بخشی از مقاله
چکیده
مرحله برداشت و پس از آن در سیر نیاز به ملاحظه و دقت فراوان دارد. عدم برداشت پیاز سیر در زمان مناسب موجب خشک شدن پوسته هاي خارجی، جدا شدن آنها و آشکار شدن سیرچه ها میشود. این سیرها نه تنها ویژگی هاي مطلوب بازار پسندي را ندارند بلکه براي نگهداري در انبار نیز مناسب نیستند. از کل محصول سیر تولیدي، مقدار قابل ملاحظهاي از آن طی نگهداري و بر اثر شرایط نامناسب انبار دچار افت کمی و کیفی میشود.
توده سیر سفید در انبارهاي بدون کنترل دما و رطوبت نسبی، متحمل افت 56 درصدجوانه زنی و 26 درصد افت وزنی پس از شش ماه نگهداري میشود ولی نگهداري آنها در انبار سرد با دماي 0تا 1 درجه سلسیوس و رطوبت نسبی 65 تا 70 درصد، این مقدار ضایعات را پس از شش ماه به 12 درصد جوانه زنی و 14 درصد افت وزنی کاهش می دهد . با مدیریت صحیح مزرعه قبل از برداشت و نیز با رعایت روشهاي صحیح خشک کردن و نگهداري سیر در شرایط مناسب میتوان ضایعات وارد شده به محصول را کاهش داد.
مقدمه
مرحله برداشت و پس از آن، از عوامل مهم اثر گذار بر ضایعات کمی و کیفی سبزي ها است به طوري که عمر انباري محصول تا حد زیادي بستگی به چگونگی انجام عملیات یاد شده دارد. انجام این مراحل ملاحظه و دقت فراوانی را می طلبد به طوري که برداشت محصول در زمان نامناسب، عدم دقت در برداشت، حمل و نقل، خشک کردن، تمیز کردن، درجهبندي و بسته بندي سبب افت کمی و کیفی میشود در رابطه با این محصول پس از آسیب هاي مکانیکی ناشی از نبود مراقبتهاي مناسب در زمان برداشت و عدم رعایت زمان مناسب برداشت، آسیبهاي انباري از مهمترین عواملی است که زمینه از دست دادن کیفیت پس از برداشت محصول را دارد
زمان برداشت سیر
زمان برداشت سیر شرایطی است که در آن عملکرد محصول، طول عمر انباري آن و نیز کیفیت پوسته بهترین وضعیت را دارد. برداشت تودههاي سیر با رسیدن فیزیولوژیکی پیازها، قطع آبیاري سیر و زرد رنگ شدن برگها انجام میشود، تأخیر در برداشت سیر یکی از عوامل ایجاد ضایعات فیزیکی و شیوع آفات و بیماريها است.. اگر پیازهاي سیر دیر برداشت شوند، لایههاي پوششی آنها از بین میرود و در مزرعه یا در مراحل اولیهي نگهداري در انبار شروع به نرم شدن میکنند. پیازهاي سیر با داشتن دست کم دو لایه پوست کامل بهتر در انبار نگهداري میشوند زیرا سیرچهها از پیازهایی که لایههاي پوستی آنها آسیب دیده باشد به آسانی جدا میشوند
نتایج مطالعه انجام شده بر روي تودههاي سیر سفید همدان و رامهرمز نشان داد که برداشت آنها قبل از خشک و قهوهاي شدن کامل برگها ضایعات فیزیکی و افت کیفیت در انبار را کاهش میدهد
عمل آوري و خشک کردن پس از برداشت
هدف از عمل آوري، خشک کردن پیازهاي سیر است تا حدي که گردن پیازها به طور کامل خشک و بسته شده واز ورود ریززندههاي بیماریزا به درون آن جلوگیري شود و پیازهاي خشکی با رنگ و بافت یکنواخت پوسته خارجی و بدون شکستگی تولید شود - کوراه و همکاران، . - 1990 خشک کردن پس از برداشت، بهتر است تا حدي انجام شود که رطوبت سیرچهها به641 درصد، پوسته سیرچهها به20/2درصد و گردن پیازهاي سیر به 15/2درصد برسد
بسیاري از ضایعات پس از برداشت سیر ناشی از خشک کردن نامناسب است. در مناطقی با شرایط آب و هوایی گرم و خشک، پیازهاي سیر پس از برداشت به صورت ردیفی بر روي زمین قرارداده میشوند و به منظور محافظت در برابر نور مستقیم خورشید، در زیر باقی مانده برگها، پوشانده میشوند. درنواحی معتدل و مناطقی که رطوبت در زمان برداشت بالا است یا احتمال بارندگی وجود دارد، استفاده از هواي گرم براي عمل آوري سیر و تولید محصولی با کیفیت بالا ضروري است.
به این منظور پیازهاي سیر در مکانهاي سربسته و در فضاي انبار تا ارتفاع 3/5 تا 4 متر به صورت تودهاي بر روي یکدیگر قرار داده میشوند. هواي مورد نیاز براي تهویه با دماي 25 تا 30 درجه سلسیوس و رطوبت نسبی 25 تا 35 درصد از بین تودهها با بده 425 متر مکعب بر ساعت به ازاي هر تن محصول عبور داده میشود تا رطوبت سطحی به سرعت خارج شده و گردن پیازها خشک شود درنتیجه از ایجاد لکههاي رنگی بر روي سطح پوست و پوسیدگی محصول جلوگیري شود
نتایج مطالعات نشان میدهد که به منظور جلوگیري از آسیبهاي ناشی از گرما بهتر است خشک کردن پس از برداشت تودههاي سیر سفید همدان و رامهرمز در شرایط دمایی کمتر از 45 درجه سلسیوس انجام شود
نگهداري سیر در انبار
نگهداري پیازهاي سیر به منظور حفظ کیفیت محصول ضروري است، تا محصول چند هفته قابلیت ماندگاري داشته و قبل از خراب و ضایع شدن، قابل حمل و نقل و عرضه به بازار باشد. دو راهبرد اصلی در رابطه با نگهداري پیازهاي سیر در انبار به کاربرده میشود. اولین راهبرد در مناطق معتدل بهطور کامل قابل استفاده است و در آن پیازهاي سیر در انبار سرد با دماي پایین - 2-درجه سلسیوس - ولی بالاتر ازحدي که سبب انجماد نشود، نگهداري میشود. دومین راهبرد براي نگهداري پیازهاي سیر در شرایط آب و هواییگرم قابل استفاده است زیرا در این مناطق عملیات سرد کردن محصولات از نظر هزینههاي بسیار گران تمام میشود.
در این شرایط با استفاده از دماي بالا در طول دوره خواب پیازها و تلاش براي نگهداري دماي انبار نزدیک به دماي 30 درجه سلسیوس، پیازهاي سیر به صورت رضایت بخشی نگهداري میشوند ولی افت رطوبت و چروکیدگی سریعتر اتفاق میافتد نگهداري در دماي 5 تا 10 درجه سلسیوس، طول دوره خواب سیر را به سرعت کاهش میدهد به طوري که سریعتر جوانه میزند. در دماي بالاتر یا پایینتر، طول دوره خواب افزایش و به دنبال آن فعالیتهاي متابولیکی کندتر میشود . به همین دلیل در دماهاي بین 15 تا 30 درجه سلسیوس، جوانه زنی با افزایش دما مهار میشود زیرا نرخ تنفس پیازهاي سیر در دماهاي 5 ،10 و 15 درجه سلسیوس نسبت به دماي 20 درجه سلسیوس سریعتر است
در طول مدت نگهداري در انبار، رطوبت نسبی باید کمتر از 70 درصد باشد تا از رشد کپکهاي سطحی و ریشه زنی ممانعت به عمل آید. در انبارهایی که دماي نگهداري سیر بین 15 تا 30 درجه سلسیوس است، هوادهی باید زمانی انجام شود که دماي هواي ورودي به انبار، دستکم 3 درجه سلسیوس سردتر از هواي درون انبارباشد. به منظور اجتناب از آسیبهاي ناشی از انجماد، هواي سردتر از -2 درجه سلسیوس استفاده نمیشود. سرعت هواي ورودي با دبی 170 متر مکعب بر ساعت به ازاي هر تن از پیازها به درون توده نگهداري شده در انبار دمیده میشود. با استفاده از چنین انباري دماي انبار در زمستان بین 3 تا 5 درجه سلسیوس قابل نگهداري است.
به وسیله طراحی و عایق بندي مناسب ساختمان انبار باید تبادل گرما و رطوبت بین محیط و فضاي انبار تا حد امکان کاهش یابد بدون تهویه اجباري فقط باید ضخامتی به اندازه یک یا دو لایه از پیازها نگهداري شود تا هوا به آسانی در اطراف محصول گردش کند. - بریوستر، . - 1994 در صورتی که تهویه و گردش هوا در انبار کم باشد تغییر رنگ در سیرچههاي پیاز سیر رخ میدهد.
نتیجهگیري
اندازهگیري رطوبت پوسته سیرچهها یا گردن پیازهاي سیر به عنوان معیاري براي تعیین نقطه انتهایی باشد باید فرآیند خشک کردن پس از برداشت انجام فرآیند خشک کردن سیر در شرایط طبیعی یا مصنوعی و دماي کمتر از 45 درجه سلسیوس براي جلوگیري از آسیبهاي ناشی از گرما در نظر گرفت. دقت در عملیات تمیز کردن و درجهبندي پیازهاي سیر و جلوگیري از زخمی شدن آنهاصورت گیرد .
ضدعفونی پیازهاي سیر در صورت مشاهده آلودگی با آفات بویژه کرم سیر در مزرعه انجام شود. نگهداري سیر در انبار سرد با شرایط 0 تا 1 درجه سلسیوس و رطوبت نسبی 65 تا 75 درصد کمترین ضایعات را در پی دارد. تجهیز کردن انبارهاي سنتی به سیستم هوادهی و کنترل رطوبت نسبی و دما با مرطوب کردن کف و دیوارها و نیز هوادهی در ساعات خنکتر شبانه روز، کاهش تبادل گرما و رطوبت بین فضاي انبار و محیط با عایق بندي مناسب ساختمان انبار راندمان محصول را بالا می برد.
