بخشی از مقاله
چکیده
اهمیت مسألهی میزان پیشرفت تحصیل ناشی از اهمیت دانش به روز است . با توجه به اهمیت نقش علوم مختلف در ابعاد مختلف زندگی ، اهمیت و ضرورت بررسی و تحقیق علمی در مورد عوامل تأثیر گذار بر میزان پیشرفت تحصیلی در بین دانشآموزان قابل توجه است . علم و دانش یکی از دستاوردهای ارزشمند تمدن بشری است که امروزه به عنوان یکی از ابزارهای صنعتی و تکنولوژی مورد توجه خاص است . در این مقاله سعی شده است عوامل موثر بر پیشرفت دانش آموزان همچون خانواده ، محیط آموزشی ، هوش دانش آموزان و ... و عواملی که باعث افت تحصیلی دانش آموز می شوند را مورد بررسی قرار دهیم .
مقدمه
یکی از نیازهای جدی زندگی در دنیای پرشتاب امروز که حجم و سرعت تحولات و دگرگونی های آن در تمام قرون و اعصار بشر بی سابقه است، شکل دادن به تحولات و نوآوری های آموزشی و در سطع دبستانی و پیش دبستانی است. چرا که این امر شاید یکی از موثرترین زمینه های است که ما را قادر می سازد تا فاصله خود را با تحولات و دگرگونی های جهانی کمتر کنیم.
در عصر حاضر که تکنولوژی با سرعت سرسام آوری پیش می رود، جامعه ما بیش از هر زمان دیگر نیازمند افرادی هوشمند ، خلاق و نوآور است. یکی از وظایف نظام آموزشی، پرورش افرادی است که دارای اندیشه انتقادی و خلاق هستند و توانایی حل مسئله و گشودن گروهها و معضلات را دارند، نه انباشت اطلاعات و دانش های که به سرعت منسوخ خواهند شد. بدین ترتیب لازم است که معلمان برای تدریس روشهای را بکار ببرند که ممکن است با روشهای که خود آنها آموزش دیده اند، بسیار متفاوت باشد. یعنی آنها باید دانش آموزان را به صورت فعال و متفکر در فرایند یادگیری رخالت دهند
موفقیت تحصیلی به پیشرفت و کسب نمرات بالا اطلاق می شود . یکی از نیازهای اساسی انسان نیاز به موفقیت و پیشرفت یعنی نیاز به غلبه بر مانع ، نیاز به برتری و حفظ معیارهای سطح بالاست .در صورتی که نیاز به پیشرفت درافراد ، بالا باشد این افراد حافظه بهتری دارند ، درکارهای اجتماعی و تحصیلی فعال تر هستند ، در برابر فشارهای اجتماعی مقاوم ترند و با شرایط بهترکنار می آیند . آنان سخت کوش هستند و کارها را بهتر انجام می دهند. چه چیزی باعث می شود که برخی از افراد انگیزه ی بیشتری برای موفقیت داشته باشند و چه عواملی موجب می شود که افراد با این مشکلات حاد در زندگی و در تحصیل موفق تر باشند
یکی از مهمترین اصول علوم تربیتی آن است که معلم به سادگی نمی تواند دانش را به دانش آموز اعطا کند، بلکه این دانش آموزان هستند که باید آن را در ذهن خود بسپارند و معلم تنها می تواند این فرایند را به شیوه ای که اطلاعات را برای او معنادار و مرتبط سازد، تسهیل کند. او برای این کار باید فرصتهای را برای اکتشاف و کاربرد اندیشه ها ایجاد کند و دانش آموزان را از راهبردهای که برای یادگیری بکار می برند، آگاه سازد. به عبارت دیگر معلمان نردبانهای را در اختیار دانش آموز می گذارند تا به سطوح درک و تفکر صعود کنند ولی این خود دانش آموزان هستند که باید از این نردبانها بالا بروند
براین اساس، تدریس یا آموختن به آن بخش از پویندگی - فعالیت - های آموزشی که با حضور آموزگار در کلاس درس رخ میدهد نام نهاده میشود . تدریس بخشی از روند آموزش و پرورش است که یک رشته کردارهای به سامان و از پیش برنامه ریزی شده را در برمی گیرد و هدفش پیدایش شرایط دلخواه یادگیری ازسوی آموزگار است.
به آن بخش از کردارهای آموزشی که از سوی رسانه ها و بدون حضور و تعامل آموزگار با فراگیران رخ میدهد ، تدریس گفته نمیشود و آموزش و پرورش معنایی بسیار گسترده تر از تدریس دارد.
الگوهای نوین تدریس
لاگرانژ، ریاضی دان نامی بر این باور بود که هیچ ریاضی دانی اکتشافات شخصی خود را درک نکرده است، مگر این هنگام که این مطالب آن قدر در نظر او واضح و روشن شوند که چون از خانه به کوچه برود بتواند آن ها را برای اولین فردی که بر سر راه خود می بیند به سهولت شرح دهد
در دهههای گذشته روشها و الگوهای جدیدی برای تدریس پدید آمده است که کارایی و بازده بسیار بیشتری از روشهای سنتی تدریس دارد و در پرورش اندیشیدن و روحیه دانشآموز ردپای بسیار خوبی بر جای میگذارد.
برخی از این روشهای نوین عبارتند از:
یادگیری تفکر به شیوه استقرایی، دریافت یافتار - مفهوم - ، الگوی استقرایی کلمه - تصویر، کاوشگری دانشی و ورزیدگیآموزی در کاوشگری، بدیعهپردازی، یادگیری از عرضه مطالب - پیشسازماندهنده - ، یاران در یادگیری، بررسی ارزشها - ایفای نقش و آموزش خطمشی عمومی - ، تدریس غیر مستقیم، توسعه مفهوم مثبت از خویشتن، یادگیری از شبیهسازها و ...
متاسفانه در موسسات وابسته به آموزش و پرورش به جای استفاده از روشهای تدریس فعال که باعث افزایش قدرت تفکر و اندیشیدن در دانش آموز، بیش از حد بر انباشت ذهن و تقوبت حافظه و نیز برانتقال اطلاعات و معلومات به ذهن یادگیرندگان تاکید می شود.
بعلاوه به نظر می رسد برای رایج کردن فرهنگ گفتگو و مباحثه در جامعه و نیز در موسسات آموزشی لازم است ابتدا دانش آموزان تجربه موفق و مطلوبی دراین خصوص پیدا کنند. با اجرای روش بحث گروهی دانش آموزان فرامی گیرند تا خود به خلق دانش بپردازند، در تدریس مشارکت کنند، قدرت بیان خود را تقویت سازند و در تهایت، تحمل و سعه صدر او با شنیدن نظرهای متفاوت بیشتر می شود.
در برابر مسایل و مشکلات در زندگی روزمره افراد شیوه های مقابله ای متفاوتی را به کار می برند . برخی به نشخوار فکری می پردازند و از طریق شیوه هیجان مدار با مشکلات برخورد می کنند . برخی سعی می کنند مشکل و مساله را تعریف و مشخص کنند و به راه حل برای آن بپردازند
براساس نظریه منبع کنترل این دیگاه افراد دارای منبع کنترل درونی یا بیرونی هستند . افرادی که منبع کنترل بیرونی دارند معتقدند رفتارها یا مهارتهای آنان در تقویت هایی که دریافت می کنند ، اثری ندارد و در کوشش برای بهبود موقعیت خود فایده ای نمی بینند . آنان به امکان کنترل زندگی خود در زمان حال یا آینده باور چندانی ندارند . کسانی که دارای جهت گیری درونی هستند ، معتقدند که کنترل کاملی بر زندگی خود دارند و براساس این باور رفتار می کنند . آنان ارزش بیشتری به مهارتها و پیشرفت های شخصی خود می دهند و برای قبول مسیولیت اعمال خود ، آمادگی بیشتری دارند
در پژوهشی که توسط فروغی - 1372 - انجام گرفت نشان داد که بین منبع کنترل و عزت نفس با پیشرفت تحصیلی نیز رابطه وجود دارد . عرفانی - - 1374 طی تحقیقی نشان داد که بین عزت نفس دانش آموزان موفق و ناموفق تفاوت وجود دارد . میزان سرسختی روان شناختی نیز عاملی است که می تواند در موفقیت تحصیلی دانش آموزان موثر باشد .
مطابق پژوهش وستمن - - 1987 بین سرسختی روان شناختی و عملکرد تحصیلی رابطه وجود دارد . انگیزش پیشرفت با اعتماد به نفس رابطه دارد - قربانی ، . - 1374 بین منبع کنترل و پیشرفت تحصیلی نیز رابطه وجود دارد - بیابانگرد ، . - 1370 بر اساس پژوهش برادبون و برلو - 1967 - ، رشد اقتصادی مردم انگلستان همراه با افزایش انگیزه پیشرفت آنها بوده است
در پژوهشی که توسط کیوانفر - 1374 - انجام شد نشان داد که بین خودپنداره و معدل دانش آموزان راهنمایی رابطه وجود دارد . در پژوهشی که بر روی 1314 نفر از دانش آموزان متوسطه شهر اصفهان انجام شد ، رابطه ویژگی های شخصیتی نوجوانان با موفقیت تحصیلی آنها مورد بررسی قرار گرفت و نتایج نشان داد که تصور از خود با اعتماد به نفس رابطه دارد . هردوعامل تاثیر مثبتی بر افزایش سطح موفقیت تحصیلی دانش آموزان دارند
عوامل موثر بر پیشرفت تحصیلی دانش آموزان
- 1 خانواده : بسیاری از والدینی که مدعی فراهم بودن همه ی امکانات برای پیشرفت تحصیلی فرزندانشان اند همانهایی هستند که در ارتقاع سطح فرهنگی خانواده بسیار سهل انگار بودهاند؛ به طور کلی میتوان گفت آنچه والدین در تعامل خود با کودکان در خانه انجام میدهند عامل اصلی تعیین کننده تواناییهای کلامی و پیشرفت درسی فرزندان است.
