بخشی از مقاله
چکیده
از گردشگری بهعنوان کاتالیزوری کارآمد برای بازسازی و توسعه اقتصادی و اجتماعی نواحی روستایی یاد شده است. توسعه گردشگری موجب رونق اقتصادی و کاهش فقر میشود همچنین تأثیر به سزایی در افزایش درآمد و کاهش بیکاری و در نتیجه بهبود کیفیت زندگی مردم دارد؟ شاید یکی از مهمترین دلایل توجه دولتها به گردشگری، اثرات اقتصادی این صنعت در توسعه و رشد ملی باشد. این صنعت ضمن ایجاد فعالیتهای جدیدی در جامعه، موجب فعال شدن سایر بخشهای اقتصاد شده و میتواند در برقراری موازنهی ارزی نیز اثرات سازندهای داشته باشد.
ازاینرو برخی از کشورها، گردشگری را محور اصلی فعالیتهای اقتصادی خود قرار داده و از این طریق به سود سرشاری نیز دست یافتهاند. با توجه به اهمیت توانهای اقلیمی، همچنین اهمیت توسعه گردشگری این مقاله به بررسی توانهای اقلیمی و گردشگری روستایی پرداخته است. برای جمعآوری اطلاعات از روش اسنادی و کتابخانهای با استفاده از کتابها، پایاننامهها، مقالات و مشاهده میدانی استفاده شد.
بعد از بررسیهای فراوان این پژوهش به نتایج زیر رسید: مناطق روستایی دارای قایبلیتهالی محیطی و ااقلیمی بسیاری هستند که برای توسعه گردشگری مناسب هستند و این مهم باعث می شود از تاکید صرف به اقتصاد نفتی پرهیز شود . از آنجایی که ورود گردشگرها به مناطق گردشگری باعث اشتغال افرادی بومی و همچنین توسعه صنایعدستی و فروش محصولات محلی و ارائه خدمات به گردشگران میشود رونق اقتصادی را به دنبال دارد؛ اما با توجه به نادیده گرفته شدن گردشگری بیشتر مناطق از این مزایا بیبهرهاند و همچنان در رکود و عدم توسعه به سر میبرند.
مقدمه
ظرفیتهای طبیعی و اقلیمی هر منطقه می تواند باعث رونق نوعی از گردشگری متناسب با آن قابلیت شود. استفاده از این ظرفیتها و توسعه گردشگری می تواند زمینه را برای اشتغال مستقیم و غیر مستقیم به خصوص در جوامع روستایی فراهم آورد. گردشگری پدیدهای است که از گذشته دور مورد توجه انسانی بوده و بر حسب نیازهای متفاوت اجتماعی، اقتصادی و تاریخی به حرکت خود ادامه داده است و با توجه به گسترش ارتباطات و افزایش چشمگیر تعداد جهانگردان و درآمد ارزی حاصل از آن، پیامدهای بسیاری همچون اشتغال به همراه داشته است. همچنین گردشگری بهعنوان روبه رشدترین صنعت اشتغالزا در دنیا و دومین صنعت پس از نفت از لحاظ ارزآوری، در حال تبدیل شدن به یکی از ارکان اصلی اقتصاد تجاری جهان است. افزون بر این بسیاری از برنامه ریزان و سیاستگذاران توسعه نیز از صنعت گردشگری بهعنوان رکن اصلی توسعه پایدار یاد میکنند
تأکید صرف به درامد نفتی و تکمحصولی بودن برای کشور رویکرد مناسبی نیست و کشور را با بحرانهایی مواجه میسازد. هر کشوری که دارای اقتصاد تکمحصولی باشد در بازار جهانی دچار مشکلات متعددی است و اقتصادی آسیبپذیر خواهد داشت.
گردشگری یکی از منابع اصلی اشتغال در سراسر دنیا است که طبق تخمین سازمان جهانی جهانگردی حدود 76,7 میلیون شغل در دنیا در این صنعت بهصورت مستقیم وجود دارند که اگر مشاغل غیرمستقیم اقتصادی نیز به آنها اضافه شود، این مقدار به حدود 234 میلیون خواهد رسید . - UNWTO, 2007:19 - این حجم از اشتغال برای کشور که با مشکل اشتغال مواجه است میتواند راهکار برون رفت از این وضعیت باشد.
این صنعت بر بخشهای مختلف تأثیر میگذارد. بعضی از این اثرها شامل:
- فعال شدن فرودگاهها و سیستمهای حملونقل
- اشتغال مستقیم و غیرمستقیم
- جذب سرمایه در داخل
- ورود ارز
- زنده نگهداشتن فرهنگ بومی و اصیل
- فعال شدن بخش خصوصی
- آشنایی سایر کشورها با فرهنگ و آدابورسوم کشور
صنعت گردشگری یکی از بزرگترین و پربازدهترین فعالیتهای اقتصادی در دنیا است که بالاترین میزان ارزشافزوده را ایجاد میکند و بهطور مستقیم و غیرمستقیم، سایر فعالیتهای اقتصادی فرهنگی را تحت تأثیر قرار میدهد. گردشگری یکی از منابع عمده درآمدزایی و ایجاد اشتغال در جهان به شمار میآید بهطوریکه بسیاری از آن بهعنوان صنعت اول دنیا یاد میکنند. بسیاری از کشورها همچون اسپانیا، فرانسه و ایتالیا با توجه به قابلیتها و ظرفیتهای طبیعی و اقلیمی و تاریخی که دارند بخش اعظمی از درآمد ارزی خود را از طریق گردشگری به دست میآورند. آگاهی جوامع از اینکه گردشگری منبع درآمدی ارزی بسیار مناسب و قابلتوجهی در اختیار اقتصاد یک کشور قرار میدهد، سبب شده است که گردشگری مفهومی بسیار گسترده در ابعاد مختلف اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی پیدا کند
آمارهای جهانی نشان از درآمد سرشار صنعت گردشگری و همچنین رشد این صنعت دارد. تعداد کل گردشگران ورودی جهان از 25 میلیون نفر در سال 1950، به 760 میلیون نفر در سال 2004 افزایشیافته و پیشبینی میشود که این تعداد در سال 2020 به 1056 میلیارد نفر برسد. نرخ رشد سالانه گردشگری در دهه 1990، سالانه 7 درصد و در سال 2004 بیش از 10 درصد بوده است. در 83 درصد کشورهای درحالتوسعه، گردشگری یکی از منابع اصلی درآمد و در یکسوم کشورهای فقیر عمدهترین منبع درآمد بوده است.
در همین راستا آثار مستقیم حاصل از صنعت گردشگری، با احتساب حدود 6 درصد از GDP جهانی در این صنعت، نمایانگر تخصیص یک شغل از هر 15 شغل به این صنعت در آیندهای نزدیک بوده و درصورتیکه آثار و منافع غیرمستقیم نیز مد نظر قرار گیرد؛ حدود ده درصد از GDPجهان و یک شغل از هر 9 شغل در این صنعت ایجاد خواهد شد
صنعت گردشگری از دیدگاه اقتصاد
از لحاظ اقتصادی، امروزه گردشگری بزرگترین و متنوعترین صنعت دنیا به حساب میآید و با 200 میلیون نفر شاغل گردش مالی سالانه آن به حدود 504 تریلیون دلار میرسد. به بیان دیگر این فعالیت 8 درصد کل اشتغال جهان را به خود اختصاص میدهد. در چهارپنجم کشورهای جهان یعنی در بیش از 150 کشور، گردشگری یکی از پنج منبع مهم کسب ارز خارجی است و در 60 کشور، رتبه اول را به خود اختصاص میدهد.
اقتصاددانان از صنعت گردشگری بهعنوان یک صنعت مولد سرمایه و اشتغالزا نام میبرند و توجه خاصی به این صنعت دارند لذا معتقدند توسعه صحیح گردشگری به لحاظ اقتصادی موجب افزایش ارزآوری میشود؛ و در درازمدت میتواند اقتصاد کشور را متحول سازد. از جمله مزایای اقتصادی گردشگری، گستردگی در زمینه شغلهای گوناگون است. به طوری که هم کارگران ساده و بدون مهارت و هم صاحبان تخصصهای گوناگون، میتوانند در بخشهای مختلف این رشته شاغل شوند
از آنجایی که قیمت نفت نوسانهای بسیاری زیادی را دارد، میتوان از سیاستهای نفتی برای فشار بر کشورها استفاده کرد، گردشگری دچار چنین نوسانات شدیدی نیست و گردشگران فراتر از سیاست گام برداشته و بیشتر به دور از تنشهای سیاسی هستند. کشورهای مطرح جهان در زمینه گردشگری درآمدهای سرشاری را کسب میکنند؛ اما ایران علیرغم اینکه جزء ده کشور اول جهان ازلحاظ پتانسیلهای گردشگری است، در این صنعت موفقیت و پیشرفت چندانی نداشته است. لزوم توجه به این قابلیتهای بیشمار در روستاها احساس می گردد و توجه به گردشگری روستایی می تواند اقتصاد جوامع روستایی را شکوفا نماید.
راهکارهایی در راستای رشد صنعت توریسم
نتایج تحقیقات نشان میدهد که رابطه علی میان گردشگری و رشد اقتصادی، یک رابطه دو طرفه است و بین این دو متغیر یک تعادل بلندمدت وجود دارد - طیبی و همکاران، - 1386؛ بنابراین میتوان گفت که گردشگری عامل مهمی در مسیر توسعه اقتصادی یک مکان است که میتواند مزیتهای فراوانی در یک مکان و علیالخصوص استان داشته باشد - بذرافشان، آقایی، - 1389؛ اما تحول و پیشرفت در این صنعت پاک که با مدیریت درست هیچگونه آسیبی به محیط وارد نمیکند، نیازمند راهکارهایی است که به اجرا درآید:
1. ایجاد تسهیلات لازم برای سرمایهگذاری بخش خصوصی
2. برقراری امنیت در آن منطقه
3. ایجاد زیرساختها و زیربناها لازم
4. تبلیغات مناسب و گسترده
5. تخصیص اعتبارات کافی ملی و استانی
6. گسترش فعالیتهای بهداشتی و پیشگیری
7. فراهم آوردن امکانات متناسب با تمامی فرهنگها بهخصوص در زمینه غذا
8. برپایی نمایشگاههای منطقهای و همچنین موزه های مردم شناسی و باستانشناسی
9. بهبود نظام آموزشی در راستای چگونگی برخورد با گردشگران
10. آموزش به مردم بومی در راستای فرهنگ اصیل آن منطقه و چگونگی انتقال آن به گردشگر
11. همکاری بخش خصوصی و دولتی
12. تلاش در جهت کاوش و مرمت آثار تاریخی
13. ثبت ملی و جهانی آثار ملموس و غیرملموس
14. اصلاح و بهبود امور سازمانی و تشکیلاتی
15. شناسایی فرصتهای پنهان گردشگری در ایران و معرفی آنها
16. ایجاد وبلاگ و معرفی مناطق گردشگری
17. برپایی ایستگاههای میان راهی در استانهای دارای قابلیت گردشگری برای جذب و شناساندن مناطق گردشگری و راهنمایی مناسب برای مناطق گردشگری
18. ایجاد گروههای پژوهشی برای مطالعه مناطق گردشگری و برنامهریزی برای آنها
19. تأسیس و راهاندازی طرحهای مشارکتی و سرمایهگذاری مردم برای توسعه صنایعدستی و فروش آنها
20. ساخت مستند و فیلم و کلیپ از مناطق گردشگری و انتشار آن در سایتهای اجتماعی.
