بخشی از مقاله
چکیده
مقاله حاضر به دنبال کشف و انعکاس این موضوع است که به دنبال کاهش موالید، مردم بیشتر و به ویژه زنان بیشتری را می بینیم که زندگی می کننداین. واقعیت در نقاط شهری اساساً بیشتر به چشم می خوردپدیده. یاد شده که عموماً به دنبال واقعه فوت همسر صورت می گیرد، به بسیاری چالش ها و معضلات اجتماعی، اقتصادی و سلامت مربوط به زنان؛ به ویژه زنان سالمند منجر می گردد.
پدیده یاد شده امروزه "مبتلا به" هم جهان صنعتی و هم جهان غیرصنعتی است. این پدیده باعث گردیده است که امروزه حداقل سه نسل با یکدیگر زندگی کنند. پدیده جدید پدرمادربزرگ- ها که امروزه وسیعاً در نقاط شهری بچشم می خورد، خود زائیده پدیده سالمندی است. به دنبال کاهش موالید طی چند دهه اخیر، زنان از امکانات بالقوه بیشتری برخوردار شده، و آن خود شانس ماندگاری بیشتری را برای آنها به همراه آورده است.
شرایط پدید آمده خود نیاز به سرمایه گذاری گسترده و همه جانبه ای دارد تا بتوان از چالش های پیش روی زنان شهری حتی- المقدور کاست. فرضیه اصلی تحقیق حاضر تأکید بر این دارد که : "در اختیار گذاشتن خدمات بیشتر، خود به طول عمر بیشتر زنان منجر می گردد". در این پژوهش شهری، به تعداد 402 زن سالمند شهری مراجعه و اطلاعات لازم دریافت گردیده است.
مقدمه
درحالیکه سالمند شدن و افزایش طول عمر در ایران به تدریج در جریان است، مقاله حاضر به دنبال این است که سلامت و کیفیت زندگی این افراد که در این مقاله از آنها بعنوان " مادربزرگ ها" نام برده شده است، چگونه است. مطالعه حاضر سعی دارد با شناخت عوامل تثبیت کننده و بهبود بخشنده وضعیت و موقعیت فرد سالمند در خانواده گامی هر چند کوچک در جهت حفظ و تعالی این جایگاه و موقعیت برداشته، و کمکی هر چند اندک در بهبود و ارتقاء شرایط زیست سالمندان در جمع خانوادگی بنماید - سام آرام و احمدی بنی، . - 1378:269
در حالیکه منابع و اسناد علمی محدودی در خصوص " مادربزرگ ها" در ایران وجود دارد، نویسنده در تلاش است تا از طریق جمع آوری اطلاعات و داده های مربوط، و با مراجعه به منابع خارجی، نظرات و منابعی در این زمینه تولید نماید. در حالیکه مفهوم »دوره سوم زندگی1« در گذشته آنچنان معروف نبود، لیکن طی قرن بیستم، این مفهوم معنای عمیق و با اهمیت خود را یافته است؛ یعنی شرایطی که در آن صنعت و دارو معجزه کرده اند؛ و در آن تعداد سالمندان مادربزرگها افزایش یافته است.
در حالیکه در گذشته والدین بر جوانان بسیار تأثیرگذار بودند، ساختار خانواده خود آنگونه بود که تقریباً هر گونه تصمیم گیری نسل های جوان تر تحت اقتدار آنان هدایت می شد - آصفی: . - 1352 در عین حال، به مرور زمان و به دنبال ارتقاء موقعیت کودکان و نوجوانان، اقتدار پدر-مادربزرگ ها بر فرزندان و نوه ها رو به کاهش گذاشت. مقاله حاضر سعی بر ارائه تصویری از مادربزرگ ها با عطف ویژه به زندگی خود آنها دارد؛ یعنی سلامت و کیفیت زندگی آنها را منعکس نماید.
افزایش و بهبود امید زندگی در همه جای جهان از جمله ایران بمعنای آن است که در چنین شرایطی زوج ها شانس زندگی تأهلی طولانی تری را پیدا می کنند؛ و آن خود به آنها اجازه می دهد تا بعنوان اولیاء بزرگ و بویژه مادربزرگ ها ظاهر گردند. تحت چنین شرایطی، تعداد مادربزرگ ها همواره بویژه در شهرهای بزرگ که تسهیلات بهداشتی و درمانی بیشتری در آنها وجود دارد، رو به افزایش است.
تعداد سالهای زندگی مشترک به تفاهم دوجانبه و همیاری بین زوج ها در مسیر رساندن آنها به سالمندی بویژه در نقاط شهری کمک می کند. تا سنین پنجاه سالگی اغلب زوج ها عموماً وظیفه پرورش و بزرگ کردن کودکان خود را به پایان می رسانند. از این دوره به بعد، آنها به تدریج وارد دوره "پدر- مادر بزرگی"1 می شوند. بقیه سالهای متأهلی؛ یعنی "دوره آشیانه خالی"2، خود بازگشت به دوره ای است که فرد تنها با همسر خودیا عموماً تنها زندگی می کند، و آن خود موجبات کاهش موارد معاشرت آنها را فراهم میآورد.
در عین حال، با بالارفتن میزان طول عمر، احتمال بیوه شدن یا تنها شدن زنان وجود دارد که خود به چالش های جدیدی در خانواده می انجامد - شیخی، . - 244:1378 براساس گزارش خبرنگار اجتماعی فارس و به نقل از مایکل مارمِت رئیس کمیسیون جهانی عوامل مؤثر بر سلامت - آبانماه - 1388، افزایش 15 سال امید زندگی در ایران طی چندساله اخیر بسیار قابل توجه است، و خود نشان می دهد که کارهای زیادی طی این سالها برای بهبود وضع سلامت مردم انجام شده است. در حالیکه امید زندگی در ایران اکنون - 1395 - به طور میانگین 74 سال است، این شاخص در کشور ژاپن حدود 83 سال و در کشورلِسوتو 44 سال است .
بنابراین، ایران در سالهای آتی هنوز هم به شاخص امید زندگی جمعیت خود خواهد افزود - مارمت: . - 1388 این بدان معناست که در سال های آینده انتظار مادربزرگ های بیشتری را باید داشتبنا. به گفته مارمِت، و براساس برآوردهای موجود، 50 درصد سلامت مردم به عوامل اجتماعی مانند فقر، سواد، وضعیت مسکن، شغل و میزان رعایت حقوق زنان بستگی دارد، 25 درصد به نظام سلامت، 15 درصد به مسائل ژنتیک انسانها و 10 درصد به محیط زیست بستگی دارد.
