بخشی از مقاله
چکیده
در هر مکتب فکری که در نظر بگیریم و با هر عقیده ای مسئله ای مثل عدالت همواره مد نظر بوده و همه مکاتب و جریانهای فکری که به نوعی با انسانها سر و کار دارند که به دنبال تامین عدالت هستند. در این میان تعالیم دینی که به عنوان چراغ راه بشر و از طریق وحی در اختیار بشر قرار گرفته به بهترین نحو می تواند تعریف عدالت و حدود آن را معلوم کند و این موضوع مهمی است چون یکی از دشواری های پرداختن به موضوعی مثل عدالت فراوانی تعاریف و وجود اختلاف نظرها در تعریف آن است.
عدالت اقتصادی در اندیشه شهید صدر به مقوله عدالت اجتماعی و جایگاه آن در نظام اسلامی اشاره دارد. بر همین سعی شده که به مفهوم عدالت، مبانی و اصول عدالت اسلامی، مبانی حکومت دینی و مبانی الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت پرداخته شود.
بیان مساله
در هر مکتب فکری که در نظر بگیریم و با هر عقیده ای مسئله ای مثل عدالت همواره مد نظر بوده و همه مکاتب و جریانهای فکری که به نوعی با انسانها سر و کار دارند به دنبال تامین عدالت هستند. در این میان تعالیم دینی که به عنوان چراغ راه بشر و از طریق وحی در اختیار بشر قرار گرفته به بهترین نحو می تواند تعریف عدالت و حدود آن را معلوم کند و این موضوع مهمی است چون یکی از دشواری های پرداختن به موضوعی مثل عدالت فراوانی تعاریف و وجود اختلاف نظرها در تعریف آن است. قرآن کریم عدالت را مناسبترین زمینه رشد و کمال انسان و بهترین راهی که انسانها را به مقصد میرساند میداند. نظام هستی از دید قرآن بر عدل استوار گردیده است.
اساس حاکمیت، حکم و حکومت در قرآن ایجاد قسط و عدل در جامعه است. حوزه اقتصادی به سبب اهمیت آن در زندگی بشر، یکی از مباحث عمده آموزه های قرآنی را تشکیل می دهد؛ زیرا تامین سعادت واقعی انسان در سایه یکتاپرستی و سلامت امور اقتصادی و پرهیز از هرگونه فسادانگیزی است. از نظر اسلام، اقتصاد و ثروت، مایه قوام اجتماعی است. از این رو، تصحیح و اصلاح روابط اقتصادی جامعه، در کنار تصحیح نگرش های اعتقادی در صدر آموزه های آن قرار گرفته است. عدالت اقتصادی مراعات حقوق اقتصادی افراد در حوزه رفتارها و روابط اقتصادی است. واژه عدالت یکی از عمدهترین ارزشهای معنوی در طول تاریخ تمدن بشری است؛ که در سطح مباحث نظری از گذشته دور تاکنون مورد توجه ویژه اندیشهوران اقتصادی بوده است.
شهید صدر، عدالت اقتصادی را از دو بعد توازن اجتماعی و تکافل اجتماعی قابل بررسی میدانست. در حوزه حیات اقتصادی، توازن اجتماعی بین افراد انسانی، برابری از حیث سطح زندگی اجتماعی است؛ نه از حیث چگونگی کسب درآمد اقتصادی. مقصود از برابری سطح زندگی این است که سرمایه به اندازهای در دسترس افراد باشد،که بتواند متناسب با مقتضیات روز، از مزایای زندگی برخوردار شوند. اما از بعد تکافل اجتماعی که گاه از آن به عنوان همیاری عمومی نیز یاد کردهاند، در واقع به مسئولیت اجتماعی هر مسلمان در برخورد با مشکلات موجود در جامعه اشاره میشود
سؤال پژوهش
سوال اصلی این است که: تحقق عدالت اقتصادی در اندیشه صدر و نقش دولت در الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت چیست؟
فرضیه پژوهش
از آنجا که دولت اسلامی با مشروعیت الهی، بر مردم حکومت میکند و وسیلهای برای هدایت جامعه به سوی کمال نهایی است، لازم است در ترتیبات و سیاستهای اقتصادی جامعه، رعایت مصالح و مفاسد واقعی مترتب بر این دخالتها را مد نظر قرار دهد. از سوی دیگر عدالت اقتصادی در جامعه اسلامی از اهمیت فراوانی برخوردار می باشد بر همین اساس دولت اسلامی را ملزم میداند که با تنظیم مجموعه قوانین و مقررات برای افراد جامعه اسلامی راه را برای تحقق عدالت اقتصادی به کار گیرد
