بخشی از مقاله
چکیده
پیشبینی سود و سایر متغیرهای وابسته به آن از شاخصهای مهم برای تحلیلگران مالی و سرمایه گذاران است و میتواند در تصمیمگیری برای قیمتگذاری سهام در امر خرید و فروش، سود تقسیمی، هموارسازی سود تعیین ارزش داراییها، برآورد ریسک سرمایهگذاری، ارزیابی قدرت سودآوری، مدلهای ارزیابی سهام و. .. از اهمیت خاصی برخوردار باشد.
هدف اساسی تحقیق حاضر، بررسی عوامل موثر بر خطای مدیریت در پیش بینی سود - با تاکید بر نوع صنعت - می باشد. در این تحقیق، رشد سود شرکت، رشد فروش و رشد داراییها به عنوان عوامل موثر بر خطای پیش بینی موردنظر قرار گرفته است و جهت اندازه گیری خطای پیش بینی سود از تفاوت بین سود تحقق یافته هر سهم با سود پیش بینی شده هر سهم استفاده شده است.
نمونه آماری تحقیق 103 شرکت فعال در 13 گروه صنعتی پذیرفته شده در بازار اوراق بهادار تهران می باشند که داده های آنها برای یک دوره 6 ساله - از 1388 تا - 1393 مورد تحلیل آماری قرار گرفت. روش پژوهش از نوع همبستگی و علی پس رویدادی و روش آزمون فرضیه ها، آزمون مقایسه میانگین ها و رگرسیون است. برای آزمون فرضیه ها از نرم افزار های Eviews 7 و SPSS 16 استفاده شده است. مطابق با یافته ها، شرکتهای با اندازه بزرگتر، خطای بیشتری در پیش بینی سود داشته اند.
همچنین، شرکتهایی که سود آنها از رشد بیشتری برخوردار است، خطای کمتری در پیش بینی سود داشته اند. این در حالی است که رشد فروش بر خطای پیش بینی سود، تاثیری نداشته است. در همین راستا، نتایج نشان داد که شرکتهای با رشد دارایی بالاتر، خطای پیش بینی سود کمتری داشته اند. علاوه بر این، آزمون مقایسه چند جامعه آماری - ANOVA - نشان داد که بین میانگین خطای پیش بینی سود در صنایع تحت بررسی، تفاوت معنادار به لحاظ آماری وجود داشته است. این یافته، حاکی از تاثیر نوع صنعت بر خطای پیش بینی سود توسط مدیران می باشد.
-1 مقدمه
بررسی اولیه در زمینه پیشبینی سود و مدلهایی صورت گرفته است که بتواند در پیشبینی سود موثر واقع شوند. پیشبینی سود و سایر متغیرهای وابسته به آن از شاخصهای مهم برای تحلیلگران مالی و سرمایه گذاران است و میتواند در تصمیمگیری برای قیمتگذاری سهام در امر خرید و فروش، سود تقسیمی، هموارسازی سود تعیین ارزش داراییها، برآورد ریسک سرمایهگذاری، ارزیابی قدرت سودآوری، مدلهای ارزیابی سهام و. .. از اهمیت خاصی برخوردار باشد، بنابراین، برای نیل به این اهداف، لازم است مدلی برای پیشبینی سود طراحی گردد تا سرمایهگذاران فعلی، آتی و سایر کاربران با ضریب اطمینان بیشتری نسبت به برآورده شدن انتظارات خود اقدام نمایند.
هیئت تدوین استانداردهای حسابداری مالی در بیانیه مفهومی شماره - 1 - چنین اظهار میدارد:»سرمایهگذاران و اعطاکنندگان وام، اعتبار و سایر استفاده کنندگان به ارزیابی خالص جریان نقد واحد تجاری علاقهمندند و غالباً سود را برای کمک و ارزیابی توان سودآوری پیشبینی سودهای آتی و برآورد ریسک سرمایهگذاری یا اعطای اعتبار به واحد تجاری مورد استفاده قرار میدهند
«عدم تقارن اطلاعاتی میان مدیران و سرمایهگذاران بالقوه، مهمترین مسالهای است که سرمایهگذاران در مورد این شرکتها با آن مواجهاند. در چنین شرایطی شرکتهای جدیدالورود ناگزیر به ارائه اطلاعاتی هستند که به سرمایهگذاران در تعیین قیمت سهام کمک کند. شواهد تجربی نشان می دهد سرمایهگذاران برای قیمتگذاری سهام به اطلاعاتی نظیر پیشبینی سود هر سهم که توسط مدیران گزارش می شود، توجه زیادی نشان می دهند این پیشبینیها بیانگر انتظارات مدیران در مورد عملکرد آتی شرکت است.
بنابراین، دقت این پیش بینی ها برای سرمایهگذاران اهمیت زیادی دارد - جگ و مککنومی، . - 2003 یکی از الزامات بورس اوراق بهادار، پیش بینی سود توسط مدیران است .مدلهای مختلفی برای پیش بینی سود وجود دارد .این مدلها از دقت لازم برخوردار نیست .پیش بینی های انجام شده توسط افراد حرفهای از جمله تحلیلگران، دقیقتر از پیش بینی هایی است که توسط این مدلها انجام می گیرد
اما دقت پیش بینی های این افراد نیز تحت تاثیر عوامل مختلفی است؛ مثلا تحقیقات بولیگر - 2001 - 4، نشان می دهد که دقت پیش بینی تحلیلگران با تجربه آنها و همچنین تعداد شرکتهایی که تحلیل می کنند،رابطه مستقیم دارد .همچنین دقت پیش بینی درکشورهای مختلف میتواند تحت تاثیر عواملی مانند سیستم مالیاتی یا اصول حسابداری باشد .یکی از ابزارهای تعامل مدیران شرکتها با بازار، ارائه اطلاعاتی در مورد پیشبینی سود شرکت است که بدین وسیله شرکتها میتوانند رفتار بازار را تحت تاثیر قرار دهند
از آنجا که بسیاری ازتحلیلگران و سرمایه گذاران، تصمیمهای خود را با توجه به اطلاعات موجود می گیرند و از طرفی ارزش پیش بینی های سود انجام شده توسط مدیران در مقایسه با سودهای جاری و ارزش دفتری سرمایه ارزش بیشتری دارد - 1تا 5، - 2001 و سودهای پیش بینی شده توسط مدیریت در ارزیابی شرکتها و تاثیرگذاری قیمت سهام شرکتها معیار با اهمیتی است، باید انتظار داشت، مدیران شرکتهای بورس در پیش بینی های خود نهایت دقت را به عمل آورند
بنابراین در این تحقیق سعی بر این است که با بررسی عوامل مؤثر بر خطای مدیریت در پیش بینی سود ، امکان بهبود در پیش بینی های مدیریت وتصمیم گیری بهتر تحلیلگران و سرمایه گذاران و ارزشیابی بهتر شرکتها فراهم گردد.
-2 پیشینه داخلی و خارجی پژوهش
آقایی و کردستانی - - 1376-1375 در تحقیقی به بررسی میزان مربوط بودن سود آینده سرمایه گذاری در پیش بینی سود پرداختند و نتیجه گرفتند که تنها % 12 از تغییرات سود یک سال به مشاهدات چهار سال گذشته سودها مربوط می شود. بطور کلی نتایج الگوی آنها نشان داد که مشاهدات گذشته سودها در پیش بینی سود آینده برای بیشتر شرکتها مفید نیست.
سجادی 4 - ، - 1377 با استفاده از یک نمونه 70 تایی از شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در دوره زمانی 1373 تا 1375 به بررسی اثر پنج متغیر، اندازه شرکت، اهرم مالی، عمر، مالکیت دولتی ووابستگی ارزی بر سود غیرمنتظره پرداخت .نتایج تحقیق او بر اساس اطلاعات مقطعی نشان داد که تاثیرگذاری متغیرهای مستقل بر سود غیرمنتظره در سه وضعیت خطی مقطعی، لگاریتم مقطعی و میانگین خطی برای ساختار اقتصادی شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران، معنی دار و مورد تأیید نیست؛ ولی نتایج به دست آمده بر اساس مفهوم میانگین لگاریتمی اطلاعات در برآورد الگو ها، تاثیرپذیری سود غیرمنتظره از متغیرهای مستقل تاثیرگذار پیشنهادی را مورد تأیید قرار داد .
ثابت - 1384 - به بررسی تاثیر پنج عامل اندازه شرکت، مقدار بحران مالی، نرخ رشد، تأمین مالی برون سازمانی و کنترل قیمتها در صنعت بر سوگیری مدیران شرکتها در پی شبینی سود پرداخت .یافته های تحقیق وی نشان داد که به طور میانگین، پیش بینی سود شرکتها خوش بینانه انجام شده است. تأمین مالی برون سازمانی در به منظور فرضیه پژوهشی بر پی شبینی سود مؤثر است . وی نتیجه گرفت که شرکت های کوچکتر در مقایسه با شرکتهای بزرگتر پیش بینی بدبینانه تری انجام می دهند .همچنین با افزایش مقدار بحران مالی نیز سود بدبینانه تر منتشر می گردد.
حیدر پور و همکاران - 1393 - ،"رابطه بین ویژگیهای پیش ینی سود هر سهم توسط مدیرت بر ریسک و ارزش شرکت با هدف آینده نگری در تصمیم گیری"، در این تحقیق به بررسی ارتباط پیش بینی سود توسط مدیریت با ارزش و ریسک شرکت می پردازد . نمونه گیری به روش حذفی سیستماتیک انجام گرفته و برای آزمون فرضیات از تحلیل رگرسیون استفاده شده است
نمونه آماری این تحقیق شامل 178 شرکت از شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران می باشد که داده های آنها در طول سالهای 1385 تا 1390 مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفته است؛ لذا حجم نمونه در این پژوهش به 1068 رسیده است .نتایج حاصل از آزمون های رگرسیونی نشان داد که پیش بینی سود هر سهم منتشر شده از جانب شرکت بطور بالقوه مورد توجه بازار سرمایه می باشد و فعالان این بازار، ارقام مذکور را در مدل های تصمیم گیری برای آینده به منظور سرمایه گذاری لحاظ می نمایند. با این حال وی در تحقیق خود، ارتباط معناداری میان نرخ رشد شرکت و کنترل قیمتها در صنعت با سوگیری در پی شبینی سود مشاهده نکرد.
بیجینسکی و دیگران - 2002 - ، به مقایسه زمان شناسایی سودهای پیشبینی شده در دو کشور امریکا و کانادا پرداخته، نتیجه گرفتند که شرکتهای امریکاییاحتمالاً زمانی که اخبار بد نزدیک است، سود را پیشبینی می کنند، ولی شرکتهایی کانادایی زمانی که اخبار خوب در طول دوره پیش بینی وجود دارد، سود را پیش بینی می کنند.
