بخشی از مقاله
چکیده
یکی از مقامات محوری در سیروسلوک که میتواند محل تلاقی چند مقام وحال دیگر باشد،»مقام رضا« است که در امهات کتب صوفیه مورد توجه قرار گرفته و هریک از عرفا آن را در تقسیمبندیهای گوناگون ارائه کردهاند . تأکید برطی این مرحله در تمامی منابع مشهود است و اکثریت کتبی که در حوزه عرفان نظری نگاشته شدهاند، این وضعیت روحانی را جزو مقامات به حساب آوردهاند
این مقاله دربردارنده آراء عرفا در خصوص »مقام رضا« است و از این که زمینهساز درک اختلاف و تشابه است ، دارای اهمیت می باشد . در این میان مثنوی مولانا به عنوان متن عرفانی به بیان حالات مختلف عارف در »مقام رضا« پرداختهاست و بیان میدارد که چه حالاتی بر وی عارض میشود که راه تسلیم میسپرد و شکایتی ندارد .
در پایان این بررسی به این نتیجه میرسیم که رضایتمندی عارف همیشه جنبه اختیاری و داوطلبانه ندارد و در پی کشف و شهودی به این مقام دست نمییابد بلکه نتیجه عجز و ناتوانی در برابر قضای الهی است . شیوه تحقیق این مقاله توصیفی - تحلیلی و روش گردآوری اطلاعات کتابخانهای است .
مقدمه
از آن زمان که آدمی برگستره زمین گرفتار آمد همواره بدان امید بود که روزی به مبدأ اصلی و متعالی خود باز گردد و همین اندیشه و امید به او پویایی مقدسی بخشید و به هر دستآویزی متوسل شد تا جام وصل بنوشد زیرا ندای آن را در دل و جان حس کرده بود
پس او باید از من موجود حرکت کند و به من موعود دست بیابد و نقش تصوف یادآوری جایگاه انسان به او و دعوتش به بیداری دل است و میخواهد راهی را فرارویش بگشاید تا بتواند از رؤیا و اوهام رهایی یابد؛ مخاطب اصلی این دعوت فطرت حقیقی انسانی است. در عرفان رویکرد بیرونی چندان موردتوجّه قرار نگرفته است و همین است که می خوانیم : » دل از جان پرسید کهاقّل این کار چیست ؟ آخر این چیست ؟ و ثمره این کار چیست ؟ جان جواب داد کهاوّل این کار فناست و آخر آن رضاست و ثمره آین کار بقاست و همه مراحل به درون اشاره دارند .
سالک دستورات دینی را دریافته است و بر آن پایه اعمال و عبادات را انجام میدهد که از آن به شریعت یاد می کنند. آنچه را که در همپایی شریعت باید صورت پذیرد ، طریقت نام نهادهاند که با دنیای درون عارف سروکار دارد. او می تواند از راههای فراوانی که پیش رو دارد ، به سیر و سلوک بپردازد و مراحل مختلف این طریقت را مقام نامیده اند که عارف از پس هر مجاهدهای به مقامی نائل می آید و هر مقام همچو پلهای است بر بام معرفت و خودآگاهی که هر سالکی هم نمیتواند واجد آن گرددامّا رحمت واسعه و غیرت خاصه ربوبی که بر دل عارف مشرف است ، او را ذوقی می چشاند؛ هرچند گاه این رایحه بنده پرور سالک و غیر سالک نمیشناسد ؛ » شیخ را پرسیدند از طریقت و شریعت و حقیقت ، شیخ ما گفت : این اسامی منازل است و این منازل بشریت را بود. شریعت همه نفی و اثبات بود بر قالب و هیکل و طریقت همه محو کلی باشد و حقیقت همه حیرت است . « . - اسرارالتوحید ، - 326 : 1386
این مقاله دربردارنده آراء عرفا درباره » مقام رضا « است و از این که زمینهساز درک اختلاف و تشابه است ، دارای اهمیت می باشد . در بین آثار عرفانی ، مثنوی مولانا در مرکز مطالعه قرار گرفته تا به این سؤالات پاسخ بگوید که:
عارف در »مقام رضا « دارای چه حالات روحی است؟
آثار تبعی رضایتمندی چیست ؟
آیا رضایتمندی عارفانه همیشه اختیاری است ؟
شیوه تحقیق این مقاله توصیفی - تحلیلی و روش گردآوری اطلاعات کتابخانهای است .
