بخشی از مقاله
چکیده
امروزه با توجه به تنوع قرارداد ها و انواع مختلف نیازمندی ها ، برگزاری مناقصات و مزایدات با ریسک های مختلف روبروست. به موازات گسترش فراوان تحصیلات عالی، مواد و تجهیزات مورد نیاز دانشگاه ها نیز سال به سال پیشرفت فراوانی کرده است. برگزاری مزایدات عادلانه و علمی برای مواد دانشگاهی تاثیر بسیار زیادی در احقاق حقوق مشروع و منافع برگزارکنندگان آن ها خواهد داشت. بنابراین چگونگی تعیین شرکت برنده در جریان مزایده/مناقصه برای کمیسیون ارزیابی حایز اهمیت است.
روش تعیین برنده بستگی به تحلیل کیفی و قضاوت منتطقی و نه تحلیلکمّی دارد. ارزیابی یک مزایده/مناقصه در حقیقت یک مساله چندوجهی و یک تصمیم گیری پیچیده است که جوانبی همچون تکنولوژی، اقتصادی، امنیتی، مدیریتی و سایر عوامل این چنینی را دربرمی گیرد.
بکارگیری روش AHP یا به عبارت دیگر، لحاظ کردن عوامل موثر بر نظارت - ارزیابی - به عنوان یک سیستم، موجب می شود شاخص کیفی به شاخص کمّی بدل شود و فرایند نظارت و برایند آن حالت عینی، منصفانه و معقول به خود بگیرد. این مقاله به دنبال این است روشی ارائه کند که با آن بتوان رابطه میان "هدف" و "عوامل موثر" در جریان مزایدات/مناقصات دانشگاه ها بر پایه روش AHP و تحلیفل عوامل مطرح در تصمیم گیری های مربوطه را شناسایی کرد.
مقدمه
یک دانشگاه برای این که بتواند از عهده نیازهای پیوسته در حال تغییر خود برآید نیاز دارد مطالعه ای جدی روی ویژگی های اقتصاد بازار انجام دهد تا بتواند سیر حرکت خود را با قواعد اقتصادی همسو نماید. در این راستا باید کلیه خریدها و نظارت بر فرایند شفافیت بالایی داشته باشند و در عین حال از روش های علمی برای ارزیابی مزایدات/مناقصات استفاده کرد.
- LI, Dan ,2011; ZHUO, Yi, & ZHOU, Jin,2009 - معمولا جدول برگزاری مزایدات/مناقصات دارای برخی نقاط قوت است و برخی نقاط ضعف نیز دارد - . - XU, Lingjun, 2010 از طرفی برخی شاخص ها نیز گاهی ناسازگاری پیدا می کنند.
در حال حاضر روش های متعددی برای ارزیابی وجود دارد اما هر کدام کاستی های مخصوص به خود را دارد
معمولا برگزارکنندگان مزایدات/ مناقصات گرایش به تحلیل های کیفی و براورد منطقی داشته و از هر گونه تحلیل کمّی اجتناب می کنند - . - QIN, Huifang, 210 چنین حالتی نیاز به داشتن یک سیستم مشخص و شاخص ارزیابی علمی دارد تا بتواند بطورسیستماتیک روند تامین نیازمندی ها و اقلام مصرفی را از طریق مزایدات/مناقصات تجزیه و تحلیل نماید و از میان فعالان، بهترین عرضه کننده را به عنوان برنده انتخاب نماید.
ارزیابی در اینجا عبارت از انجام تصمیم گیری چندمنظورهای است که هم جنبه تکنولوژیکی دارد و هم اقتصادی، امنیتی و مدیریتی. در این مقاله از روش AHP برای ارزیابی نحوه برگزاری مزایدات/مناقصات استفاده می شود - HU, . - Yunquan,2007; RUAN, Lianfa,1999 این روش در تحلیل منطقی و منصفانه عوامل موثر بر ارزیابی و بالابردن ضریب اطمینان آن به لحاظ علمی به تصمیم گیران کمک می کند و در نهایت دانشگاه ها را در نحوه تامین نیازمندی های خود به کالا و خدمات و براوردن تقاضا تا حد امکان با قیمت مناسب همراه خدمات پس از فروش یاری می رساند.
عناصر موثر در برگزاری مزایدات/مناقصات
با توجه به مفهوم کلی مزایدات/مناقصات مربوط به مواد و ماشین آلات، عوامل موثر بر ارزیابی دانشگاه بر فرایند برگزاری را می توان به چهار قسمت تقسیم نمود که هر کدام به چند عامل فرعی منشعب می شود. این مدل را می توان بسته به شرایط برگزاری و نحوه دعوت به مزایدات/مناقصات جرح و تعدیل کرد
- 1 پیشنهاد
در این بخش موارد زیر مدنظر قرار دارند: بهای کالا و مواد از جمله بهای اقلام اصلی، بهای لوازم موردنیاز مشتری، بهای لوازم رو به استهلاک، بهای نصب، هزینه راه اندازی و شرایط پرداخت.
- 2 عملکرد محصول از لحاظ فنی
پیشرفته بودن فناوری بکار رفته در محصول، عمرمفید، ضریب خطا و خرابی
- 3 خدمات پس از فروش
این عامل دربرگیرنده ضمانت خدمات دریافتی از لحاظ کیفیت، سرعت پاسخگویی هنگام بروز مشکل، کیفیت اقدامات اصلاحی و تعمیری، ارائه آموزش مصرف کننده و نیز بررسی نوع خدماتی است که شرکت به پاس مشتریان سابق خود به آن ها ارائه می کند.
- 4 اعتبار شرکت و توانایی آن
بررسی گزارش های حسابرسی شرکت به منظور شناسایی میزان تواناییی آن در اجتناب از خطرات و رسیک های احتمالی. مواردی نظیر حُسن شهرت شرکت، هوشمندی شرکت در کار، وضعیت فروش و نحوه عرضه محصول توسط شرکت به بازارهای داخلی طی سه سال اخیر نیز برای برگزارکننده حایز اهمیت است.
تصمیمگیری به کمک AHP
فرآیند تحلیل سلسله مراتبی AHP1 یک روش تصمیمگیری قوی است. این روش هنگامی که عمل تصمیمگیری با چند فاکتور تصمیم روبروست میتواند استفاده شود. فاکتورهای مطرح شده میتوانند کیفی یا کمی باشند. همچنین تصمیم-گیری میتواند به صورت فردی یا گروهی انجام شود.
به علت ساده بودن و در عین حال کاربردی بودن روش پیادهسازی AHP در سازمانها و مراکز تصمیمگیری نسبت به سایر روشهای تحقیق در عملیات از موقعیت بیشتری برخوردار بوده است. فرآیند تحلیل سلسله مراتبی یک روش تصمیم گیری است که توسط آن میتوان تصمیمی را که وابسته به معیارهای مختلف و یا تصمیمات چند معیاره است اتخاذ نمود. به صورت دقیقتر میتوان گفت که توسط AHP مسأله تصمیمگیری ابتدا ساختار داده شده و سپس گزینههای مختلف موجود بر اساس معیارهای مطروحه در تصمیمگیری با هم مقایسه شده و اولویت انتخاب هر یک از آنها مشخص میشود.
توماس ساعتی - بنیانگذار این روش - چهار اصل زیر را به عنوان اصول فرآیند تحلیل سلسله مراتبی بیان نموده و کلیه محاسبات، قوانین و مقررات را بر این اصول بنا نهاده است. این اصول عبارتند از:
اصل :1 شرط معکوسی - - Reciprocal Condition - اگر ترجیح عنصر A بر عنصر B برابر n باشد، ترجیح عنصر B بر عنصر A برابر 1/n خواهد بود.
اصل :2 اصل همگنی - - Homogenity - عنصر A با عنصر B باید همگن و قابل مقایسه باشند. به بیان دیگر برتری عنصر A بر عنصر B نمیتواند بینهایت یا صفر باشد.
اصل :3 وابستگی - - Dependency - هر عنصر سلسله مراتبی به عنصر سطح بالاتر خود میتواند وابسته باشد و به صورت خطی این وابستگی تا بالاترین سطح میتواند ادامه داشته باشد.
اصل :4 انتظارات - Expectations - -هرگاه تغییری در ساختمان سلسله مراتبی رخ دهد پروسه ارزیابی باید مجدداً انجام گیرد.
این روش به گونه ایست که مساله تصمیم را به اهداف، استانداردها، برنامه به و سایر سطوح تقسیم می کند. بر همین اساس مقاله حاضر تحلیل کیفی و کمّی را پیرامون روش تصمیم گیری انجام می دهد.
