بخشی از مقاله
-1 مقدمه
مدیریت استراتژیک به نحو گسترده ای امروزه توسط اغلب بنگاه های دولتی و خصوصی برای ایستادگی در برابر هجوم بی امان رقابت بازار و تغییرات محیطی استفاده می شود. پیچیدگی و ظرافت تصمیم گیری در کسب و کار، مدیریت استراتژیک را ضروری ساختهاست. مدیریت فعالیت های متنوع و چند بعدی درونی، تنها بخشی از مسئولیت های مدرن مدیران می باشد. محیط بلافصل بیرونی موسسه هم عوامل چالش برانگیزی را فرا می آورد .[1] به منظور بر خورد اثر بخش با همهی این عوامل که بر توانایی شرکت در رشد سود آور آن تاثیر دارند، مدیران به برنامه ریزی استراتژیک روی می آورند. استراتژی یک برنامه نیست بلکه یک طرز نگرش است که اساس آن بر تشخیص فرصت های اصلی و محقق ساختن منافع نهفته در آن قرار دارد .[2]
تاکنون از ابزارها و تکنیک های کمی بسیاری در حوزه مدیریت استراتژیک استفاده شده است که از آنجایی که اصلی ترین مولفه در این حوزه، تصمیم گیری با درنظرگرفتن همزمان ملاحظات چندگانه می باشد لذا تکنیک های تصمیم گیری چندمعیاره - 1MCDM - بیشترین میزان استفاده را به خود اختصاص داده اند. در این میان یکی از ابزار هایی که در مرحله ی تدوین استراتژی برای تحلیل موارد استراتژیک درونی و بیرونی به کار می رود تحلیل SWOT2 می باشد 4]و5و. [6 هدف این تحلیل که به بررسی و ارزیابی فرصتها و تهدیدهای محیط و نقاط ضعف و قوت بنگاه می پردازد، ارزیابی این است که آیا بنگاه قادر به گرفتن فرصت ها و بهره برداری از آنها و اجتناب از تهدیدات محیط غیرقابل کنترل بیرونی نظیر نوسان قیمت ها، بی ثباتی سیاسی، تحولات اجتماعی و تغییرات قوانین و مقررات و... میباشد SWOT.[7] مهمترین فاکتور های درونی و بیرونی که می توانند آینده ی یک سازمان را تحت تاثیر قرار دهند را خلاصه می کند .[8]
اگر نگاهی به اسناد موجود گذشته در مورد تحلیل به SWOT در انداخته شود، به وضوح ملاحظه می گردد که بیشتر این تحلیل ها صرفا یک سری توصیفات و توضیحات کیفی می باشند و کمتر SWOT به صورت کمی انجام گرفته است. در واقع هر چه های برنامه ریزی و تصمیم گیری به وسیله ی افزایش تعداد معیارهای دارای وابستگی متقابل، پیچیده تر گردد، سودمندی به کارگیری SWOT هم کاهش می یابد. به عبارت دیگر می توان این نتیجه را گرفت که این تحلیل SWOT بدون ضعف هم نمی باشد و دارای محدودیت هایی نیز می باشد9]و.[10
نتیجه ای که می توان گرفت این است که ماتریس SWOT به تنهایی نمی تواند برای ارزیابی جامع فرآیند تصمیمگیری استراتژیک به کار رود و باید چار های اندیشیده شود. در بخش دوم به معرفی ابزار جدید تر و کاراتر ANP3 و در ترکیب با SWOT که نواقص و کاستیهای AHP4 را برطرف میکند، همراه با بکارگیری آن در یک مورد کاوی واقعی خواهیم پرداخت. روش ترکیبی ANP،SWOT شامل نقاط ضعف و قوت ، تهدیدها و فرصت ها بوده و می تواند کمی شود و نسبت به روش SWOT یا ANP به تنهایی ، تصمیمات واقعی تر و موثر تری ارائه می کند.
-2 ادبیات تحقیق
-1-2 برنامهریزی استراتژیک
تاثیر برنامهریزی استراتژیک در سازمانهای امروزی بر کسی پوشیده نیست، برنامهریزی استراتژیک را کوششی نظامیافته برای اجرای استراتژیهای اصلی سازمان و بکارگیری آن در جهت تحقق مقاصد سازمان میدانند. برنامهریزی استراتژیک اهداف سازمان را با توجه به رسالت آن تعیین و از طریق مطالعات محیطی، فرصتها، تهدیدها و نقاط قوت و ضعف سازمان را شناسایی کرده تا از این طریق هدفهای واقعبینانهتری را تعیین و به اجرا درآورد. بکارگیری برنامهریزی استراتژیک توسط مدیران میتواند در دراز مدت ثمرات مثبتی برای سازمان ها به بار آورد.
SWOT -2-2 چیست؟
کلمات Threats - تهدیدها - opportunities - فرصتها -
weakness, - ضعف ها - و strengths - قوتها - می باشد در این ماتریس مقایسه عوامل خارجی - تهدیدات و فرصت ها - با عوامل داخلی - ضعف ها و قدرت ها - بوده است.برای توسعه ی استراتژیهایی که باعث هماهنگی قوت های درون سازمانی با فرصتهای محیط خارجی است، می توان از ماتریس SWOT بهره برد. این روش در صورت شناخت دقیق و به کارگیری صحیح برای کسب و کارهای کوچک و متوسط بسیار کارآمد خواهد بود. شاید حتی بتوان از این ابزار برای تعیین استراتژیهای شخصی و زندگی افراد نیز بهره برد.ابتدا لازم است لیستی از قوتها، ضعفها،تهدیدها و فرصتها را آماده کنیم، به این لیست پروفایلSWOT می گویند - شکل . - 1
استراتژی های حاصل از این ماتریس به قرار زیر می باشد:
: S-O استراتژیهایی هستند که در پی استفاده از فرصتها می باشند و به خوبی با توانایی های سازمان هماهنگی دارند.
: W-O غلبه بر ضعفها به منظور استفاده از فرصتها است.
: S-T شناسایی روشهایی که شرکت می تواند با استفاده از آنها خطر پذیری خود را از تهدید ها کاهش دهد.
: W-T یک استراتژیکاملاً دفاعی است که مانع آسیب دیدن شرکت به علت ضعفهایش از تهدیدات محیط خارجی می شود.
کیفیت آنالیز SWOT صورت گرفته بسیار وابسته به ورودیهای ماتریس SWOT می باشد. لازم است در تعیین عوامل قوت و ضعف، فرصت و تهدیدها، از جوانب مختلف به محیط داخلی و خارجی سازمان نگریسته شود تا بتوان ورودیهای صحیحی را در ماتریس SWOT داشته باشیم.در پژوهش حاضر، به منظور تعیین اولویت استراتژی های پیشنهادی، تجزیه و تحلیل SWOT به همراه ANP مورد استفاده قرار گرفت. مطالعه موردی این تحقیق شرکت پنبه و دانههای روغنی خراسان میباشد. در ابتدا گروهی از متخصصان با تجزیه و تحلیل محیط بیرونی و درونی سازمان، عوامل فرعی قابل کنترل و غیر قابل کنترل تأثیرگذار بر موفقیت سازمان را شناسایی نمودند.
عوامل فرعی تعیین شده دارای اهمیت راهبردی هستند. با استفاده از عوامل فرعی SWOT، ماتریس SWOT و استراتژیهای جایگزین تشکیل میشود. جدول 1 نشان میدهدکه سازمان دارای 4 استراتژی میباشد. مفهوم استراتژی SO، استفاده مناسب از فرصتها با بهرهبرداری از نقاط قوت سازمان میباشد. استراتژی WO، بهدنبال بهرهبرداری از فرصتهای مناسب محیطی با توجه به ضعفهای سازمان است. استراتژی ST نیز در ارتباط با کاهش یا حذف اثرات تهدیدهای محیطی از طریق استفاده مطلوب از نقاط قوت سازمان میباشد و در نهایت استراتژی WT، با در نظر گرفتن نقاط ضعف سازمان اثرات تهدیدات محیطی را کاهش میدهد.
در پژوهش حاضر، هدف از بکارگیری تجزیه و تحلیل SWOT تعیین اولویت استراتژیهای پیشنهادی و انتخاب بهترین استراتژی سازمان میباشد. برای بدست آوردن ماتریس آنالیز SWOT میانگین نظرات 74 نفر از کارشناسان و مدیران شرکت گرفته شد.مراحل موردنظر برای بکارگیری مدل ANP در این تحقیق، بر مبنای الگوریتم پیشنهادی یوکسل و داگدویرن - 2007 - میباشد. معمولأ برای محاسبه اوزان نهایی جایگزینها در مدل ANP، از سوپر ماتریس استفاده میکنند. اما علاوه بر استفاده از روش سوپر ماتریس برای محاسبه اوزان نهایی، میتوان از عملیات ماتریسی نیز استفاده کرد. بهویژه در مواقعی که تعداد عوامل با ارتباطات درونی کم باشند، این روش کاربرد دارد .[11]
-3 روششناسی تحقیق
