بخشی از مقاله
چکیده
استفاده از حاملهای دارویی از روشهای جدید دارودرمانی است. کاربرد نیوزومها و لیپوزومها یکی از پرمصرفترین سامانههای نوین دارورسانی است. این حاملها، گویچههای ریزی هستند که از مولکولهای چربی عمدتاً فسفولیپید با یک سطحفعال تشکیلشدهاند. اسانس گیاه زنیان1 یک عامل ضدمیکروبی قوی است که در مقابل طیف وسیعی از باکتریها مؤثر است. بااینحال استفاده از این دارو به فرم محلول به علت عوارض جانبی خطرناک محدودشده است.
هنگامیکه فرم نیوزومی یا لیپوزومی بهکاربرده شود، دارو خواص خود را در برابر باکتریها حفظ میکند. در این پژوهش نانو کپسول ترکیبی لیپوزوم- نیوزومی با بازده بارگذاری %85 دارو که اثرات ضدمیکروبی و سمیت سلولی آنقبلاً بررسیشده با دو روش اسپری و رمق کشی روی نمونهی پنبهای پوشش داده شد و آزمون میکروبی زخم پوش، درصد رهایش و همچنین آزمونهای نساجی آن انجام شد. پس از بررسی و آنالیز نتایج، مشخص شد که دو نوع باکتری استاف و ایکولای روی زخم پوش حاوی اسانس زنیان لیپوزومی مقاومتی ندارد و این روش میتواند بهعنوان درمان مؤثر زخمهای عفونی قرار گیرد.
-1 مقدمه
تلاشهای بسیاری برای توسعه مواد نوین، بهمنظور حفاظت از پوست آسیبدیده در برابر عفونت و کمآبی انجامیافته است.[1] برای درمان عفونتهای پوستی، استفاده از برچسبهایی که در ساختمان آنها از پلیمرهای طبیعی خاص استفادهشده و میتوانند بهوسیله نانو حاملهای ضد باکتری پوشش داده شونده مؤثر است. این باندها، هم خاصیت ضدعفونی دارند و مصرف آنتیبیوتیکها را کاهش میدهند و هم سریعتر زخم را التیام میدهند و حتی درصورتیکه این پلیمرها جذب بافتهای بدن شوند مشکلی برای بیمار ایجاد نمیکنند.
در این میان لیپوزوم و نیوزوم از پرمصرفترین سامانههای نوین دارورسانی هستند. آنها، گویچههای ریزی هستند که از مولکولهای چربی و عمدتاً فسفولیپید تشکیلشدهاند. مشخصههای دما، pH و قدرت یونی، روی پایداری آنها تأثیر دارد و با کاهش اندازه لیپوزوم و تعدیل بار سطحی، میتوان کپسولهای جدیدی با اندازههای کمتر از 100 نانومتر و با بار منفی یا خنثی تولید کرد که توسط بدن جذب میشوند
روشهای معمول ضد میکروب نمودن، به دلیل استفاده از مواد شیمیایی میتواند باعث بروز عوارض جانبی بر سلامت بدن شود .[4] همچنین مقاومت باکتریها به مواد شیمیایی باعث کاهش کار آیی بسیاری از مواد ضد میکروبی شده است .[ 5] پس کاربرد روشهای کمکی ازجمله استفاده از اسانسهای گیاهی اهمیت ویژهای پیداکرده است. اسانسها، ترکیبات معطری هستند که بعضاً ضدعفونیکننده نیز بوده و مانع از رشد میکروبها شده و آنها را از بین میبرند.
مکانیسم اثر اسانس بر باکتری، بیشتر به خاصیت آبگریزی اجزای تشکیلدهنده اسانس برمیگردد که موجب نفوذ این مواد به لیپیدهای غشای سلول باکتری و نفوذپذیری بیشتر یعنی نشت یونها و دیگر محتویات سلولی میشود.
در این پژوهش، ترکیب لیپوزوم - نیوزومی ضدمیکروبی اسانس زنیان که سازگاری سلولی و عدم سمیت نانو سامانه، روی فیبروبلاست های پوستی انسان، توسط آزمون عدم سمیت - MTT - بررسی و میزان انتقال به سلول در محیط برونتن تعیینشده و همچنین آزمون میکروبی آن بهروش MIC بررسیشده، به دو روش اسپری و غوطهوری روی پارچه پنبهای پوشش داده شد و آزمونهای نساجی و همچنین رهایش دارویی و آزمون میکروبی زخم پوش حاصلشده موردبحث قرار گرفت.
-2 تجربیات/تئوری
-2-1 مواد
محیط کشت RPMI 1640 و رده سلولی HFF - فیبروبلاست پوستی انسان - . سورفکتانت غیر یونی - span 60 - ، پلیاتیلن گلیکول - Lipoid PE 18:0/ 18:0 - PEG2000, DSPE-mPEG 2000 - ، 1,2- فسفاتیدیل کولین soybean phosphatidylcholine, - %75 . - SPC80 کلسترول. پارچهی پنبهای ریزبافت خام و بدون آهار
-2-2 روشها
این پژوهش، به دو بخش ساخت نانو کپسول لیپوزوم- نیوزومی و پوشش دهی و تثبیت نانو کپسول روی الیاف و کاربرد آن بهصورت زخم پوش و انجام آزمونهای نساجی تقسیمشده که مراحل انجام آن بهاینترتیب است:
آمادهسازی داروی بارگذاری شده حاوی اسانس زنیان با لیپوزوم و نیوزوم و محاسبهی بارگذاری داروی زنیان و بررسی درصد رهایش و انجام آزمونهای میکروبی، میکروسکوپی، سمیت سلول، طیفسنجی و تعین اندازهی ذرات که در مقالهی دیگری از این نویسنده آورده شده است.
پوشش دهی نانو کپسول روی پارچه بهروش رمق کشی و اسپری،تغییر وزن نمونهها قبل و بعد از اسپری و رمق کشی، ارزیابی ضخامت زخم پوش - استاندارد ASTM - D1777، ارزیابی بصری و دستگاهی تغییر رنگ نمونه، ارزیابی اثر سایش نمونه - استاندارد - ASTM D3885، بررسی اثر نفوذپذیری هوا - استاندارد - ASTM D73، ارزیابی میزان رهایش نانو کپسول از زخم پوش، آزمون میکروبی پارچه - استاندارد - AATCC 100-1993، بررسی طیفسنج مادونقرمز - FTIR - پارچه، تصویربرداری با استفاده از میکروسکوپ الکترونی روبشی
-3 نتایج و بحث
-1-3 انتخاب فرمولاسیون مناسب، محاسبهی درصد بارگذاری دارو، محاسبهی رهایش، محاسبهی درصد زندهمانی سلولها، آزمون میکروبی MIC و تعین اندازه ذرات نانو کپسول.
جدول :1 نتایج حاصل از بارگذاری نانو کپسول لیپوزومی حاوی اسانس زنیان
-3-2 بررسی ثبات سایشی پارچه و نفوذپذیری هوا
جدول :2 نتایج آزمون ثبات سایشی در سه نمونه خام، اسپری، رمق کشی جدول :3 محاسبه درصد نفوذپذیری هوا در زخم پوش
در جدول2 نمونه خام به دلیل نداشتن پوشش کپسولی از استحکام سایشی کمتری برخوردار هست و نمونه رمق کشی شده کاهش وزنی معادل %3 بیش از نمونه اسپری شده دارد. دلیل کاهش استحکام ناشی از سایش نمونه رمق کشی شده نسبت به نمونه اسپری شده به غوطهوری دوازدهساعته نمونه پنبهای درون نیوزوم برمیگردد که کاهش ثبات سایشی را در پی دارد. در نتایج جدول 3 نمونه خام به دلیل نداشتن پوشش، قابلیت انتقال هوای بیشتری دارد و در نمونه اسپری شده به دلیل پاشش روی یکطرف سطح، نفوذپذیری بیشتری نسبت به نمونه رمق کشی شده دارد. در نمونه رمق کشی، به دلیل غوطهوری پارچه در نانو کپسول و پوشش دوطرفه، قابلیت انتقال هوای کمتری نسبت به نمونه اسپری شده و خام وجود دارد.
-3-3 بررسی طیف مادونقرمز - FTIR - از سطح زخم پوش
با توجه به ساختار شیمیایی ترکیبات موجود در نیوزوم که در قسمت قبلتر نتایج به آن اشاره شد، در نمونه اسپری شده، گروه O-H در طولموج 3276 نانومتر دیده میشود و گروه-های متیل موجود در زنیان، در طولموج 2913 دیده میشود. همچنین گروههای آروماتیک مربوط به C=C موجود در زنیان در بازهی 1400 -1600 مشهود است و طولموجهای زیر 1000 نیز مربوط به گروههای آلیفاتیک است. در طیف مربوط به نمونه رمق کشی شده، طول موجهای بالا با شدت بیشتری نمایان است که نشان از درصد بالاتر ترکیبات پوشش دادهشده روی نمونه دارد.
شکل :1 مقایسه نمودارهای طیفسنجی زخم پوش پوشش دادهشده
-4-3 بررسی تصاویر میکروسکوپ الکترونی روبشی از سطح زخم پوش
با توجه به تصاویر میکروسکوپی، در نمونه رمق کشی، پوشش نانو کپسول بهمراتب بهتر بوده و بیشتر از نمونه اسپری شده، جذب پارچه شده است. همچنین در نمونه اسپری شده ذرات نسبت به نمونه رمق کشی ریزتر بوده اما در رمق کشی، ذرات نانو نیوزوم تجمیع شده است. همچنین بر اساس محاسبات دستگاه، اندازه ذرات در هر دو نمونه در مقیاس نانو است.
