بخشی از مقاله
مقدمه
هر چیزی که انسان به آن علم و آگاهی ندارد، جهل اطلاق میشود. اگر کلمهی جهل را کمی روشنتر بحث کنیم میبینیم که گاهی انسان میداند نسبت به برخی امور، جاهل استقطعاً. تمام انسانها غیر از خدا و غیر از کسانی که خداوند به آنها علم لدنی داده، به این نوع جهل گرفتار هستند، لذا منطق و فلاسفه از آن به جهل بسیط تعبیر نموده؛ ولی آنچه مورد توجه و تأمل و بحث است نوع دیگری از جهل است که به آن جهل مرکب میگویند که فرد یا جامعه به این نوع جهل مبتلا شده ولی متأسفانه هیچگونه توجهی به جهل خود ندارد و در غفلت کامل به سر میبرد.
خطرناکترین نوع جهل، جهل مرکب است که منشأ برای اعتقادات دینی و باورهای دینی قرار میگیرد؛ هرچند در همهی ادیان، اعتقادات و باورهایی وجود دارد چه عقلانی و چه غیرعقلانی و چیزی است که مردم به آنها اعتقاددارند، بسیاری از اعتقادات مردم آمیخته به جهل است و شاید هم جامعهای که به آن معتقد است عقلانی فکر کند؛ نمونهی آن را در جامعهی اروپایی میبینیم که آنها به نظر خودشان در اوج عقلانیت قرار دارند، اما اعتقاد به تثلیث دارند، ازنظر تحلیل عقلی، در عین وحدت ذات خداوند، تثلیث قابل پذیرش نیست؛ یا هندوها که در عین اینکه خود را در اوج تمدن و عقلانیت میبینند، گاو را مقدس میشمارند، این نوع جهل در جامعهی انسانی، مظاهر زیادی دارد و زمانی این جهل خطرآفرین است که سبب ظلم، فساد، قتل، غارت، تجاوز، شهوتپرستی، بیعدالتی، تبعیض، ناامنی و عدم آرامش در جامعه شود و در غیر این صورت طبیعی خواهد بود.
-1بیان مسأله
در یک نگاه کلی، جاهلیت بحث گسترده و گوناگونی دارد؛ جهالت قبل از اسلام، جهالت بعد از اسلام؛ جاهلیت در غیر جوامع اسلامی، انواع و اقسام جهالت، جاهلیت مدرن، جاهلیت بدوی، مشترکات جهالت بدوی و مدرن، مظاهر و مصداق جاهلیت در اسلام و صدها موضوع دیگر که میتوان در این حوزه بحث کرد ولی پرداختن به تمام موضوعات از حوصلهی این نوشتار به دور است بنابراین تنها به بخشی از آنکه بررسی علل پیدایش جهالت در جامعهی اسلامی است پرداخته میشود. این بحث تنها به بررسی مورد خاصی از جهل میپردازد. جهل به هر نحو که بوده باشد؛ انحرافات عقاید خود مسلمانان یا تأثیر جوامع غیر اسلامی، ریشه در عقاید مسلمانان دارد که سرانجام به اسم اسلام ختم میشود.
-2اهمیت و ضرورت
اصل مسئلهی جهالت در اسلام یک معضل بزرگ بهحساب میآید. مکاتب باطل، عقاید انحرافی برخی از مسلمانان، عدم توجه به شریعت ناب محمدی و...، تمام اینها مرجعش همان جهالت است. جهالت پیامدهای بسیار بدی در جوامع اسلامی دارد؛ قتل و کشتار مردم بیگناه، ظلم و بیعدالتی، انتحارهای بیمورد و بیمنطق، تجاوز، جنگ و قتال و...؛ جهان اسلام در دورهی اخیر شاهد حملههای وحشیانه و بیسابقهای است که سبب برافروختن آتش جنگهای خونینی شده، شهرهای آباد مسلمانان ویران، آثار اسلامی ازجمله مساجد و قبور اولیای الهی تخریب میشود، هزاران نفر از مسلمانان ازجمله کودکان و زنان از خانه و کاشانه خود آواره میشوند، به ناموس بسیاری از مسلمانها و غیرمسلمانها تجاوز میشود و...تماماً، حکایت از جهل مسلمانان به عقایدشان دارند. بحث و بررسی این مسئله از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است چراکه باید به هر نحو ممکن مردم ازاینگونه انحطاط و انحرافات عقیدتی آگاه شوند. از همه مهمتر آگاهی از ریشههای جهالت و علت یا علل پیدایش آن است؛ زیرا برای علاج و از بین بردن هر چیزی باید به علل و ریشههای آن توجه شود لذا این که بررسی علل و ریشههای جهالت در جوامع اسلامی است از اهمیت بسیار زیادی برخورداراست.
-3پیشینهی طرح
اصل بحث جهالت یا جهالت مدرن در جامعهی اسلامی سابقهای بهاندازهی عمر اسلام دارد. در این مورد مهمترین کتاب نوشتهشده قرآن است که در بسیاری از آیات آن به جهالت مردم جزیرهالعرب اشاره نموده است که در این مورد، مقالهای از صادق رستمی در موضوع مهدویت رودررو با جاهلیت - نشانههایی از جاهلیت مدرن - - نشر در سال - 1393 آیاتی را که در مذمت جهالت آمده بحث نموده است. کتابها و مقالات زیادی در مورد جهالت مدرن یا تروریسم مدرن نوشتهشده است ازجمله:
بررسی ماهیت، زمینهها و اهداف تروریسم مدرن در اندیشهی سیاسی آیتاالله خامنهای، اثری از یوسف فتحی که شماره 16 فصلنامه علمی-پژوهشی »پژوهشنامه انقلاب اسلامی« در 1349 منتشر نموده است این مقاله تروریسم را در قال جاهلیت مدرن بحث نموده است. نیز جهالت یک سرشت نه دورهی گذرا، اثر دکتر علی اسدی که مطالعات اسلامی: علوم قرآن و حدیث، سال 1389 نشر نموده است.
همچنین نمادهای جاهلیت مدرن با تکیهبر قرآن و سنت، نوشتهی علی عزتی و زهرا پرنده غیبی و ...؛ ولی اگر به اثر بهتری اشاره شود جاهلیت یک سرشت نه دورهای گذرا از دکتر علی اسدی استادیار دانشکده الهیات دانشگاه فردوسی مشهد است که درجایی از این اثر آمده است: تروریسم تابع زمینهها و دلایل مختلف سیاسی، مذهبی، اجتماعی، قومی، تاریخی و...، است
