بخشی از مقاله
چکیده
اخراًی پیشرفتهای انجام شده در حوزه فناوریهای بی سیم، راههای جدیدی را برای ارائه سرویس رسانی راحتتر و کمهزینه تر نهادهای دولتی به شهروندان بهوجود آورده است. لذا این تحقیق به شناسایی و بررسی عوامل موثر بر پذیرش شهروندان به سرویس های موبایلی از سوی دولت پرداخته است. داده ها از طریق توزیع 125 پرسشنامه و به صورت تصادفی بین شهروندان بدست آمده و از ابزاری همچون تحلیل عاملی تاییدی و نرم افزار SPSS برای تجزیه و تحلیل دادهها استفاده شده است. بر اساس نتایج به دست آمده مشخص شد که از بین مولفه های سهولت استفاده، اعتماد، سودمندی، تسهیل شرایط، هنجارهای اجتماعی و کنترل رفتاری، مولفه سودمندی بیشترین تاثیر را در پذیرش سرویس های موبایلی دارد. همچنین تا به حال تحقیقی در این زمینه با این جامعه آماری درنظر گرفته نشدهاست.
واژههای کلیدی:سرویسهای موبایلی، پذیرش شهروندان، سودمندی، اعتماد.
-1 مقدمه
امروزه بسیاری از کشورها سعی میکنند تا خدمات وسرویس های خود را با به کارگیری تمامی فناوریهای موجود به شیوهای بهتر و کارآمدتر به شهروندان ارائه نمایند. از طرفی با توجه به توسعه ی استفاده از تلفن همراه و پیشرفتهای اخیر در تکنولوژی موبایل، که اثر عمیقی بر زندگی روزمره ما گذاشته است، باعث شدهاست تاکشورهای در حال توسعه از فناوری موبایل برای ارائه خدمات خود به شهروندان استفاده کنند. در این مقاله ابتدا به مفهوم دولت موبایلی و نمونهای از سرویسهای که برای شهروندان فراهم میکند پرداخته و در ادامه از ضرایب آلفای کرونباخ برای قابلیت اطمینان پرسشنامه استفاده شده است. همچنین ضرایب همبستگی بین مولفهها آورده شدهاست..
-2 مبانی نظری پژوهش
امروزه باتوجه به رشد روزافزون فناوری تلفن همراه، این تکنولوژی به عنوان یکی از گستردهترین فناوریهای مورد استفاده برای ارائه ی خدمات دولت الکترونیک تبدیل شده است که از آن به دولت موبایلی یاد میشود.
دولت الکترونیک
در دولت الکترونیک از فناوریهای نوین الکترونیکی برای سرویس رسانی راحتر به شهروندان استفاده میشود. این فناوریهای الکترونیکی با ایجاد بستری موجب رابطه مجازی با مردم میشود و از مراجعه مستقیم مردم به نهادهای مختلف جامعه جلوگیری میکند.
دولت موبایلی
دولت موبایلی از طریق استفاده از فناوریهای بیسیم و تلفن همراه به ارائهی خدمات و اطلاعات و بهاشتراکگذاری اطلاعات با دیگر سازمانها و شهروندان میپردازد. دولت در قالبهای شبکههای تلفن همراه و بیسیم ارائهی خدمات برتر را برای شهروندان فراهم میسازد.با توجه به این تعریف و تعریف دولت الکترونیک که پیشتر ارائه شد، میتوان گفت که در حقیقت دولت موبایلی به لحاظ مفهومی زیرمجموعهای از دولت الکترونیک است و با طرح آن مفهوم دولت الکترونیک به علت سیار بودن ابزارها در دولت موبایلی، مانند تلفن همراه،PDA ها ، لپتاپها و... از گسترش و عمق بیشتری برخوردار میگردد.
خدمات دولت موبایلی برای شهروندان
با توجه به توسعهی روزافزون استفاده از تکنولوژی تلفن همراه و همگانی شدن آن در بین اکثر شهروندان، مهمترین و پرکاربردترین شیوه در استفاده از خدمات دولت موبایلی را میتوان استفاده از سرویس پیام کوتاه تلفن همراه در ارائهی سرویسهای خدماتی نامید که شامل چندین سرویس مختلف میباشد که در ادامه به معرفی برخی از آنها میپردازیم.
امکان انجام امور شخصی مانند پرداخت قبوض
در کشورهای پیشرفته یکی از سرویسهای دولت همراه یا موبایلی تخصیص شناسه به کاربران برای انجام امور شخصی آنان از سوی دولت نظیر پرداخت انواع قبوض و... میباشد. در این روش، اطلاعات شخصی هر فرد به صورت کاملاً محرمانه و با امنیت بالا در سیستم دولت موبایلی ثبت میشود و یک کد امنیتی با استفاده از موبایل و پیام کوتاه به وی فرستاده میشود که در مواقع استفاده از این سرویس امکان چگونگی تصمیمگیری و انجام نقلوانتقال هزینهها با استفاده از کد امنیتی ویژه و تأیید کاربر صورت میگیرد.
تهیه بلیط حملونقل با استفاده از سرویس پیام کوتاه
در این شیوه کاربر یک پیام کوتاه برای مرکز صدور بلیط میفرستد و مرکز صدور بلیط نیز، پس از کسر مبلغ بلیط از حساب الکترونیک یا کارت اعتباری کاربر، برای وی یک شماره سریال ارسال میکند. کاربر نیز با ارائهی شماره ی سریال ارسالشده به متصدی مربوطه میتواند از وسیلهی نقلیه استفاده کند. [1]
موبایل پارک
افرادی که میخواهند از این سرویس استفاده کنند باید برچسبهای مخصوصی را به شیشهی اتومبیل خود بچسبانند. کنترلکنندگان ویژه و پارکبانان میتوانند با ارسال بارکد مخصوص این برچسبها به سیستم کنترل مرکزی، آنها را در سیستم چک کنند و از اعتبار کاربران آگاه شوند.برای استفاده از این سرویس، مشتری در آغاز پارک کردن، یک پیام کوتاه که شامل شمارهی سریال حساب اتومبیل خود و کد محل پارک میباشد برای مرکز ارسال میکند و هنگام پایان یافتن زمان پارک و ترک محل پارکینگ، مشتری پیام پایان زمان استفاده را به مرکز ارسال میکند و سیستم کنترل مرکزی بر اساس زمان پارک و محل پارک هزینهی مربوطه را به صورت حساب تلفن همراه مشتری اضافه میکند.[1]سرویس اطلاع از زمان رسیدن اتوبوس در ایستگاههای واحدبرای استفاده از این سرویس، مسافران کد خط ایستگاه خود را به شماره مرکز بوسیله یک پیام کوتاه ارسال میکنند و سریع پاسخ را دریافت می کنند تا از زمان رسیدن اولین اتوبوس با خبر شوند.
سرویس معلم همراه
هدف این سرویس، که در کشورهای پیشرفته اجرا میشود، ایجاد ارتباط بیشتر و بهتر بین خانه و مدرسه است. برای استفاده از این سرویس والدین فرم مخصوصی را پر میکنند تا با استفاده از سرویس پیام کوتاه تلفن همراه وضعیت آموزشیو تربیتی دانشآموزان به طور مرتب برای آنان ارسال شود. در این سرویس مواردی چون نمرات دانشآموز و کارنامهی درسی، غیبت و پیشرفت یا افت تحصیلی آنها، اطلاعیه ی برگزاری اردوها و مراسم فوقبرنامه و درخواست مراجعهی حضوری و... با استفاده از پیامک برای والدین ارسال میشوند.
رأیگیری و نظرسنجی
استفاده از سیستمهای نظرسنجی و رأی گیری الکترونیکی و ترویج آن در جامعه از جمله مباحثی است که حتی در کشورهای پیشرفته نیز به آن توجه کافی نمیشود. تنها نمونههای کوچکی از استفاده از سرویس پیام کوتاه در نظرسنجی ها در کشورهای مختلف دیده میشود که آنها نیز اکثراً در نظرسنجی برنامههای مختلف تلویزیونی به کار برده میشوند.
-3 روش تحقیق
-3-1 مدل تحقیق
پذیرش شهروندان از سرویسهای موبایلی ارائه شده از سوی دولت را می توان براساس عوامل بیان شده در جدول 1 ارزیابی کرد.
-3-2 روش نمونهگیری
جامعه آماری در این تحقیق، شهروندان منطقه چهار تهران میباشد. از 125شهروند منطقه چهار از اقشار مختلف و به صورت توزیع تصادفی خواستهشد تا بادقت به پرسشهای مطرحشده در قالب پرسشنامه تحقیق پاسخ دهند.
-3-3 روش تحلیل دادهها
در این تحقیق ابتدا با کمک نرمافزار SPSS، قابلیت اطمینان دادهها موردارزیابی قرار گرفته وبا اجرای تحلیل عاملی تاییدی نسبت به اعتبارسنجی مولفهها و شاخصهای مرتبط با آنها اقدام میشود. در ادامه با استفاده از روش رگرسیون ضریب تاثیرگذاری فرضیهها بهدست آورده شد.
-4 تجزیه و تحلیل دادهها
در این بخش نتایج تحلیل دادهها به صورت مدل اندازهگیری ارائه میشود. در مدل اندازهگیری به بررسی اعتبار شاخصها، مولفههاو قابلیت اطمینان آنها پرداخته میشود. همچنین در ادامه به تحلیل روابط و میزان تاثیرگذاری مولفهها و شاخصها بر پذیرش شهروندان پرداخته شده است.
