بخشی از مقاله
چکیده
فلفل یکی از مهمترین سبزیجات در سراسر جهان بشمار میآید. فلفل نقش مهمی در تجارت جهانی سبزیجات داشته و ارزش واردات و صادرات جهانی آن بسیار بالاست. انتخاب گیاهان برتر یکی از اجزاء جدایی ناپذیر برنامههاي اصلاحی است و این عملیات مستلزم در اختیار داشتن یک جمعیت متنوع است و بررسی تنوع ژنتیکی قدم اول اصلاح آن خواهد بود.
به همین منظور تنوع ژنتیکی 22 رقم مختلف فلفل گلخانه اي از نظر صفات روز تا گلدهی و میوه دهی، ارتفاع بوته، طول دم گل، وزن تک میوه، عملکرد بوته و طول میوه مورد ارزیابی قرار گرفت . نتایج آمار توصیفی نشان داد که بین ارقام مورد مطالعه تنوع بالایی از نظر زودرسی، عملکرد میوه و تعداد میوه وجود داشت. تجزیه خوشهاي توانست 22 رقم را در 5 گروه دسته بندي نماید که گروههاي مذکور بیشترین تفاوت را از نظر وزن تک میوه، عملکرد میوه و ارتفاع بوته نشان دادند .
ارقام گروه دیررس عملکرد کمتري داشتند، اما در ارقام با عملکرد میوه بالا، تعداد میوه نیز در هر بوته بالا بود که نشانه تاثیر بیشتر تعداد میوه نسبت به وزن تک میوه بر روي عملکرد میوه بود. در مجموع ارقام گروههاي مختلف میتوانند در برنامههاي اصلاحی با اهداف متفاوت استفاده شوند.
مقدمه
فلفل - . - Capsicum spp یکی از اولین ادویههایی است که در سراسر جهان مورد استفاده بشر بوده است
فلفل نقش مهمی در تجارت جهانی سبزیجات داشته و ارزش واردات و صادرات جهانی آن - خشک وسبز - بسیار بالا بوده است. صفات مهم باغبانی و بیوشیمیایی از اهداف مهم اصلاحی در فلفل است. عملکرد میوه، وزن تک میوه و تعداد میوه از اهداف مهم اصلاحی فلفل هستند. صفات دیگري از جمله نوع رنگ، ثبات و یکنواختی، شدت رنگ، کیفیت، طعم و مزه، اندازه، شکل و ضخامت پوسته میوه و عمر نگهداري نیز به عنوان اهداف اصلاحی معرفی شده اند
دسته دیگر از اهداف اصلاحی در فلفل شامل تنشهاي مهم غیر زنده در فلفل شامل شوري آب و خاك، خشکی و غرقابی... میباشند
جمع آوري ژرم پلاسم در اصلاح فلفل بسیار مهم است. تنوع موجود در منابع ژنتیکی براي اضافه کردن صفات جدید استفاده شده است. استفاده از تنوع ژنتیکی با انتخاب صحیح افراد مطلوب همراه است و انتخاب گیاهان برتر یکی از اجزاء جدایی ناپذیر برنامه هاي اصلاحی است. لذا براي اصلاح موفقیت آمیز گیاهان از طریق انتخاب بایستی از روشهاي آماري معتبر از قبیل تجزیه خوشهاي استفاده کرد. لذا در این مطالعه با استفاده از تجزیه خوشهاي ارقام مختلف فلفل گلخانهاي بر اساس خصوصیات مختلف گروهبندي و براي اهداف اصلاحی معرفی شدند.
مواد و روشها
این آزمایش در گلخانه تحقیقاتی دانشکده کشاورزي دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوراسگان - اصفهان - اجرا شد. مواد ژنتیکی مورد استفاده در این مطالعه شامل 22 رقم فلفل گلخانه اي بود که از مراکز فروش نهاده هاي کشاورزي خریداري شدند. پس از تهیه تعداد کافی نشاء از ارقام مختلف در حدود 45 روز پس از کاشت بذور در سینی نشاء، نشاء به گلخانه منتقل شد. به این منظور ابتدا زمین گلخانه شخم زده شد، سپس پشتههایی بافاصله 90-110 سانتیمتر و عرض60 -70 سانتیمتر ایجاد و بوتهها در دو ردیف در لبههاي هر پشته و با فاصله40سانتیمتر روي هر ردیف کشت گردیدند. از هر رقم 8 بوته در هر سه تکرار کشت شد.
تربیت بوتهها به صورت دوشاخه انجام گرفت . در طی دوره داشت آبیاري تحت سیستم آبیاري قطرهاي انجام شد و کلیه عناصر غذایی با توجه به نیاز بوتهها در مراحل مختلف رشد گیاه، همراه با آب آبیاري - کود آبیاري - مصرف شدند. مبارزه با آفات موجود در گلخانه شامل مگس سفید، تریپس و مگس مینوز با سموم مناسب انجام شد. یادداشتبرداري صفات روي تک بوتهها بر اساس توصیف نامه مؤسسه بین المللی ذخایر و توارث گیاهی1انجام شد.
صفات مختلف شامل وزن تک میوه، تعداد میوه، عملکرد میوه در بوته، ارتفاع بوته، طول دمگل، روز تا گلدهی و میوه دهی و طول میوه اندازه گیري شدند. دماي گلخانه به طور متوسط در طول روز برابر با 5,27 و در شب برابر با 18 درجه سانتیگراد و همچنین میزان رطوبت گلخانه به طور متوسط برابر با 60 درصد بود. گلخانه به صورت گنبدي شکل با پوشش پلیاتیلن و به ارتفاع 520 سانتیمتر و با امکان تنظیم درجه حرارت و رطوبت نسبی می باشد. سیستم گرمایش از نوع هواي گرم و سیستم خنک کننده از نوع تبخیري بود.
نتایج و بحث
در جدول 1 صفات متعدد ارزیابی شده در والدین شامل طول میوه - سانتیمتر - ، ارتفاع بوته - سانتیمتر - ، روز تا گلدهی، روزتا میوه دهی، عملکرد تک بوته - گرم - و وزن تک میوه - گرم - آورده شده است. همچنین در جدول 2 نتایج آمار توصیفی شامل مقادیر صفات ارزیابی شده بر روي کل ارقام نشان داده شده است. بررسی صفات نشان داد که: زود گلترین رقم مورد بررسی Ca-301 و دیرگلترین آن رقم Ca-302 بودند.
میوه دهی رقم Ca-301 زودتر از بقیه ارقام و میوهدهی رقم Car-48 دیرتر از بقیه ارقام اتفاق افتاد . بنابراین رقم Ca-301 به عنوان دیررسترین رقم و رقم Ca-302 به عنوان زودرسترین رقم در بین ارقام مورد مطالعه بودند. رقم Ca-3010 بیشترین عملکرد بوته و رقم Car-48 کمترین عملکرد بوته را داشت - جدول . - 1 در رقم با بیشترین عمکلرد میوه، وزن تک میوه و طول میوه چندان زیاد نبود که نشان میدهد در این رقم تعداد بالاي میوه توانسته عملکرد میوه را افزایش دهد.
از طرف دیگر رقم Car-48 با کمترین مقدار عملکرد میوه، بیشترین روز تا گلدهی و میوه دهی را داشت که نشان دهنده دیررس بودن این رقم و در نتیجه طول دوره کوتاه میوه دهی بود. رقم Oli-4 بیشترین میانگین وزن میوه و رقم Ca-Nas کمترین آن را نشان داد - جدول . - 1 بیشترین ارتفاع بوته را رقم Oli-4 و کمترین آن را رقم Ca-301 داشت. بیشترین طول دمگل را رقم A-270 و کمترین آن را رقم Oli-4 به خود اختصاص داد. بیشترین طول میوه را رقم Ca-302 و کمترین آن را رقم Ca.Cs نشان داد .
گروهبندي ارقام مورد مطالعه توانست آنها را در 5 گروه قرار دهد - شکل - 1 که این گروهها شامل 5، 3، 8، 3 و 3 رقم بودند. ارقام موجود در گروه یک 5 - رقم - دیررسترین ارقام بوده - جدول - 3 و با حالی که وزن تک میوه آنها نیز بالاترین مقدار بود اما وزن کل میوه یا عملکرد میوه پایینترین مقدار را نشان داد که معرف تاثیر کم وزن تک میوه بر روي عملکرد میوه است. از طرف دیگر با افزایش روز تا گلدهی و میوه دهی، طول دوره تشکیل میوه کاهش یافته و عملکرد کاهش مییابد.
در مقابل گروه چهار بالاترین عملکرد میوه 9,3357 - گرم - را نشان داد و ارقام این گروه دراي میوه هاي بلند اما با وزن کم بودند و این در حالی است که ارتفاع بوته نیز زیاد نبود که نشان میدهد فاصله گره ها کوتاه بوده و احتمالا تعداد میوه تشکیل شده بیشتر بوده است که منجر به افزایش عملکرد شده است. در این گروه ارقام Ca-3010, Ca-302 و Ca-nas قرار داشتند. گروه سوم با بیشترین تعداد رقم - 8 رقم - پس از گروه چهارم بیشترین وزن میوه کل - 1865 گرم - را نشان داد که اختلاف آن با گروه چهارم معنی دار بود. در مجموع نتایج نشان داد که ارقام استفاده شده براي ایجاد یک جمعیت پایه تنوع کافی را دارا هستند و میتوانند براي شروع یک برنامه اصلاحی بکار روند.
