بخشی از مقاله
چکیده
قرآن کریم به تعدیل یا تغییرافکار و گرایشهاي فکري انسان میپردازد تا بدین وسیله او را در برابر مشکلات و حل آنها یاري کند و وي را به سمت تکامل و پیشرفت مادي و معنوي هدایت نماید. براین اساس پژوهش حاضر با هدف به دست آوردن دیدگاه قرآن در مورد درمانگري شناختی – رفتاري و تلاش براي استخراج نظریه خاص قرآن انجام گرفت. روش تحقیق در این پژوهش توصیفی – تحلیلی است.
نتایج پژوهش نشان میدهد که آیات بسیاري در قرآن مرتبط با موضوع پژوهش هستند. به نظر می رسد قرآن تاثیر شناخت در رفتار را مفروض میگیرد و از طرق مختلف همچون معجزه، قصه، بیان عاقبت اقوام گذشته و... در صدد اصلاح و افزایش شناخت براي هدایت و تغیر رفتار انسان است.
مقدمه
امروزه رواندرمانگري و مشاوره به یکی از نیازهاي روزمره مردم تبدیل شده و این حوزه از علوم کاربردي، هر روز رو به گسترش و تحول است. رواندرمانی کاربرد آگاهانه و هدفمند روشهاي بالینی و نگرشهاي میانفردي به دست آمده از اصول روانشناختی ریشهدار با هدف کمک به افراد براي تغییر دادن رفتارها، شناختها، هیجانها یا سایر ویژگیهاي شخصی خودشان در مسیرهایی است که شرکتکنندگان در درمان آنها را مطلوب میدانند
نظریههاي رواندرمانگري در تلاش براي اثبات اثربخشی خود هستند و بیش از هر زمان دیگري رواندرمانگري گرایش به یکپارچه شدن و یا تحول در شیوههایی دارد که بتواند در زمان کوتاه و با استفاده از فنون مختلف کمک مؤثرتري به مراجعان خود ارائه دهد
درمانگري شناختی – رفتاري از جمله شیوههاي درمان گري است که خیلی سریع توسعه و تحول پیدا کرده و داراي فنون متعدد، کوتاه مدت، مشکلمحور و مراجعمحور است؛ و با وجودي که رشد و توسعه جدیدي در درمان روانشناختی به شمار میآید توانسته است علاقه فراوانی را در متخصصان بالینی، به خود معطوف سازد.
رویکرد شناختی – رفتاري به تعامل اجزاي مهم ارتباط یعنی رفتار، شناخت و همچنین هیجانات در رابطه میپردازد و بر این اعتقاد است که این سه جزء با یکدیگر مرتبط بوده و برهم تأثیرگذار هستند. این رویکرد به مراجعان آموزش میدهد که به تأثیرات انتظارات، باورها، اسنادها و فرضیات غیر منطقی خود بر تعاملات بینفردي و راههاي برخورد و بازسازي آنها پی ببرند
در واقع فلسفه اصلی و زیربنایی این رویکرد بر این اصل مبتنی است که حوادث و اشیاء باعث اختلال و پریشانی نمی شوند؛ بلکه نگرش فرد نسبت به این پدیده هاست که باعث آشفتگی و نگرانی میشود. براساس معارف قرآنی نیز شناخت و نگرش فرد، از عوامل و ریشههاي اصلی آشفتگی هاي روانی است و درمان آن هم با تغییر این نگرشها و به کارگیري شیوه هاي اصلاح رفتار میسر میگردد
واقعیت این است که توجه به مسائل شناختی و به ویژه عقلی در فرهنگ اسلامی بسیار مورد تأکید است؛ از آنجا که هدایت عقلی، بخشی از ابعاد وجودي انسان را پوشش میدهد، بخشی از رهنمودهاي قرآن براي پرورش عقل و فکر انسان سامان یافته است. در قرآن انسان ها بسیار به شناخت و تفکر دعوت شدهاند و کسانی که نسبت به خیر و حق غافل هستند بسیار مورد مذمت قرار گرفتهاند
هرچند مفاهیم اسلامی با مفاهیم روانشناختی در این زمینه بیشتر مشترك لفظی به حساب می آیند، اما زمینه مطابق کردن این الگوها با منابع دینی و استخراج روشهاي درمانی غنی براي درمان فراهم است. اصل کلی اهمیت شناخت و تفکر در مشکلات روانشناختی - جداي از تعریف دقیق نظري - قابلیت انطباق با فرهنگ دینی را دارد؛ به طور خاص اینکه خطاي استدلال و برداشت غلط از وقایع زمینهساز مشکل روانی است و امري قابل قبول است. دیدن اشیاء و امور آنگونه که هستند - با معیار حق - از دعاهاي مهم یک فرد مومن است.
بنابراین سوال اصلی این پژوهش این است که درمانگري شناختی- رفتاري تا چه حدي با معارف قرآن تطابق دارد؟ آیا قرآن در زمینه درمان شناختی- رفتاري نظري متفاوت دارد؟ در چه زمینه هایی این دیدگاه را میپذیرد و از چه نظر با آن تفاوت دارد؟ این تحقیق با توصیف مبانی درمانگري شناختی- رفتاري و عرضه آن بر قرآن، به دنبال یافتن نظر قرآن درباره این روش درمانی است و اینکه چه بخشهایی از این نظریه با معارف قرآنی سازگار است و معارف شناختی رفتاري قرآن چه تفاوتهایی با این روش درمانی دارد.
پیشینه تا به حال پژوهشهاي متعددي درباره درمانگري- شناختی رفتاري صورت گرفته است. برخی از این تحقیقات
عبارتند از: عابدینی - - 1380 روش هاي شناخت- رفتار درمانگري وشناخت-رفتار درمانگري توأم با دارو درمانی، مبتلایان به اختلال وسواس فکري-عملی را با یکدیگر مقایسه کرده است. نتایج این پژوهش نشان می-دهند که روش شناخت- رفتار درمان گري بسیار مؤثرتر از روش و شناخت- رفتار درمانگري توأم با دارو درمانی است. خدایاري فرد - - 1382 در یک مطالعه موردي، کارآیی روش هاي شناخت - رفتار درمانگري توام با دارو درمانی در درمان اسکیزوفرنی را سنجیده است و کارایی بالاي این روش درمانی را تایید کرده است.
کیمیایی - - 1385 تاثیر شناخت درمانگري بک با شناخت درمانگري تیزدل و تلفیق آن با نرمشهاي یوگا در درمان افسردگی اساسی را بررسی و با یکدیگر مقایسه کرده است.
