بخشی از مقاله
چکیده
مهاجرت های غیر قانونی بسیاری از کشورهای پیشرفته و حتی در حال توسعه را مورد تاثیر خود قرار داده که ایران نیز از آن جمله است . این امر سبب مشکلات اقتصادی و اجتماعی گوناگونی در کشور شده که هدف از این مقاله نیز بررسی این تاثیرات در ابعاد اجتماعی و اقتصادی و چگونگی مقابله با آن است . تحقیق به صورت اسنادی و کتابخانه ای صورت گرفته است .
در ارزیابی علل مهاجرت می توان به عوامل اقتصادی نظیر بیکاری و فقر و عوامل اجتماعی نظیر ظهور حکومت هایی با ایدئولوژی افراطی یا سرکوب گر که مخالف برخی از آزادی های اجتماعی هستند - نمونه آن طالبان در افغانستان، صدام حسین در عراق و ... - و اشتراکات زبانی و فرهنگی - نظیر شیعه بودن مهاجران عراقی و پاکستانی، و زبان فارسی در افغان ها - اشاره نمود.همچنین فاصله نیز بر روند مهاجرت تاثیر گذارده و مهاجرت ها بیشتر به کشورهای اطراف صورت می گیرد
- در این باره به نزدیکی افغانستان،عراق و پاکستان به ایران می توان اشاره نمود - . از دیگر عوامل می توان به افزایش جمعیت اشاره کرد که موجب مشکلات اقتصادی در کشور میزبان شده و روند مهاجرت را از کشور مبدا تسریع کرده است - نظیر پاکستان - و یا به پدیده جنگ در کشورها اشاره کرد - در عراق،افغانستان و کویت - . لذا جهت مقابله با روند مهاجرت باید قوانین سنگین تری در مقابل مهاجران - نظیر استرالیا - و همچنی طرح های رفاهی و اشتغال زا در کشورهای مبدا به اجرا درآورد و در ابعاد سیاسی تلاش هایی برای گسترش صلح در کشورهای همسایه و افزایش امنیت انجام داد.
مقدمه
کشورهای بسیار زیادی در جهان پذیرای مهاجرانی شده اند که یا به طور قانونی یا غیر قانونی وارد آن کشور گردیده اند.این مهاجرت ها تبعات اقتصادی و اجتماعی مختلفی بر مهاجران و مردم بومی آن کشور داشته که هدف از این تحقیق بررسی ابعاد آن هاست.
اهداف تحقیق
▪ اهداف کلی: علل و تبعات اقتصادی-اجتماعی مهاجرت های غیر قانونی با تاکید بر ایران چیست؟
▪ اهداف اختصاصی:مفهوم مهاجرت چیست؟و علل اقتصادی و جامعه شناختی مهاجرت چه می باشد؟
روش تحقیق
روش این تحقیق کتابخانه ای و اسنادی بوده که جهت بدست آوردن اطلاعات از منابع مختلف استفاده گردید
مفهوم مهاجرت
سازمان ملل متحد ، مهاجرت را شکلی از تحرک جغرافیایی یا تحرک مکانی جمعیت دانسته که بین دو واحد جغرافیایی صورت می گیرد. این تحرک جغرافیایی، تغییر اقامتگاه از مبدا یا محل حرکت به مقصد یا محل ورود می باشد. اینگونه مهاجرت ها را مهاجرت دایم گویند. تعاریف مختلف دیگری مانند تغییر دایمی یا تقریبا دایمی محل اقامت، جابجایی افراد یا گروه ها که متضمن تغییر دایمی یا نیمه دایمی محل سکونت باشد، نیز بیان گردیده است
مهاجرت به دو شکل بین مهاجرت صورت می گیرد
اصولا دو نوع مهاجرت ممکن است اتفاق بیفتد که شامل مهاجرت فردی است و مهاجرت توده ای .مهاجرت فردی عمدتاٌ از کشورهای فقیر به توسعه یافته صورت می گیرد و مهاجرت توده ای متعلق به کشورهای جهان فقیر است ،که طی آن افراد به علل مختلفی چون جنگ،قحطی و ... دست به مهاجرت می زنند.مثل مهاجرت مردم هند به پاکستان
مهاجرت بین المللی به دلایل زیر ممکن است که اتفاق بیفتد:
▪ افزایش مفرط جمعیت و بی کاری
▪ بحران های سیاسی و مذهبی،مثلاٌ غلبه یک کاست،نژاد یا آیین که باعث مهاجرت افراد شکست خورده می شود
▪ اشاعه حس ماجراجویی در سرزمین های دور
▪ سازماندهی های رسمی بوسیله آژانس های مهاجرت
علل جامعه شناختی مهاجرت
بنا بر آمار ارایه شده سازمان بین المللی مهاجرت،روند مهاجرت در جهان رو به رشد نهاده ، یعنی از سال 1960 که تنها هفتاد و شش میلیون نفر از مردم جهان در کشوری بیرون از کشور زادگاهشان سکونت داشته اند،تا سال 2000 به یکصد و هفتاد و پنج میلیون نفر رسیده است
از جمله دلایل وجود اختلاف اقتصادی، اجتماعی،فرهنگی و گسترش ارتباطات است . عوامل مهاجرت در کشورهای پیشرفته و توسعه یافته متفاوت می باشد.در کشورهای پیشرفته مهاجرت با توجه به رسیدن به شرایط بهتر زندگی در مقصد صورت می گیرد .البته در کشورهای توسعه نیافته عوامل رکودی یا تغییر دهنده عامل مهاجرت هستند
در این رابطه فولو الگویی برای مهاجرت ارایه کرده که شامل :مرحله نخست:فرد با مسایلی که زاییده عوامل محیطی و شخصی است،برخورد می کند. مرحله دوم:فرد با فهرستی از انتخاب ها روبرو است .مرحله سوم:در این مرحله فرد با سنجش امکانات خود در داخل و بیرون از کشور خود تصمیم می گیرد .مرحله چهارم :فرد تصمیم قطعی خود را می گیرد.مرحله پنجم:تصمیم اجرایی می شود.فرد یا مهاجرت می کند یا می ماند
علل مهاجرت از دید نظریه عوامل میانی اورت اس لی شامل موارد زیر است :
1. عوامل مرتبط با مبدا مهاجرت شامل عوامل اقتصادی،اجتماعی،فرهنگی
اولین همایش علمی دانشجویی سراسری جغرافیا 23
2. عوامل مرتبط با مقصد مهاجرت که شامل امتیازات موجود در مقصد است .
3. عوامل دخالت کننده چون بعد مسافت، آداب و رسوم و قوانین مهاجرت،هزینه حمل و نقل و ... .
4. عوامل شخصی چون تماس فردی،هوش ،آگاهی و ...
در مهاجرت افغانی ها به ایران،افغان ها از شهر ها و روستاهای خود به شهر ها و روستاها عمدتاٌ - مناطق حاشیه ای - مهاجرت کردند ،در این مهاجرت عامل مذهب،آداب و رسوم نقش مهمی داشته است .بیشتر افراد سنی به مناطق سنی نشین و شیعه ها به مناطق شیعه نشین مهاجرت کردند . عوامل دیگری نظیر نزدیکی به محل مهاجرت و یا توانایی اقتصادی مهاجران نیز مهم بوده است
نمودار:2 عوامل تاثیر گذار بر گونه های مکانی مهاجرت افغانی ها به ایران
رشد زیاده از حد جمعیت ، میزان درآمد،مسکن،بهداشت،تحصیل و خدمات رفاهی فشار می آورد .رشد بی رویه جمعیت ناشی از مهاجرت معمولاٌ به رشد کم کا ری و بیکاری منجر می شود .کمبود شغل و بیکاری به پیدایش مردمی می انجامد که از کار و زندگی راضی نیستند و عامل قدرتمندی در ایجاد مسایل سیاسی و اجتماعی هستند.این مساله موجب می شود که عواملی چون افزایش نیروی کار غیر ماهر،ایجاد مسایل و مشکلات در برنامه ریزی برای مسکن،بهداشت،تحصیل و خدمات رفاهی و ... را در مهاجران ببینند و لذا بر روی مهاجران برچسب های نامطلوب زده شده و موجب درگیری های اجتماعی شود
با توجه به موارد فوق عوامل موثر بر افزایش میزان بازگشت مهاجران به موطن اصلی شامل:
.1بازگشت مهاجران تابعی از وابستگی و تعلق به ارزش ها و هنجارهای جامعه مبدا و مقصد است
.2 مهم ترین جاذبه ایران برای مهاجران افغانی مساله امنیت است که مهاجران افغانی بدنبال آنند که باید این جاذبه به نحوی کاهش یابد
.3بازگشت مهاجران وابسته به توافقات ایران و دولت های مبدا مهاجرت نیز هست.
