بخشی از مقاله
چکیده
پژوهش حاضر با هدف بررسی عوامل مؤثر بر گرایش افراد به ارزش های دموکراتیک در بین خانواده های ساکن شهر سوسنگرد صورت گرفته است. داده های این تحقیق با روش پیمایش و با استفاده از پرسشنامه خود سنجی از نمونه ای با حجم 384 نفر از افراد متأهل بالای 15 سال ساکن شهرستان دشت آزادگان که به روش نمونه گیری تصادفی ساده و با استفاده از فرمول کوکران انتخاب گردیدند، جمع آوری شد.
فرضیات از طریق آزمون ضریب آزمون تی، همبستگی پیرسون، تحلیل واریانس آزمون گردیدند. روایی پرسشنامه از طریق روایی صوری مورد سنجش قرار گرفت و پایایی آن از طریق ضریب آلفای کرونباخ محاسبه شد. نتایج پژوهش نشان داد که سن، جنسیت، وضعیت اشتغال، تحصیلات، میزان درآمد با گرایش به ارزش های دموکراتیک رابطه معناداری وجود دارد.
مقدمه
ارزش ها را می توان در زمره مهم ترین عوامل تعیین کننده جهت های رفتاری اعضای جامعه و نیز زیربنای نظم اجتماعی دانست. چرا که تا زمانی که ارزش های یک جامعه تغییر نکند، در آن جامعه تغییری مشاهده نخواهد شد. ارزش های اجتماعی دیرپا و ماندگارند و یک شبه تغییر نمی یابند، همان گونه که استقرار ارزش ها دیر زمانی طول می کشد، تغییر آنها و جایگزینی ارزش های جدید نیز به همین سیاق بوده و به مرور زمان و به تدریج صورت می گیرد.
تحولات ارزشی به گونه ای رخ می دهند که تا مدت ها تغییر و تحولات در لایه های زیرین اجتماعی و به طور پنهانی صورت می گیرند و یک اتفاق یا حادثه اجتماعی یا سیاسی، به ناگهان آنچه را که در لایه های زیرین در حال وقوع است، به لایه های رویی جامعه کشانده و در معرض دید همگان قرار می دهد. این دگرگونی ها در مقیاس وسیع وقتی پدید می آید که نسل جوان تر، جایگزین نسل مسن و بزرگسال جامعه شوند.
به نظر می رسد که خانواده یکی از کانون های تغییرات ارزشی جامعه محسوب می شود که در آن دو نسل »قدیم« و »جدید« با ارزش های مشترک و یا متفاوت هم زیستی دارند. در دوران نوین و در جوامع صنعتی ماهیت و اشکال ازدواج و پیامدهای اجتماعی آن در خانواده و جامعه، اشکال، ساختار و ارزش های خانواده و به طور کلی الگوهای همسرگزینی و نظام خانواده تحت تأثیر صنعتی شدن دچار تغییر و تحول شده و در جوامع رو به توسعه با آهنگی آرام در حال تغییر است از جمله :
امروزه، شبکه خویشاوندی مبتنی بر تبار و طایفه در اکثر جوامع تأثیر خود را از دست داده است؛ ترویج ازدواج های غیرخویشاوندی به جای ازدواج های مبتنی بر خویشاوندی، به ویژه در نقاط شهری، روابط اجتماعی، روابط بین گروهی، رشد شخصیتی و بهبود نسل را دستخوش تغییر نمود.
با تغییر الگوی خانواده از گسترده به هسته ای، نحوه انتخاب همسر نیز در بسیاری جوامع تغییر یافته است، زیرا در خانواده گسترده، ازدواج مبتنی بر تصمیمات و نظریات افراد و اعضای خانواده بود، ولی با هسته ای شدن خانواده ها، حق انتخاب آزاد همسر در جامعه هنجار شده است؛ آزادی عمل زنان در ازدواج، تصمیم گیری در خانواده، عادی شدن طلاق و موارد مشابه، از جمله تغییرات ازدواج و خانواده محسوب می شود؛
به دنبال تغییر در نظام هنجاری جامعه، تغییر در ارزش ها و گسترش شهرنشینی، رفع محدودیت در روابط بین دو جنس مخالف کاهش یافته که به نوبه خود بسیاری از الگوهای رفتاری، ارزش های مربوط به خانواده و هنجارهای موجود در جامعه را تحت تأثیر قرار داده استازدواج. میان همسایگان که معمولاً از لحاظ شغل، درآمد و سایر ویژگی های قشری مشابه هم هستند، بسیار متداول است.
البته هر خانواده ای، در جامعه از طریق روابط اجتماعی که برای فرزندان خود ایجاد می کند امکان ازدواج نامتجانس را کم و امکان ازدواج متجانس را زیاد می کند. در دو دهه اخیر خانواده در ایران به لحاظ ساختاری و کارکردی و نیز جمعیتی دستخوش تغییر بوده است که این تغییر، خود ناشی از تغییر نظام اجتماعی از اقتصاد کشاورزی به اقتصاد صنعتی و به دنبال آن تضعیف خانواده گسترده و شکل گیری خانواده هسته ای است. شکل جدید خانواده ارزش های جدیدی را نیز به همراه داشت که متفاوت از ارزش های خانواده گسترده و سنتی است.
دموکراسی خواهی به عنوان نوعی تفکر، رابطه تنگاتنگی با میزان ثروت در یک کشور دارد. از یک طرف توسعه اقتصادی خود به طور مستقیم در ساختار اجتماعی تغییراتی به وجود می آورد. بنابراین، با توجه به اهمیت خانواده و مسائل مربوط و تأثیرگذار بر ساختار و ارزش های آن در این پژوهش سعی بر آن شده است تا به این سؤال کلی و اساسی پاسخ داده شود که: عوامل مؤثر بر گرایش افراد به ارزش های دموکراتیک در بین خانواده های ساکن شهر سوسنگرد کدامند؟
روش و مواد
روش تحقیق حاضر از نوع پیمایشی و تکنیک به کارگرفته شده، نمونه گیری و استفاده از پرسشنامه می باشد. همچنین، چون قصد بر آن است که تأثیر و رابطه متغیرها را بر هم سنجید همبستگی می باشد. جامعه ی آماری در این تحقیق، کلیه ی افراد متأهل بالای 15 سال ساکن شهرستان دشت آزادگان بوده است. که طبق سرشماری مرکز آمار و بودجه سال 1390 این تعداد 96645 نفر بوده اند. روش نمونه گیری در این تحقیق، نمونهگیری خوشه ای چندمرحله ای استفاده شده است.
در این تحقیق برای تعیین حجم نمونه از فرمول کوکران، استفاده شده است. حجم نمونه 384 نفر با استفاده از فرمول کوکران به صورت تصادفی از ساکنین شهرستان دشت آزادگان انتخاب شده اند. متغیر وابسته در این تحقیق - گرایش به ارزش های دموکراتیک - به صورت طیف لیکرت سنجیده شده و متغیرهای مستقل - سن، جنسیت، وضعیت اشتغال، سطح تحصیلات، میزان درآمد - به صورت سؤالاتی عملیاتی شده است.
برای بررسی روائی پرسشنامه مورد نظر در این تحقیق از اعتبار صوری استفاده شده است. ابتدا نسخهای از پرسشنامه در اختیار استاد محترم راهنما قرار گرفت تا روائی صوری پرسشنامه سنجیده شود و نظرات پیشنهادی ایشان در مورد پرسشنامه اعمال گردید. به گونهای که بنا به نظر ایشان برخی سؤالات که ثقیل، نامفهوم، دوپهلو یا بدون ارتباط به موضوع بودند از پرسشنامه حذف و برخی سؤالات و گویه ها به شیوهای رساتر و بهتر بیان شدند.
برای برآورد پایائی پرسشنامه بعد از استخراج، نمرات مربوط به هر پرسش نامه و وارد نمودن آنها به کامپیوتر از آزمون آلفای کرونباخ استفاده شد که ضرایب زیر برای هر مقیاس بدست آمد. از آن جا که همه ضرایب بدست آمده برای متغیرها بالای 0/65 میباشد میتوان نتیجه گرفت که ابزار پژوهش ابزاری پایا و اعتمادپذیر میباشد.
برای انجام پردازش از نرم افزار آماری spss16 و برای آزمون فر ضیات از ضریب همب ستگی پیر سون ا ستفاده شده است. از دیگر آزمون های مورد استفاده در این تحقیق، آزمون تی، تحلیل واریانس می باشد.
روش اجرا
همان گونه که گفته شد، ابزار جمع آوری اطلاعات در این تحقیق، استفاده از پرسشنامه با حضور پرسشگر بوده است. قبل از پرکردن پرسشنامه نیز پرسشگر توضیحاتی به پاسخگو ارایه داده است که این توضیحات به شرح ذیل می باشند:
-1 معرفی کردن خویش
-2 بیان موضوع تحقیق
-3 توضیح این که نیازی به نوشتن نام پاسخگو نیست و
-4 این که همکاری وی کمکی به پیشبرد تحقیق دانشجو خواهدبود.
نتایج
فرضیه اول به نظر می رسد بین میزان درآمد و گرایش به ارزش های دموکراتیک رابطه معنادار وجود دارد.
همانگونه که در جدول - 1 - مشاهده می شود مقدار F مشاهده شده برای رابطه این دو متغیر 6/17 و سطح معناداری 0/000 می باشد. با توجه به این نتایج می توان گفت که بین میزان درآمد و گرایش به ارزش های دموکراتیک رابطه ی معناداری وجود دارد.
