بخشی از مقاله
چکیده :
بر اساس تحقیقات انجام شده اکثر مدارس ایران با نماهای بدون فرم ، به صورت مستطیلی شکل با متریال های غیر بومی و اکثرا فاقد رنگهایی که باعث ایجاد حس سرزندگی و شادابی کودکان میشود ، با الگوگیری از معماری تیپ مدارس دولتی ساخته شده اند که در آن توجهی به نیازها و علاقه مندیها و ترجیحات دختران و پسران بیش فعال از لحاظ فرم و رنگ و بافت نما داده نمیشود . در نتیجه نماهای خارجی و داخلی که طراحی بدی دارند، که متاسفانه اکثر مدارس ابتدایی ایران چنین مشکلی را دارا میباشند، کمترین اثر جانبی اش، کاهش دلبستگی و توانمندی دانش آموزان بیش فعال در امر آموزش و افزایش زمان غیبت از مدرسه خواهد بود.
با توجه به اینکه نما در هنگام بازگشایی مدارس و بدو ورود اولین ارتباط بصری کودک برای ترغیب و دلبستگی و هیجان برای ماندن و گذراندن ساعات یادگیری در مدارس میباشد باید در اولویت توجه و انتخاب اولیا و والدین قرار گیرد.. با بررسیهای انجام شده دردو مدرسه دخترانه - یاس نبی ،شهید فهمیده - منطقه2 تهران در مجموع با700نفردانش آموز دارای حدودا100تا150دانش آموز بیش فعال و دو مدرسه پسرانه - البرز و جوادالائمه - منطقه2تهران در مجموع با1200نفر دانش آموز دارای حدودا150تا250دانش آموز بیش فعال ، کسورات ،راهکار و الگوهای طراحی نمای مدارس همسو با الگوبرداری از ترجیحات دختران و پسران بیش فعال مورد بررسی قرار گرفت و خواسته و نیاز این کودکان با کمک پرسشنامه تصویری جداگانه پسران و دختران از زبان خودشان بازگو شد.
بر این اساس در طراحی نمای مدرسه ترکیبی از بافت ،رنگ،فرم ،تغییرات همزمان سایه و نور، بومی گرایی ، استفاده ازحجم های پازلی و ترکیب با وسایل بازی که گاه برای افزایش حس تعلق به مدرسه، خودکودک بایدآنهارا جانمایی کند،استفاده از داستانها وکارتونهاوانیمیشن های محبوب کودکان برای طراحی نما و ترکیب با فضای سبز همچون بام سبزکه گاه به صورت عایق حرارتی و صوتی نیز عمل میکند، به همراه بررسی نمونه موردیها مورد توجه قرار گرفت. و مشخص شد که نمای هماهنگ با فرمهای ترکیبی ورنگی امکان اغنا حس بازیگوشی را برای این کودکان فراهم میکند.
در نتیجه با مقایسه پرسشنامه تصویری کودکان همسو با ترجیحات نمای مدرسه و سوالاتی که از اولیا و مربیان کودکان بوسیله پرسشنامه کانرز پرسیده شد در مورد میزان ناهنجاری قبل و بعد از تغییرات روی نمای مدرسه ، شاهد افزایش حس علاقه مندی و تعلق حدود 15 تا 25درصد وکاهش زمان غیبت ازمدرسه حدود10 تا 25درصدبودیم.بنابراین اگرما کارایی دانش آموز بیش فعال را متاثر از سلامت روانی، فیزیکی واحساسی -عاطفی درنظر بگیریم دراین صورت نمای مدرسه تاثیر بسزایی برروی تک تک این عوامل وکاهش ناهنجاریها خواهد گذاشت.
.1مقدمه:
طراحی نمای مدارس پایه ها و مقاطع پایین از بسیاری جهات مهمتر ازطراحی نمای مدارس مقاطع بالاتر است چرا که اگر طراحی نمای داخلی و خارجی مدرسه ابتدایی با الگو برداری از ترجیحات کودکان بیش فعال دختر و پسر بر اساس علاقه مندی آنها انجام بپذیرد احساس علاقه و دلبستگی قوی بین کودکان بیش فعال و مدرسه ایجاد میشود و وقتی از دوران تحصیلی دبستان چنین حس تعلقی ایجاد شود، دیگر در سنین بعدی بسیاری از ناهنجاریهای کودکان کاهش یافته و انرژی کودک در مسیر بهینه صرف علم آموزی میگردد.
بچه های بیش فعال هنگام نزدیک شدن فصل پاییز و مدرسه به دلیل زود تاریک شدن هوا و تغییر فصول دچار افسردگی و گاه دلهره و هیجان میشوند ، و وظیفه طراح است که چه در منزل و چه در مدرسه این تغییرات را برای کودک ملموستر کند بنابراین طراحی بهینه نمای مدرسه که در اولین دید بصری کودک به هنگام ورود به خانه دوم خود است میتواند این هیجانات و اضطراب ناشی از تغییر فصول را کاهش داده و این تغییرات را با حس زیبا آفرینی و ایجاد سایه روشن در نما و بازی با نور و احجام در نمای مدرسه برای کودک بیش فعال خوشایند کند
باید گفت نمای مدارس به خصوص در مقاطع ابتدایی تاثیرات مهمی در سلامت رفتاری و حس تعلق به مدرسه و کاهش زمان غیبت از مدرسه را فراهم میکند.بنابراین نمای داخلی و خارجی مدرسه از بدو ورود باید جذاب باشد و دید بصری خوشایندو مطلوبی فراهم کند و محیطی را ایجادکند که هم کودکان بیشفعال انرژی خود را در مسیر درست استفاده کنند و هم رشد کنند و هم احساسات کودکان برای یادگیری بیشتر برآورده شود. یک مدرسه بانمایی مطابق با ترجیحات کودکان بیش فعال میتوانداین احساسات رابهبودبخشدوخاطرات خوشی برای بچه های امروزی ایجادکندطراحی نما با الهام ازکارتونها وداستانهای محبوب کودکان و تصاویر نقاشی شده با رنگهای شاد و محبوب میتواند فضایی گرم و صمیمانه در بدو ورود به مدرسه فراهم کند.
بازی با احجام و فرمها تو رفتگی و برجستگی نما و ایجاد طرحهای پازلی و استفاده ازوسایل بازی در نما همچون سرسره، کودک را هنگام زنگ تفریح به خارج شدن از کلاس تشویق میکند بنابراین علاوه بر نمای داخلی و خارجی مدارس باید به فضای سبز و نما وبام سبز ،احجام ،رنگها و نقوش روی نما با توجه به ترجیحات دختران و پسران بیش فعال نیز اهمیت داد..
.2بیشینه تحقیق:
در مورد طراحی نما براساس ترجیحات کودکان بیش فعال تحقیقات زیادی مورد بررسی قرار نگرفته است..در مورد انتخاب مدرسه برای این کودکان اولیا و پدران و مادران اغلب تجربه کادر مدرسه و مربیان را مورد بررسی قرار میدهند تا توجه به طراحی و فضای محیط مدرسه را بنابراین فضا،نما و چیدمان مدرسه در مرکز توجه قرار ندارد درصورتی که برای کودکان بیش فعال که دارای ناهنجاری وفعالیت بیش ازحد و بیتوجهی و عدم تمرکز هستند
مدرسه در بدو ورود چه بارنگ چه با فرم چه با بافت چه با فضای سبز و کنج بازی حس دعوت شوندگی شور و اشتیاق و هیجان و ماندگاری کودک در فضای مدرسه را فراهم میآورد چرا که این کودکان بسیار حساس بوده - حتی به تغییر فصول - و کوچکترین خلل و ناراحتی و دلسردی در این کودکان باعث تشدید ناهنجاری و فعالیت زیاد منجر به بیتوجهی و غیبتهای مکرر در مدرسه و در نهایت ناتوانی در یادگیری میگردد کودک در آغاز سال تحصیلی با اولین دید بصری نمای مدرسه را دیده و اشتیاق یا عدم اشتیاق او به مدرسه از بدو ورود آغاز میگردد .در ادامه چند نمونه از مدارس تهران با نمای نامطلوب و رسمی و اکثرا بدون رنگ آمیزی شاد آورده شده.
تصویر شماره : - 1 - نمونه نماهای ناخوشایند و رسمی و بی رنگ از مدارس مورد تحقیق - دخترانه شهید فهمیده وپسرانه البرز - منطقه دو تهران منبع :نگارنده
.3روش تحقیق:
روش انجام تحقیق بر اساس ترجیحات کودکان بیش فعال دختر و پسر با حدود 350پرسشنامه تصویری گویا به همراه اشکال قابل درک ونمونه ای و سوالات کوتاه یک جمله ای با مضمون اینکه چقدر دوست داری نمای مدرست اینطوری طراحی بشه؟در اختیار کودکان بیش فعال دومدرسه دخترانه - مدرسه شاهد شهید فهمیده و مدرسه یاس نبی - در منطقه 2تهران با پایه 1تا6 از هر پایه2کلاس به عنوان مثال 2کلاس اول 2کلاس دوم و..... که در هر کلاس به طور تقریبی30 تا 35دانش آموز وهرکدام از مدرسه های دخترانه360 دانش آموزکه مجموعاحدود720دانش آموز را دارا میباشد.که درهرمدرسه دخترانه در هرکلاس حدود3 الی 5 دانش آموز بیشفعال معرفی شده به مشاور وچود دارد که در مجموع حدود100 تا150دانش آموز بیش فعال دارد و2 مدرسه پسرانه - مدرسه الجواد و البرز - باپایه 1تا6 از هر پایه 3کلاس به عنوان مثال3کلاس اول 3 کلاس دوم و..... که در هر کلاس به طور تقریبی30 تا 35 دانش آموز و در هرکدام از مدرسه های پسرانه 650 دانش آموزکه در مجموع حدود1200 دانش آموز را دارا میباشد.
وهرکلاس در هر مدرسه حدود 9الی10دانش آموز بیش فعال وجود داردکه در مجموع حدود150 تا 250 دانش آموز بیشفعال دارد،مورد بررسی قرار گرفت پاسخهایی که از اولیا و مربیان بوسیله پرسشنامه کانرز و خود دانش آموزان بیشفعال توسط پرسشنامه تصویری براساس ترجیحات قبل و بعد از تغییرات نمای داخلی و خارجی مدرسه همسوبا ترجیحات کودکان بیش فعال گرفته شد،نشان میداد که طراحی نمابا توجه به ترجیحات دختران مبنی بر پیش آمدگی و تورفتگی در نما که گاه به عنوان گلدان استفاده میشود
وهمچنین استفاده از رنگهای صورتی و یاسی و ترجیحات پسران مبنی بر ایجاد فضاهای برای گفتگووکنجهای بازی و نماهایی با حجمهای جسورانه و رنگی، و به صورت کلی براساس ترجیحات دختران و پسران با توجه به تحقیقات انجام شده استفاده ازرنگهای شاد - که مبحث رنگ را میتوان نه تنها درمبلمان وفضای داخلی ونما بلکه به عنوان یک عامل درمانی در انتخاب مصالح معماری در اولویت قرار دادطبق بررسیها درزمینه رنگ، این عامل میتواند باآرام نمودن کودک بیش فعال، کنترل وکاهش فعالیت، منجر به افزایش توجه اوگردد. -
بازی با نور وسایه ،نما و بام وحیاط سبزکه به عنوان عایق صوتی - آکوستیک - برای کاهش آلودگی صوتی وحرارتی عمل میکندو استفاده از داستانها وکارتونهای محبوب ،استفاده از احجام فضایی که گاه خودکودک آنهارا میسازد ،استفاده از نقوش جذاب، استفاده ازمتریالهای بومی وسنتی درطراحی نما،میتواندحس تعلق وعلاقه مندی و تبدیل فعالیت فردی به اجتماعی را 15تا25درصد افزایش دهد واززمان غیبت و دلسردی وپرخاشگری و بیرغبتی کودکان بیشفعال نسبت به مدرسه حدود10تا 25درصد بکاهد..
کاهش10تا25درصدی زمان غیبت و افزایش 15 تا 25 درصدی حس تعلق و علاقه مندی بعد از تغییرات نما مدارس همسو با ترجیحات افزایش درصد پاسخ مثبت بله به زمان غیبت و دلسردی کودک از مدرسه که نشان از کاهش حس تعلق قبل از اعمال تغییرات طراحی نمای مدرسه است - پیش آزمون -
کاهش درصد پاسخ مثبت بله به زمان غیبت و بی رغبتی و دلسردی کودک از مدرسه که نشان از افزایش حس تعلق بعد از اعمال تغییرات طراحی نمای مدرسه است - پس آزمون -
