مقاله علل تشکیل کلاس هاس درس چند پایه

بخشی از مقاله

چکیده

در عصری که مسائلی مثل کنترل جمعیت به دلیل انفجار جمعیت و در نتیجه کاهش زاد و کاهش تعداد دانش آموزان جامعه آموزشهای از راه دور مطرح است ، ضرورت تشکیل کلاسهای چند پایه در مدارس امری اجتناب ناپذیر به نظر می رسد و این در حالی است که انتظار والدین و جامعه از مدارس برای تربیت و آموزش مناسب فراگیران با توجه به مقتضیات زمان بالا بوده و این مهم را می طلبد که مسئولین مربوطه بررسی مدقّانه ای را در مورد کلاسهای چند پایه ، نقاط ضعف و قوت آنها ، نحوه تشکیل ، چینش ، اداره و مدیریت و نحوه ی کنترل آنها و راههایی برای تقویت نقاط قوت و افزایش مزایا و کاهش نقاط ضعف و معایب آنها انجام داد .

در مقاله حاضر سعی بر آن است که بعد از بیان تعریف ، اهمیت ، ضرورت و تشکیل این کلاسها ، بررسی مختصری راجع به علل و دلایل تشکیل این کلاسها برای پایه های مختلف در یک زنگ ، معایب و محاسن این کلاسها انجام داده و در نهایت به نتیجه گیری و ارائه ی راهکار می پردازیم با امید به این که سهم هر چند بسیار مختصری در این راه دراز داشته باشیم .

مقدمه

تدریس چند پایه یکی دیگر از اشکال آموزشی است که می تواند نیاز بسیاری از کشورهای مختلف دنیا را در جهت بهبود و توسعه فرآیند یادگیری و محو بی سوادی و دست یابی به آموزش و پرورش همگانی برآورده سازد. چرا که در بسیاری از مناطق دورافتاده و حاشیه ی شهرها و حتی در درون برخی از شهرها مدارسی با تعداد اندکی دانش آموز وجود دارد که اگر در آن نواحی به آموزش آن ها پرداخته نشود، آنان یا ترک تحصیل می کنند و یا همراه با خانواده خود به مناطق پرجمعیت مهاجرت می کنند.

لزوم توجه به این مدارس و زیر پوشش قراردادن کودکان واجب التعلیم از اهداف و برنامه های آموزشی کشورهای مختلف است. با توجه به مطالعات انجام شده معلمانی در این مدارس به تدریس و آموزش مشغول می شوند که اغلب تازه کار و فاقد تجربه هستند و هیچ گونه آموزشی در این زمینه کسب نکرده اند.

در سال 1990 در اجلاس تایلند توافق جهانی برای دسترسی کامل دانش آموزان ابتدایی به آموزش پایه که منجر به نام گذاری این دهه به "دهه ی آموزش برای همه "شد ،نیاز به توسعه ی کلاس های چندپایه افزایش یافت ؛ براساس آمارهای نظام آموزش و پرورش حدود یک میلیون دانش آموز در کلاس های چند پایه مشغول به تحصیل می باشند که حدود 48000 کلاس چند پایه راشامل می شودکه این مقدار 16 درصد از کل کلاس های ابتدایی را تشکیل می دهد

علل تشکیل کلاس هاس درس چند پایه

به منظور تبیین هر چه بهتر وضع موجود لازم است نگاهی گذرا به علل تشکیل کلاس های درس چند پایه در سطح کشور داشته باشیم که تیتر وار به آن اشاره ای گذرا می نمایم:

-1 کاهش جمعیت دانش آموزی

-2 رفع نیازهای آموزشی افراد واجب التعلیم

-3 موقعیت جغرافیایی خاص

-4 نیازهای اداری- مالی

-5 ایجاد امکان دسترسی همگانی به مراکز آموزشی

-6 فضای فیزیکی- آموزشی

-7 امکانات و تجهیزات آموزشی

-8 نیروی انسانی و ....

با توجه به دلایلی که ذکر آن گذشت بهتر می توان وضعیت موجود کلاس های چند پایه را تبیین نمود.
- وضعیت موجود - فضای فیزیکی - آموزشی -

وضعیت موجود در خصوص فضاهای فیزیکی مورد استفاده در امر آموزش مدارس کوچک - چند پایه - نشان می دهد که به نسبت مدارس مستقل از فضای مناسب مبتنی بر استانداردهای فنی و مهندسی برخوردار نمی باشد به طور مثال کلاس های مدارس چند پایه از لحاظ اندازه، زیر بنای مفید، و نوردهی وضعیت مناسب ندارد.

- تجهیزات و امکانات

امروزه مدارس چند پایه همان گونه که گفتم اگرچه در مناطق محروم و غیربرخوردار تشکیل گردیده ولی از لحاظ تجهیزات و امکانات نیز متأسفانه محروم واقع گردیده و ما کمتر شاهد مدارس کوچک با امکانات و تجهیزات کافی در زمینه های مختلف خصوصاً امکانات آموزشی از جمله مواد و وسایل آموزشی و رسانه ها می باشیم.

- انتخاب معلم

شاید یکی از مهمترین مسائل تأثیرگذار بر روند آموزش کلاسهای چند پایه انتخاب معلم برای چنین مدارسی می باشد.

در حال حاضر به دلیل مسائل و مشکلات معیشتی بیشتر مدیر آموزگاران مشغول به کار در مدارس چند پایه، معلمین با مدارک تحصیلی پایین و سابقه بالا می باشند که بتوانند از مزایای مدیرآموزگاری آن بهره مند گردند و از سوی دیگر معلمین چند پایه باز معلمینی هستند که دارای سوابق پایین و امتیازات پایین در نقل و انتقالات می باشند که این مهم در جای خود نیازمند توضیح و تفسیر می باشد که در این مقوله نمی گنجد.

-    وجود دانش آموزان در اندازه ایه سنی و سبک های مختلف یادگیری و بعضاً دارای مشکلات خاص رفتاری و...
قطعاً در وضعیت موجود وجود دانش آموزان در اندازه های سنی مختلف و دارای مشکلات بعضاً یادگیری و رفتاری یکی از مشکلاتی است که وجود داشته و باید راهکارهایی برای رفع آن اندیشیده شود.

-    عدم تسلط بر امر برنامه نویسی و اجرای صحیح آن در کلاس های چند پایه

در وضعیت موجود به دلیل عدم آموزشها و مهارتهای لازم حرفه ای خاص معلمین چند پایه اکثر معلمین ما با نحوه برنامه نویسی و ایجاد هماهنگی و تلفیق بین دروس پایه های مختلف دچار ضعف می باشند.

- مشکل کمبود وقت

شاید یکی از مشکلات مهمی که اکثر معلمین در مدارس چند پایه به آن اشاره می نمایند کمبود وقت و زمان کافی برای آموزش می باشد که باز هم به نظر بنده به دلیل عدم آشنایی به شیوه های فعال و تعاملی در امر تدریس می باشد.

- نبود برنامه مدون و آموزشی در جهت بالا بردن سطح تخصص و توانایی های حرفه ای معلمین چند پایه

به جرأت می توان گفت در طول بیست سال سابقه معلمی ام حتی یک دوره یا جلسه در خصوص بالا بردن سطح اطلاعات و آگاهی های شغلی و حرفه ای برای معلمین چند پایه در زمینه های مختلف که می توانسته راهگشا باشد برگزار نگردیده است.

- حجم بالای تدریس محتوای آموزشی

تدریس محتوای آموزشی 30 کتاب درسی 132 - ساعت تدریس در هفته - را می طلبد که معلم چند پایه باید چنین محتوایی را در 28 ساعت در هفته تدریس نماید که این امر باعث گردیده در خیلی از موارد بعضی از دروس را نیمه تمام رها کرده و یا حتی بعضی از کتب درسی تدریس نگردد.

- عدم آشنایی معلمان راهنمایی تعلیماتی با ویژگی های و شرایط خاص مدارس چند پایه

قطعاً یکی از مشکلاتی که مزید بر علت در فشار بر معلمان کلاس های چند پایه گردیده عدم درک شرایط خاص کلاس های چند پایه از سوی معلمان راهنما می باشدکه این امر باعث گردیده معلمان راهنما صرفاً در زمان حضور در مدارس عادی به اعمال اداری توجه کرده و با پرسیدن چند سئوال از دانش آموز و با نوشتن صرفاً جملاتی مانند ضعیف می باشد و نیاز به تلاش بیشتر دارد سال تحصیلی را به پایان رساند بدون اینکه نقش تسهیل کننده و مشاوره ای و ارائه اطلاعات شغلی و حرفه ای را به معلمین ایفا نمایند.

- نقصان تجربه و کمبود اطلاعات معلمان چند پایه

کمبود تجربه لازم در امر تدریس در کلاسهای چند پایه حتی برای نیروهای جوان و فارغ التحصیل از تربیت معلم که هیچ آموزشی پیش از خدمت خود که زمینه ساز تجربه عملی و تفکر جدی درباره تدریس در کلاس های چند پایه باشد برخوردار نیستند.

- عدم هماهنگی بین مدرسه و خانواده

عدم ارتباط و تعامل سازنده بین اولیاء دانش آموزان و مدارس در وضعیت موجود قطعاً تاثیر بسیار زیادی در روند آموزشی و کیفیت آموزشی در مدارس چند پایه دارد که در جای خود نیازمند تفسیر و توضیح می باشد.

- انجام امور آموزشی و اداری در حجم بالا

در مدارس چند پایه در مواردی معلم به عنوان مدیر، دفتردار، خدمتگزار، معاون، نامه رسان هم ایفای نقش می کند که این هم یکی از دیگر مسائل مهم و مورد توجه در وضعیت موجود می باشد.

- نوع نگرش مسئولین

با توجه به مشکلات عدیده در مدارس چند پایه نگرش مسئولین آموزشی در یک منطقه یا اداره نیز دارای اهمیت خاص می باشد به گونه ای که در خیلی از موارد در طول سال حتی یکبار هم یک مسئول حتی برای خسته نباشید گفتن هم به مدارس چند پایه سر نمی زند.

- عدم آشنایی معلمین با رسانه های آموزشی و تأثیر گذار بر فرآیند آموزش

خیلی از معلمین محترم چند پایه به ندرت از رسانه های آموزشی که تا حدود زیادی می تواند در کیفیت بخشی آموزشی در کلاس های چند پایه مؤثر باشد استفاده می کنند.

- آشنا نبودن معلمین با شیوه های نوین یاددهی- یادگیری

امروزه استفاده از یافته های علمی در زمینه های آموزشی باید در اولویت کار معلم قرار گیرد ولی متأسفانه خیلی از معلمین ما با شیوه های نوین آشنا نیستند و هنوز که هنوز است از شیوه های سنتی و ناکارآمد خصوصاً در مدارس چند پایه بهره می برند.

- عدم بهره مندی از تجارب موفق معلمین توانمند و کارآمد

تاکنون حتی یکبار هم نشده که آموزش و پرورش زمینه های لازم را برای تهیه و تدوین تجارب سودمند و موفق معلمین چند پایه را برای سایر معلمین فراهم نماید.

- عدم رضایتمندی شغلی و حرفه ای معلمان چند پایه

زمانی که یک معلم سه پایه آن هم در یک روستای محروم را تدریس می نماید با یک معلم تک پایه در یک روستا یا مدرسه برخوردار از لحاظ مزایای شغلی، سختی کار و... یکسان باشد قطعاً عدم رضایتمندی شغلی را به دنبال خواهد داشت که این امر در کیفیت کار آموزشی معلم تأثیر گذار خواهد بود.

- وضعیت معیشتی و اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی و... اولیاء فراگیران

قطعاً به دلیل محرومیت روستاهایی که کلاس های چند پایه در آن تشکیل می گردد این امر و پایین بودن سطح درآمد و اطلاعات و آگاهی های والدین، عدم توجه به نیاز فرزندان و ارتباط با مدرسه نیز یکی از مسائلی است که در وضعیت موجود قابل تأمل می باشد.

- عدم یک نگرش سیستمی و هدفمند در فرآیند آموزشی مدارس چند پایه

نبود یک برنامه مدون و سیستمی از سوی نظام آموزشی و تهیه برنامه جامع میان مدت و بلند مدت در جهت رفع مشکلات و ارتقاء جایگاه مدارس چند پایه باعث گردیده در طول 27 سال پس از انقلاب تغییر محسوسی در فرآیند آموزشی و ارتقاء کیفیت آموزشی در مدارس چند پایه احساس نشود.

-    نبود یک عزم عمومی بین مسئولان محلی و منطقه ای در راه رفع موانع موجود بر سر راه مدارس چند پایه

-    وجود گویش های محلی و دوزبانه یا چند زبانه بودن فراگیران مدارس چند پایه

-    حضور کودکان و دانش آموزان در صحنه کار و تلاش و ایجاد وقفه تحصیلی در مدارس چند پایه