بخشی از مقاله
چکیده
پژوهش و پژوهشگری در طول تاریخ بشر استمرار داشته است و خمیرمایه علمی و پژوهشی انسان ها از دوران کودکی و نوجوانی و عمدتا در محی های آموزشی شکل می گیردو به دنبال آن در سایر دوره های زندگی به شکوفایی و باروری می رسد. در این پژوهش سعی شده طرح جابر بن حیان به عنوان یک پروژه که به آموزش به شیوه نوین کمک می کند،پرداخته شود.کارشناسان علوم تربیتی معتقدند که اگر کودکان با استعداد در مسیر مناسب یادگیری باشند به مبتکران ونوآورانی مبدل خواهند شد که این به پیشرفت و توسعه علمی کمک می کند.
انسان هیچ گاه بی نیاز از مطالعه و پژوهش نبوده است و مهم ترین قسمت شکل دهی این پروژه یک سوال است . یکی از اهداف مهم علمی آموزش و پرورش جمهوری اسلامی تقویت روحیه ی تحقیق تعقل تفکر بررسی و تعمق نقد و خلاقیت دانش آموزان عزیز است. جشنواره جابر بن حیان با همین هدف مقدس شروع به فعالیت کرد و با استقبال گرم بیشتر دانش آموزان وخانواده های گرامی ارزنده ترین تحقیقلات علمی را ارایه کرد. جشنواره جابر علاوه بر آموزش کامل مراحل یک پروژه علمی به دلیل ماهیت اکتشافی و هیجانی می تواند بهترین راه یادگیری باشد .
.1 مقدمه
آموزش و پرورش در سال های اخیر جهت گسترش فرهنگ پژوهشی و اموزش های پژوهش محور اقدامات متعددی را انجام داده است که یکی از این اقدامات برگزاری جشنواره های دانش آموزی است از جمله جشنواره جابربن حیان در مقطع ابتدایی و جشنواره جوان خوارزمی در مقطع متوسطه می باشد.هدف اصلی از برگزاری این جشنواره ها گسترش فرهنگ پژوهشگری در میان دانش آموزان و ایجاد زمینه های ظهور خلاقیت و تواناییهای بالقوه ی دانش آموزان ارایه و عرضه دستاوردهای پژوهشی آینده سازان ایران اسلامی می باشد.
یکی از اهداف اصلی تدریس پرورش دانش آموزانی فکور و پژوهنده است که بتوانند در جامعه نقش های خود را به درستی ایفا کنند. انسان ها ذاتاکنجکاوند ، اما ذاتا متفکران خوبی نیستند، مگر اینکه شرای مناسب آن فراهم شود. موقعیت علمی در هیچ کشوری سامان نخواهد یافت ، مگر اینکه پژوهش به عنوان یک اصل از دوران کودکی و از دبستان مورد توجه قرار گیرد.
اگر حاصل دوره ی تحصیلات مدرسه ای ، تنها انتقال پاره ای از مفاهیم به ذهن دانش آموزان باشد با فراموش شدن آن مفاهیم حاصل کلیه سال های تحصیل نیز از دست می رود. به همین سبب ، باید سعی کنیم علاوه بر مفاهیم پایه راهی به دانش آموزان نشان دهیم که خودشان بتوانند به دنبال معرفت و دانش مورد نیاز خود بگردند و به یک یادگیرنده مادام العمر تبدیل شوند. هدف آموزش ،کسب شایستگی یادگیری سواد علمی فناورانه است نه دریافت مجموعه ای از دانش ها،مهارت ها ونگرش.کسب شایستگی منوط به تجربه شخصی یادگیری و تجربه کردن شخصی یادگیری ، منوط به قرار گرفتن در موقعیت یادگیری است.
موقعیت یادگیری ، موقعیتی است که دانش آموز با به کار گیری هم زمان دانش ، مهارت و نگرش های خویش به یادگیری جدید می پردازد. تربیت تفکر دانش آموزان و تربیت علمی ، تربیت برای مدیریت حل مسایل اساسی زندگی است و ازاین رو است که مهارت های پژوهشگری جزو مهارت های اساسی زندگی فردی و اجتماعی نیز محسوب می شوند. تربیت علمی - پژوهشی دانش آموزان اهمیت اساسی دارد زبرا تربیت دانش آموز متفکر و پژوهشگرباعث می شود که در آینده نسلی سالم داشته باشیم چون تربیت علمی، تربیت بخشی از مهارت های اساسی مورد نیاز زندگی است و سهم به سزایی در شکل گیری شخصیت سالم دارد.
در این راستا طرح های پژوهشی در وزارت آموزش وپرورش در حال اجرا می باشد، که یکی از این طرح های پژوهشی که پنج سال از شروع آن می گذرد طرح جابربن حیان می باشد. طرح جابر هرساله از حدود آذرماه در مرحله آموزشگاهی شروع می شود، این طرح در دو قالب فردی و گروهی سه نفره انجام می شود و تاکید اصلی این طرح بیشتر بر همین مرحله است. در سال های نخست محورهای این جشنواره در حوزه علوم تجربی و طبیعت بوده است ولی در سال های اخیر به موضوعات دیگری چون ریاضیات ، کامپیوتر و... نیز پرداخته شده است. از اهداف جشنواره جابربن حیان می توان به موارد زیر اشاره کرد:
· اهداف علمی - آموزشی
· اهداف زیستی
· شناسایی و تقویت استعدادهای فردی دانش آموزان
· ایجاد زمینه ای مناسب برای کارآفرینی و...
این جشنواره علمی در مرحله منطقه ای ، استانی و کشوری نیزبرگزار می شود. همچنین این پروژه انواعی دارد که عبارتند از -1 جمع اوری و طبقه بندی -2 نمایش علمی -3 آزمایش -4 طراحی و ساخت که تنها دو گروه آخر به مرحله استانی و کشوری راه پیدا می کنند. گروه نمایش علمی خود شامل زیر گروه تحقیق نمایش و مدل سازی می باشد. که دانش آموزان من - تقی زاده - در دو سال اخیر دو پروژه در زمینه مدل سازی ریاضیات ارایه داده اند و حتی در مرحله منطقه ای برگزیده شده است اما به دلیل نرفتن پروژه های مدل سازی به مراحل بعدی از انگیزه انان کاسته شده است.
با انجام پژوهش در مقطع ابتدایی می توان میزان یادگیری افراد را افزایش داد بنابراین باید پژوهش از همان دوران ابتدایی به کودکان آموزش داده شود تا در آینده شاهد تحقیقاتی کاربردی و پربار باشیم. در میان رویکردهای آموزشی رویکرد دانش آموز محور در حال حاضر از مهم ترین رویکردهای حاکم بر برنامه درسی است این رویکرد انواعی دارد که متداول ترین آن رویکرد فعالیت محور در مقابل پژوهش محور است.
فرهنگ و تفکر پژوهشی به مجموعه الگوهای رفتاری یک فرد پژوهشگر گفته می شود که شامل دانش عقاید هنر اخلاق آداب و هرگونه عادات و توانایی ناشی از انگیزه علمی است. در برنامه درسی پژوهش محور باید به دانش آموزان کمک کرد تا باورها و اسناد های سازنده درباره توانایی خود دیدگاهی افزایشی پیدا کنند نه دیدگاه جوهری و غیرقابل تغییر، چنین دیدگاهی زمینه ساز مطالعه و پژوهش است.
برای توسعه تفکر دانش آموزان در نظریات مختلف چند رکن مهم در نظر گرفته شده است رکن اول تعارض شناختی اصل ساختی توس فرد دانش آموز دومین رکن و سومین رکن تقویت فراشناخت رکن چهارم آماده سازی عینی و آخرین رکن پل زدن. ما فق وقتی می توانیم تفکر سطح بالا را در خود ایجاد کنیم که کنترلی بر تفکر خویش داشته باشیم. بهره گیری از کلاس ها و بافت های پژوهش محور به طور کلی بر تمرکز آموزش و پرورش مبتنی بر پژوهش از جمله سیاست های نوین آموزشی است.
.2 ادبیات و پیشینه
شعبانی - 1371 - تفکر را فعالیت جهت دار ذهن برای حل مساله تعریف می کند.
