را همراه داشته باشد؟درواقع دراثر ساخت و سازهای غیر مجاز طبیعت بکرازبین رفته است و عدم استفاده مناسب نابودی منابع طبیعی را در پی خواهد داشت. با توجه به منابع طبیعی موجود و موقعیت سایت میتوان پایداری زیست محیطی و اقتصادی چمستان را توسعه داد.
درنتیجه مهم ترین هدف طراحی اینست که بتوان باایجادمدیریت-یکپارچهدرراستا حضورگردشگران و ایجادتعاملات اجتماعی با ساکنان بومی را در پی داشته باشد. این پژوهش از روش"-توصیفی -پیمایشی"استفاده شده ، سپس برای تحلیل معیارهابا ، مولفه های 7 گانه بررسی ودر نهایت از تحلیل یکپارچه سوات و ضوابط به ارائه راهبردها ، راهکارها و سیاستها پرداخته میشود.در مرحله آخرپیشنهاداتی ارائه میگردد،که پایداری منابع طبیعی چمستان وفضایی جهتآرامش روح و روان - باغهای شفا بخش - ،درمان امراض پوستی آرتروز - آبدرمانی، کلینیک ولجن درمانی - ، - هتل،هایپرو.. - را در برداشته باشد
-1مقدمه
امروزه گردشگری سلامت پدیدهای مهم و رو به رشد در جهان به شمار میرود. ایران از گذشته یکی از مراکز فعال گردشگری سلامت در منطقه خاورمیانه بوده است - مصطفوی، شمسی کوشکی، عباسی، . - 161 :1391 در گذشته ساکنین کشورهای همسایه به ویژه کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس برای دریافت خدمات بهداشتی و سلامت به ایران و مخصوصاً به استان فارس مسافرت میکردند - تورانی، طبیبی، توفیقی و شاربفچیاده، . - 19 :2010 در حال حاضر علل اصلی مسافرت بیماران به ایران مربوط به کیفیت خدمات سلامت، هزینههای پایین دارو و درمان در مقایسه با دیگر کشورهای منطقه، دسترسی به خدمات سلامت و تجهیزات پیشرفته و جدید، وجود متخصصان و وجود نیروی متخصص ماهر در حوزه سلامت در ایران میباشد - جباری،: . - 21 :1388
یکی از مناطق جذب گردشگری در ایران که همهساله گردشگران بسیاری را به سوی خود میکشاند منطقه زیبای چمستان یکی از شهرهای استان مازندران است که این شهر مرکز بخش چمستان از شهرستان نور میباشد که آبهای گرم لاویج به دلیل خواص بالای درمانی در 25 کیلومتری جنوب چمستان، چشمه کشپل، شهر فراموششده ی واتاشان و... از نقاط دیدنی پیرامون شهر چمستان هستند که فضاهای دلپذیری را برای گردشگران فراهم آوردهاند.
گردشگری سلامت افزون بر تأثیرات شگرفی که بر بهبود و سلامت بدن و فکر دارد و علاوه بر آن که باعث استراحت و تمدد اعصاب و آمادگی بیشتر برای کار و فعالیت می شود - یاوری، حسینزاده: - 115، تأثیرات اجتماعی-فرهنگی تعیینکنندهای بر جامعه میزبان دارد. توسعه پایدار منابع طبیعی در محیطهای شهری یکی از نکات قابل بحث در ایجاد شهرک گردشگری است زیرا برخوردی را بین میزبان و میهمان بوجود میآورد - اورباسل، . - 15 :2000 یکی از مواردی که ممکن است زمینه برخورد بین جامعه میزبان و میهمان را بوجود آورد میزان سهمی است که آنان در زمینه اجتماعی-فرهنگی و تامین نیاز های اقتصادی در فضای شهری دارند.
حال با توجه به اهمیت موضوع و به دلیل اینکه منطقه چمستان یکی ازغنی ترین منابع طبیعی - چشمه های آب گرم و پوشش گیاهی درمانی و.... - و سلامت می باشد،این منطقه برای طراحی فضاهای شهری گردشگری سلامت با توجه به شرایط اقلیمی برای گردشگری مناسب است اما باید طراحی این فضاها را با توجه تعاملات اجتماعی فرهنگی منطقه انجام داد و این که عدم توجه به رویکرد اجتماعی - فرهنگی در طراحی این گونه فضاها باعث میشودکه نقش توسعه ای آنها، جنبه فردی به خود گرفته و تعاملات اجتماعی را تضعیف نماید. بنابراین نگارنده این ضرورت را احساس نمود که به بررسی تأثیرات مثبت و منفی شهرکهای گردشگری سلامت در منطقه چمستان نور بر تعاملات اجتماعی-فرهنگی و حفظ پایداری این منطقه بپردازد.
-2مفاهیم تحقیق
-1-2گردشگری : واژه "توریسم" از دو بخش ترکیب یافته است: "تور"1 به معنای سفر، گشت، مسافرت، سیاحت، و "ایسم"2، پسوندی که اشاره به مکتب یا اندیشهای فلسفی، مذهبی، سیاسی، ادبی و غیره دارد. بنابراین، توریسم یعنی مکتبی که پایه فکری آن سیاحت و گردشگری است.
-2-2گردشگر : افرادی که در یک دوره 24 ساعته یا بیشتر به یک کشور خارجی مسافرت میکنند گردشگر خوانده میشوند.گردشگر کسی است که به دلایل غیرکاری در مدتی کمتر از یک سال به محلی غیر از محل زندگی خود می رود و هدف او بازدید از خویشان و وابستگان نمیباشد. بنابراین روستاییان شهرنشین که برای دیدن خانواده و وابستگان به روستای زادگاه خود وکسانی که برای کار فصلی یا دائمی به منطقه روستایی میروند و نیز کسانی که بیش از یک سال در محلی اقامت میکنند، گردشگر نیستند - قاسمی، . - 198-199 :1388
-3-2انواع گردشگری بر اساس منابع و جاذبههای اصلی
گردشگری بر اساس منابع و جاذبههای اصلی پنج دسته است: طبیعی، تاریخی-فرهنگی، ورزشی-تفریحی، اجتماعی و درمانی-بهداشتی.
-4-2گردشگری سلامت و انواع آن
گردشگری سلامت به معنای مسافرت بیماران به دیگر کشورها برای دریافت بعضی از اشکال خدمات سلامت میباشد. این خدمات سلامت ممکن است شامل طیف وسیعی از درمانها باشند اما در اغلب موارد شامل خدمات دندانپزشکی، جراحی زیبایی، جراحیهای انتخابی، پیوند اعضا و درمان ناباروری می باشد. گوپتا گردشگری سلامت را ارائه خدمات پزشکی با کیفیت بالا و قیمت رقابتی و ارزان میداند که با همکاری صنعت گردشگری برای بیمارانی که به عملهای جراحی و دیگر خدمات تخصصی نیاز دارند، ارائه میشود. بر اساس هدف گردشگران سلامت از مسافرت به دیگر کشورها میتوان گردشگری سلامت را به سه نوع تقسیم کرد که البته گردشگری سلامت بیشتر به موارد دوم و به ویژه سوم اشاره میکند:
الف-گردشگری تندرستی: مسافرت به دهکدههای سلامت و مناطق دارای چشمه های آب معدنی و آب گرم - اسپاها - برای رهایی از تنشهای زندگی روزمره و تجدید قوا بدون مداخله و نظارت پزشکی را در مواردی که گردشگر بیماری جسمی مشخصی نداشته باشد.
ب -گردشگری بازتوانی : مسافرت به منظور استفاده از منابع سلامت طبیعی - آبهای معدنی، نمک، لجن و ... - جهت درمان برخی بیماریها یا گذران دوران نقاهت تحت نظارت و مداخله پزشکی،
ج-گردشگری پزشکی: مسافرت به منظور درمان بیماریهای جسمی یا انجام نوعی از عملهای جراحیتحتنظارتپزشکاندربیمارستانها و مراکز درمانی - مصطفوی،گوشکی، عباسی، . - 162 : 1391
-5-2پایداری : مفاهیم پایداری اکنون به نحو گسترده ای به عنوان رویکردی اساسی برای هر نوع توسعه من جمله توسعه گردشگری پذیرفته شده است . با توجه به اصل بیانیه ریو درباره محیط زیست و توسعه و دستور کار 21 و فعالیت هایی که در پی آن توسط کمیته محیط زیست سازمان جهانی گردشگری صورت گرفت . سازمان مذکور توسعه پایدار را فعالیتی می داند که نه تنها منابع طبیعی و فرهنگی را حفظ میکند که ظرفیت را نیز برای ایجاد درآمد و اشتغال مستمر افزایش می دهد. برای دستیابی به موفقیت در یک جامعه گردشگری باید برای بهبودکیفیت زندگی ساکنین و حفاظت از محیط زیست محلی ، طبیعی و فرهنگی برنامه ریزی و مدیریت شود. اهداف گردشگری سلامت پایدار به عنوان الگویی برای توسعه عبارت است از :
· اصلاح کیفیت زندگی جامعه میزبان
· تامین تجارب کیفی برای بازدید کننده
· حفظ کیفیت محیط زیست که هم جامعه میزبان و هم بازدید کننده وابسته به آنند.
تاکید بر کیفیت مبین آن است که گردشگری پایدار از هدفهای محدود و کمی رشد و کسب درآمدهای اقتصادی فراتر می رود. در نتیجه توسعه پایدار گردشگری داری دو جنبه اصلی حفاطت از محیط زیست و منابع و میراث فرهنگی جوامع و یک مفهوم اساسی و کلیدی یعنی ظرفیت پذیری است . این جنبه ها سر انجام باید در چارچوب ظرفیت پذیری و سنجش مرزهای آن و در قالب خط مشی ها و برنامه ریزی های منسجم و یکپارچه محلی به اجرا گذاشته شود.
