بخشی از مقاله
چکیده
زندگی بشر هیچ گاه با سکون همراه نبوده است. اما شاید در هیچ عصری شکل و سمت و سوی پیچیده ی دوران کنونی را تجربه نکرده باشد. بشر امروز در حال زندگی در دنیایی است که شرایط متغیر آن، انسانها و سازمانها را هر لحظه از ساحل آرام و امن به دور دستهای ناشناخته هدایت می کند. در مباحث مربوط به سازمان در چنین اوضاع و احوالی گاه مشاهده می شود سازمانی با صد نفر پرسنل در کشوری توسعه یافته موفق می شود حوزه فعالیت خود را گسترش دهد، حال آنکه در کشور های عقب مانده سازمانهایی با هزاران پرسنل روز بروز، تنها به خسارت ها و ضرر های خود می افزایند. در یک کلام رمز موفقیت سازمانهای موفق، در واژه خلاقیت نهفته است. خلاقیت لازمه و پیش در آمد توسعه و پیشرفت و تعالی یک سازمان است.
بنابراین آگاهی از ماهیت و چگونگی دستیابی به آن ضرورتی اجتناب ناپذیر برای مدیران، کارکنان و پژوهشگران حوزه های علوم مختلف است. در طول تاریخ خلاقیت همواره مفهومی اسرار آمیز وسیع و پیچیده بوده است. شاید خلاقیت را بالاترین سطح یادگیری، حد نهایی تفکر و محصول نهایی ذهن و اندیشه آدمی دانست. خلاقیت، ارائه فکر و طرحی نوین برای بهبود و ارتقاء کمیت و کیفیت فعالیت های سازمانی است و خلاقیت سازمانی فرایند تولید ایده های نوین سازمانی و یافتن راه حل های جدید حل مسائل سازمان است. بر این اساس با توجه به اهمیت موضوع در بکارگیری خلاقیت در دوام و قوام سازمانها در دنیای کنونی مقاله حاضر بروش تحلیلی از نوع توصیفی موضوع خلاقیت و عوامل محیطی و مدیریتی موثر بر آن همچنین خلاقیت سازمانی و فاکتورهای تاثیر گذار بر آن را مورد بررسی قرار داده است.
واژگان کلیدی: خلاقیت، خلاقیت سازمانی، عوامل محیطی و مدیریتی.
مقدمه
امروزه در دنیای پارادایم ها و تضادهای غیر قابل تعریف، فرایند تغییر و تحول مستمر و پرشتاب از بارزترین جریان های حاکم بر حیات بشری است. از این رو، فرایند خلاقیت و نوآوری که اساس تغییر، تحول و دگرگونی به شمار می رود نقش بنیادین و تعیین کننده ای در این خصوص بر عهده دارد. در جهان کنونی با ورود فناوری های نوین اطلاعاتی، خلاقیت و نوآوری و رقابت های جسورانه، سازمانها اگر نتوانند خود را با سیر شتابان تحولات شگفت انگیز همگام سازند و دانش، محصول یا خدمت جدیدی برای عرضه نداشته باشند، از گردونه رقابت خارج و قطعا با شکست مواجه خواهند شد.
افزایش خلاقیت در سازمان ها می تواند به ارتقای کمیت وکیفیت خدمات، کاهش هزینه ها، جلوگیری از اتلاف منابع، کاهش بوروکراسی و بالتبع افزایش کارایی و بهره وری و ایجاد انگیزش و رضایت شغلی در کارکنان منجر شود. سازمانهای امروزی در این محیط کاملا رقابتی، برای رفع مسائل و مشکلات ناشی از این تغییرات و بهبود روند رشد و توسعه باید به ایجاد و تشویق زمینه های بروز خلاقیت و نوآوری در کارکنان خود مبادرت ورزند و تحقق این امر فقط با فراهم کردن بستری مناسب برای پرورش افراد خلاق یا به عبارتی دارایی های ناملموس خلاق با خصوصیات و ویژگی های خاص و رشد این اندیشه ها میسر خواهد بود.
تعاریف خلاقیت پاپالیاٌ - 1988 - خلاقیت را توانایی دیدن چیزها در یک نظر نو و غیر معمولی، دیدن مشکلاتی که هیچ کس دیگر امکان تشخیص موجود بودن آنها را نمی دهد و سپس ارائه رهیافت های جدید، غیر معمولی و اثر بخش می داند. لوتانزٍ - 1992 - استاد رفتار سازمانی، خلاقیت را به وجود آوردن تلفیقی از اندیشه ها و رهیافت های افراد و یا گروه ها در یک روش جدید تعریف کرده است - آقایی فیشانی،1389، ص . - 6 خلاقیت عبارت است از توانایی ترکیب و تلفیق مواد و اشیاء موجود به روش های مختلف برای رسیدن به یک هدف نوین - کرکی و ثنایی زاده، 1391، ص . - 4خلاقیت سازمانی دیدگاه ها در مورد خلاقیت سازمانی از پژوهش های هربرت سایمونَ نشات می گیرد که به خلاقیت و نوآوری از منظر یکفرایند می نگرد وی اظهار می دارد که خلاقیت در یک سازمان در اثر فرایندهای ادراکی تصمیم گیری می شود. سایمون در مدل خود بیان می نماید که فرایند مزبور ما را به سوی نوآوری موفقیت آمیز هدایت می کند و پس از آن طی سلسله اقدامات به نتیجه می رسد:
-1 تجزیه و تحلیل مقدماتی
-2 تولید ایده -3 تصمیم گیری برای پذیرش ایده
-4 اجرای ایده - یزدانی،. - 1385
خلاقیت سازمانی فرایند تولید ایده های نوین سازمانی و یافتن راه حل های جدید حل مسائل سازمان است - گلستان هاشمی،1380، ص . - 85 خلاقیت سازمانی ارائه فکر و طرح نوین برای بهبود و افزایش کمیت یا کیفیت فعالیت های سازمان است - حقایق،1380، ص . - 22 خلاقیت سازمانی فرایندی است که به وسیله افراد در یک جامعه پیچیده سازمانی جهت به دست آوردن ارزش، محصولات جدید مفید، خدمت و ایده انجام می شود - اندریوپولوس و داوسونُ، 1390، ص . - 27سیمونتونٌ - 2001 - بیان می دارد خلاقیت در محیطی که چالش، مشارکت، آزادی، اعتماد، حمایت از ایده های جدید، تردید و ریسک پذیری وجود دارد پرورش می یابد - فیضی و بشیر، . - 1385 به طور کلی پنج فاکتور اصلی سازمانی وجود دارد که می تواند منجر به دستیابی به خلاقیت در یک محیط کار شود. اندریوپولوس - - 2001 این عوامل را سبک رهبری، جو سازمانی، ساختار سیستم، فرهنگ سازمانی، منابع و مهارت ها می داند، شکل - 2 - نیز این عوامل را نشان می دهد:
