بخشی از مقاله
چکیده
حمل و نقل اثرات جبران ناپذیری بر محیط زیست بر جای میگذارد. انتشار گازهای گلخانهای و کربن دی اکسید به طور مستقیم با سلامتی افراد جامعه و غیر مستقیم با تخریب لایهی اوزون ارتباط دارد. لزوم توجه به این موضوع از آنجا ناشی میشود که گازهای گلخانهای متصاعد توسط بخش حمل و نقل بخش قابل توجهی از آلودگی هوا را در کشورهای مختلف جهان باعث میشوند.
از اینرو افزایش نگرانیها دربارهی کاهش چنین تاثیرات خطرناکی به ضرورت پیادهسازی یک برنامهی مدون در حمل و نقل جادهای الزام میکند که مدلهای مسیریابی وسایط نقلیه سبز مبتنی بر کاهش سوخت مصرفی و آلودگی هوا میتوانند راهگشا باشند. از اینرو در این مقاله مدل خطی عدد صحیح مختلط برای مسأله مکانیابی- مسیریابی سبز ارایه شده است. مسأله ارایه شده به صورت چندانباره بوده و مفروضات موجودی و شکست تقاضا نیز در نظر گرفته شده است.
-1 مقدمه
یکی از مباحث مهم زنجیره تأمین که در چند دههی اخیر کاربرد بسیار بالایی در عمل داشته و برای افزایش کارایی و بهرهوری سیستمهای حمل و نقل مطرح شده است، بحث مسأله مسیریابی وسایل نقلیه است. مسأله مسیریابی به مجموعهای از مسایل اطلاق میگردد که در آن تعدادی خودرو متمرکز در یک یا چند قرارگاه، بایستی به مجموعهای از مشتریان - تأمینکنندگان - مراجعه نموده و خدمتی را ارایه دهند - گیرند - .
اولین مقاله در تاریخچه مسیریابی وسایط نقلیه مقاله دانتزیگ1 و همکاران - 1954 - می باشد که به مطالعه مسائل فروشنده دورهگرد در مقیاس بزرگ پرداختند و راه حل هایی ارائه دادند. کلارک و رایت - 1964 - 2 بیشتر از یک وسیله نقلیه را در فرمول بندی مسأله خود وارد کردند. این تحقیق را می توان به عنوان اولین پژوهش در ادبیات مسیریابی وسایط نقلیه در نظر گرفت. اولین مقالهای که عبارت »مسیر یابی وسیله نقلیه« را در عنوان خود داشت مقاله گلدن3 و همکاران - 1977 - می باشد.
در مقالهای که توسط لین4 و همکاران - 2014 - ارایه شده است، انواع مسایل مسیریابی بیان گریده است که عبارتند از: مسیریابی وسایط نقلیه ظرفیتدار، مسیریابی وسایط نقلیه با زمان وابسته، مسیریابی با برداشت و نحویل همزمان، مسیریابی چندانباره، مسیریابی احتمالی، مکانیابی- مسیریابی، مسیریابی چنددورهای، مسیریابی پویا، مسیریابی با پنچره زمانی، مسیریابی- موجودی، مسیریابی با شکست تقاضا، مسیریابی فازی، مسیریابی باز، مسیریابی در زنجیرهی چندسطحی، مسیریابی سبز، مسیریابی معکوس و غیره. به دلیل اینکه در این مقاله با یک مسأله مکانیابی- مسیریابی چندانباره با در نظر گرفتن مفروضات شکست تقاضا و مسیریابی سبز سروکار داریم در ادامه به بررسی ادبیات این مسایل میپردازیم.
.1,1 مسیریابی چندانباره
مسیریابی چندانباره اولین بار توسط تیلمن - 1969 - 5 ارایه شد که در این مسأله بیش از یک دپو وجود دارد و هر مشتری تقاضای خود را از یک دپو دریافت میکند و هر وسیلهی نقلیه به یک دپو تخصیص داده میشود. از جمله مطالعاتی که در این زمینه صورت گرفته است.
.2,1 مسیریابی با شکست تقاضا
در مسأله مسیریابی فرض بر این است که تقاضای هر مشتری توسط یک وسیله نقلیه تأمین میشود، در صورتی که در دنیای واقعی به دلیل اینکه ممکن است تقاضای یک مشتری از ظرفیت خودرو بالاتر باشد، مسأله مسیریابی با امکان شکست تقاضا مطرح گردید که در آن تقاضای یک مشتری میتواند توسط بیش از یک خودرو تأمین گردد. این مسأله برای اولین بار توسط درور و ترودیو - 1989 - 6 ارایه شد. آنها در مقالهی خود اثبات کردند که در حالت شکست تقاضا هزینهها به طور قابل توجهی کاهش مییابد چرا که تعداد وسایط نقلیه و مسافت طی شده میتواند کاهش پیدا کند.
.3,1 مسیریابی سبز
مسأله مسیریابی سبز همان همان مسأله مسیریابی است با این تفاوت که در آن با مسایل زیستمحیطی و مصرف انرژی سرو کار داریم. کاهش مصرف سوخت و افزایش کارایی حمل و نقل در یک سطح عملیاتی، با کاهش آلودگیهای زیستمحیطی رابطهی مستقیم دارد - قزوینی 7 و همکاران، . - 2016 بنابراین مصرف سوخت به عنوان یک شاخص مهم در مسیریابی سبز به شمار میرود. فاکتورهایی مانند سرعت وسیله نقلیه، مسافت طی شده و وزن محموله در میزان مصرف سوخت تأثیر مستقیم دارند. تا کنون کارهای زیادی در زمینهی مسیریابی سبز صورت گرفته است که همگی آنها تلاش کردند تا مصرف سوخت را کاهش دهند.
در بعضی از این مطالعات، هزینهی مصرف سوخت به عنوان یک تابع هدف با شرایط کمینهسازی و در بعضی دیگر تلاش برای بهینهسازی در کاهش مسیر و کاهش فضای خالی در حمل بار برای بهبود در کاهش مصرف سوخت در نظر گرفته شده است. در این مقاله یک مدل خطی عدد صحیح مختلط چندهدفه تحت شرایط در یک زنجیرهی تأمین دوسطحی- چندمحصولی ارایه شده است که هدف آن کاهش توأمان هزینههای زنجیره و کمبود است.در ادامه مدل ریاضی پیشنهادی در بخش دوم ارایه میشود و در نهایت در بخش سوم نتیجهگیری بیان میشود.
-2 بیان مسأله
طراحی شبکه زنجیره تأمین به عنوان مهمترین تصمیم راهبردی در چارچوب برنامهریزی زنجیره تأمین، نقش اساسی در کارکرد و عملکرد زنجیره دارد. مکانیابی و مسیریابی در زنجیره تأمین نقش به سزایی در این طراحی را داشته و به عنوان یکی از چالش برانگیزترین مسایل زنجیره محسوب میگردند. هدف از این مقاله طراحی یک شبکه زنجیره تأمین سبز دوسطحی- چندمحصولی است که در آن مفروضات چندانباره بودن، شکست نقاضا، مکانیابی- مسیریابی توأمان و مسیریابی سبز در نظر گرفته شده است.
مفروضات مدل پیشنهادی عبارتند از:
· زنجیره تامین موردنظر در این پژوهش دو سطحی بوده و دربرگیرنده سطوح توزیع و تقاضا - مشتری - میباشد.
· همچنین این زنجیره تامین چندمحصولی و تکدورهای در نظر گرفته شدهاست.
· موقعیت جغرافیایی محلهای تقاضا خارج از حدود مدل تحقیق در عملیات تعیین میگردد ولی مکانیابی مراکز توسط مدل تعیین میگردد.
· امکان برآورده شدن تقاضای یک مشتری توسط بیش از یک خودرو وجود دارد - شکست تقاضا - .
· تعداد و ظرفیت خودروهای قابل استفاده برای حمل و نقل مشخص میباشد ولی مدل تعیین مینماید که از کدام خودروها استفاده شود.
· زمان لازم برای جابهجایی خودروها به شکل قطعی از پیش مشخص است.
· امکان انبارش در سطح تقاضا در مدل در نظر گرفته شده است.
· مسأله مسیریابی خودروها بین سطوح توزیع و تقاضا میباشد.
· مسأله مسیریابی به صورت چندانباره در نظر گرفته شده است.
· تقاضا به صورت فازی در نظر گرفته شده است.
· ظرفیت مراکز نوزیع محدود در نظر گرفته شده است.
· امکان مواجه با کمبود در مدل وجود دارد.
· مسأله مسیریابی به صورت سبز در نظر گرفته شده است.
