بخشی از مقاله
چکیده
گسترش بنادر هر کشور به عنوان دریچه ای برای گسترش تجارت بین المللی آن کشور محسوب میشود. در کشور ما ایران، گسترش بنادر و سازه های ساحلی جهت پایانه های بار، مسافر، تاسیسات زیربنایی و صنایع نفت و گاز در سالهای اخیر مورد توجه بسیار قرار گرفته است. بندر اروندکنار در جنوب غرب استان خوزستان و در مجاورت رودخانه اروند واقع شده است. هم اکنون این بندر در قالب یک بندر کوچک، به شناورهای محلی سرویس دهی میکند.
لیکن بر اساس مطالعات صورت گرفته و توافقات انجام شده فی مابین اداره کل بنادر و دریانوردی استان خوزستان و سرمایه گذاران بندر، تبادل کالاهای کانتینری، عمومی و فرآورده های نفتی در افق توسعه این بندر پیش بینی شده است. در طرح توسعه بندر اروندکنار سه ترمینال مواد نفتی، کانتینری و کالای عمومی جهت تبادلات انواع کالاها در نظر گرفته شده است. در این مقاله اجزای آبراهه اصلی بندر اروندکنار و نهر خلیفه و همچنین ظرفیت و تعداد یدککش های مورد نیاز در بندر اروندکنار - با توجه به مشخصات شناورهای طرح و با به کارگیری روابط ارایه شده در آیین نامه های معتبر - تعیین شده است.
مقدمه
بنادر یکی از گلوگاه های مهم اقتصادی، نظامی و سیاسی محسوب می شوند. افزایش میزان مصرف و تقاضا در مورد انواع فرآورده های نفتی و پتروشیمی عامل نخست برای ایجاد اسکله ها و بنادر جدید به شمار می آید. بندر اروندکنار در ساحل شرقی رودخانه اروند و در فاصله 18 کیلومتری دهانه رود اروند در شمال غربی خلیج فارس قرار دارد. در حال حاضر فعالیتهای تجاری محدودی توسط لنج های باری در بندر اروندکنار به انجام می رسد. این لنج ها در محدوده میانی بندر و در مجاورت یک اسکله شناور پهلوگیری نموده و با تجهیزات ابتدایی عملیات تخلیه و بارگیری کالا را به انجام میرسانند.
این بندر در آینده نقش فوق العاده ای در اقتصاد کشور ایفا خواهد کرد.اخیراً پروژه گسترده ای تحت عنوان احداث بندر چند منظوره اروندکنار از سوی اداره کل بنادر و دریانوردی استان خوزستان مطرح شده است. ب ر اساس مطالعات صورت گرفته و برآوردهای انجام شده، در طرح توسعه بندر اروندکنار سه ترمینال مواد نفتی، کانتینری و کالای عمومی جهت تبادلات انواع کالاها در نظر گرفته شده است. شکل 1 محدوده مطالعاتی این پروژه را در بندر اروندکنار نشان میدهد. تعداد اسکله های مورد نیاز در هر ترمینال در جدول 1 ارائه شده است.
مقاله حاضر به منظور بررسی تعداد یدک کش های مورد نیاز در بندر اروندکنار و طراحی آبراهه ها و حوضچه چرخش برای تردد شناورهای بهره بردار در بندر تهیه شده است. در بخش دوم این مقاله، ملاحظات و فرضیات حاکم بر طراحی سیستم ناوبری در بندر اروندکنار - ملاحظات و فرضیات حاکم بر طراحی آبراهه دسترسی و حوضچه چرخش شناورها در رودخانه اروند - آبراهه دسترسی اصلی بندر اروندکنار - و نهر خلیفه - واقع در شمال سایت بندر - - شرح داده شده است.
بخش سوم این مقاله، به تعیین تراز لایروبی و طراحی آبراهه ها و حوضچه چرخش اختصاص دارد. در بخش چهارم ظرفیت و تعداد یدک کش های مورد نیاز در این بندر تعیین شده است. بخش پنجم نیز به جمعبندی نتایج اختصاص خواهد یافت. با توجه به اینکه در ارتباط با بندر اروندکنار تاکنون فعالیت تحقیقاتی معدودی صورت گرفته است، مطالعه موردی این بندر به بهرهبرداران و متولیان آن کمک خواهند نمود که با استفاده از نتایج خروجی این تحقیق و راهکارهای توصیه شده در آن، طرحی اولیه و کارا برای ناوبری شناورهای بندر اروندکنار در اختیار داشته باشند.
در اینجا فرضیه ها و نتایج تعدادی از بررسی های صورت گرفته در زمینه آبراهه و حوضچه به طور مختصر بیان می شود. میفور [1] در تحقیقی به بررسی امکان احداث اسکله ال پی جی در امام خمینی - ره - پرداخت. در این تحقیق ابتدا اجزاء طرح و جانمایی اجزای مختلف سازه ای اسکله - با توجه به ضوابط و محدودیت های موجود و توصیه های آیین نامههای معتبر بین المللی - برای شناور طرح تعیین و ارائه شد. سپس با استفاده از روابط و جداول ارائه شده در آئین نامه ها و شرایط موجود بندر امام خمینی - ره - ، قطر حوضچه چرخش و مؤلفه های طراحی آبراهه محاسبه گردید. در نهایت نقشه جانمایی - جانمایی دو گزینه احداث اسکله LPG و آبراهه دسترسی و دایره چرخش متناسب با آن - به کمک نرم افزار اتوکد ارائه شد. از جمله نتایج حاصل در این تحقیق تعیین ابعاد نهایی آبراهه خور جعفری و خور زنگی، قطر حوضچه چرخش شناورها در هر دو آبراهه و همچنین هندسه کانال ناوبری در پیچ ها - شعاع انحناهای مسیر - است.
خادمی و پناهی [2] تحقیقی با عنوان ارزیابی تعدادی از آئین نامه های موجود در زمینه طراحی کانال دسترسی بندر و مطالعه موردی انجام داد. در این تحقیق به همراه معرفی و مقایسه کیفی آئین نامه ها، کانال دسترسی بندر شهید رجائی به کمک آنها باز طراحی گردید و اختلاف های معنادار موجود در استفاده از هر یک از آئین نامه، به کمک این مطالعه موردی نشان داده شد. نتایج این تحقیق روشن ساخت که کانال دسترسی بندر شهید رجایی هم اکنون عریض تر و کم عمق تر از پیشنهاد بیشتر آئین نامه های مورد بررسی است.
جدول :1 مشخصات اسکله های مورد نیاز در ترمینال های مختلف
شکل :1 محدوده در نظر گرفته شده جهت احداث بندر اروند کنار
ملاحظات و فرضیات - شناور طرح، شرایط محیطی و عوارض محلی و جغرافیایی -
بر اساس نیازهای مطرح شده از طرف کارفرمای محترم پروژه، مشخصات شناورهای طرح، برای محاسبه ابعاد آبراهه دسترسی اصلی - رودخانه اروند - و نهر خلیفه - واقع در شمال سایت بندر - ، در جدول 2 و جدول 3 دیده میشود.
جدول :2 مشخصات شناورهای طرح برای آبراهه دسترسی اصلی
جدول :3 مشخصات شناور طرح برای نهر خلیفه
در این مقاله از آمار باد استخراج شده از ایستگاه سینوپتیک آبادان استفاده شده است. گلباد این ایستگاه در شکل 2 نشان داده شده است. همان گونه که مشاهده میشود حداکثر سرعت باد حدود 11 متر بر ثانیه و جهت غالب وزش باد از سمت جنوب است. در 27,6 درصد مدت زمان اندازه گیری، شرایط آرام - سرعت باد کمتر از 0,5 متر بر ثانیه - برقرار است. با توجه به جانمایی بندر اروندکنار در جهت عمود بر آبراهه اصلی شدت وزش باد ناچیز است.
شکل :2 گلباد ایستگاه سینوپتیک آبادان
به دلیل مجاورت با خلیج فارس، رودخانه اروند تحت تاثیر نوسانات جزر و مدی خلیج فارس قرار میگیرد. ترازهای جزر و مدی در محل بندر اروندکنار به نقل از مطالعات مهندسین مشاور آزیموت پارس در جدول 4 ارائه شده است .
جدول :4 نوسانات جزر و مدی در محل بندر اروندکنار
