بخشی از مقاله
چکیده
پژوهش حاضر، با هدف ارتقای شایستگی های اقتصادی و فرهنگی مدیران از طریق تعیین عوامل سازنده شایستگی های آنان انجام شده است . برای پاسخ به پرسش پژوهش –شایستگی مدیران ازچه عواملی اشباع می شود - پرسشنامه دست ساز دارای 137 ماده بر پایه مقیاس چهار درج های میزان ضرورت بسیار کم، نسبتاًکم، نسبتاً زیاد و بسیار زیاد به ترتیب با ارزش 1،2،3،4 تنظیم شد و 184 نفر از مدیران پایه شاغل در استان چهارمحال و بختیاری آن را تکمیل کردند.
در برونداد نهایی، عوامل استخراج شده با درصدهای کمتر از 0,5 شایستگی مدیران را تبیین میکنند .مجموعه ماده هایی که با یک عامل همبسته مشترک بوده و یک پاره تست را تشکیل داده اند، به شرح زیر نامگذاری گردید:
-1اعتقاد به آموزه های دینی
-2. برخورد مدیران
.-3منزلت اجتماعی.
-4احساس نابرابری
.-5عدم رضایت از محیط کار
.-6تمایل به خروج. با استفاده از نرم افزار spss 22 عوامل مذکور، همبستگی شایستگی اقتصادی و فرهنگی مدیران را تبیین می کند.
مقدمه:
در سازمانها مهمترین رکن مؤثر برای دستیابی به اهداف، "مدیریت" است. مدیر به عنوان نماینده رسمی سازمان، به منظور ایجاد هماهنگی و افزایش اثربخشی در رأس آن قرار می گیرد و موفقیت سازمان در تحقق اهداف، به چگونگی مدیریت آن وابسته است. موفقیت در انجام این مسئولیت سنگین، بیش از هر چیز به توانمندی و اثربخشی مدیران مربوط است. اثربخشی مدیران نیز به شایستگی، مهارت، میزان دانش، بینش و توانایی های آنها بستگی دارد. به دلیل اهمیت عوامل مذکور در موفقیت مدیران، برای یافتن و تربیت کسانی که از شایستگی، توانایی و مهارت برخوردار باشند تا به مدیرانی مؤثر و رهبرانی مفید تبدیل گردند، به طور مستمر تلاش می شود
در حال حاضر، شایستگی به اصطلاح چندمنظور های تبدیل شده است که با معانی مختلف، در زمینه های علمی گوناگونی مورد استفاده قرار می گیرد
در ادبیات موجود، تعاریف مختلفی درباره شایستگی وجود دارد.همه تعاریف مذکور بسیار شبیه هم هستند و در آنها بر نقشها و مسئولیت های2010 - ، اما با بررسی آنها نتیجه می گیریم ، شغلی تأکید می شود - کلارک و ارمیت 4که تعریف واحد و اصطلاح شناسی معینی درباره شایستگی وجود ندارد
در ادامه برخی از تعاریف شایستگی بیان می شود. به اعتقاد سانچز 1 - به نقل از چیانگ 2 و همکاران، - 2006 شایستگی ها مجموعه ای از دانش، خصوصیات، نگرش ها و مهارت های مرتبط به هم تعریف می شوند که تأثیر فراوانی بر شغل افراد دارند. شایستگی ها با عملکرد افراد همبستگی دارند، می توانند با استانداردهای قابل قبول ارزیابی شوند و از طریق آموزش و توسعه، بهبود یابند . شایستگی ها فرد را قادر میسازند تا کار را ماهرانه - نظیر تصمیم های درست و انجام کارهای اثربخش - در موقعیت های پیچیده و نامعین انجام دهد، مانند کار حرفه ای، تعهدات اجتماعی و زندگی شخصی.
چیورز و چیتام 3 - به نقل از چیانگ و همکاران، - 2006 یک تعریف کلی درباره شایستگی بیان می نندک . شایستگی عملکرد کاملاً مؤثر درون یک حرفه است که ممکن است در دامنه ای از کارایی با بیشترین میزان برتری قرار بگیرد . بارترام 4 - به نقل از چیانگ و همکاران، - 2006 شایستگی ها را مجموعه رفتارهایی تعریف می کنند که ابزاری برای دستیابی به نتایج یا برون داد هستند.
برنامه استانداردهای بین المللی برای آموزش و تعلیم عملکرد، شایستگی را که فرد را توانمند می کند تا به طور مؤثر، « دانش، مهارت یا نگرشی تعریف می کند» فعالیت های یک شغل یا وظیفه را با استانداردهای مورد انتظار شغل انجام دهد. - - چیانگ و همکاران، - 2006 نکته مهم درباره شایستگی ها این است که همه شایستگی ها از یک نوع نیستند. به همین دلیل، صاحب نظران شایستگی ها را دسته بندی کنند. اگر بخواهیم در عمل، مدل شایستگی های مدیریتی را تهیه کنیم، باید موضعی شفاف درباره انواع شایستگی ها و طبقه بندی آنها داشته باشیم و بر اساس آن، مدل شایستگی را تدوین کنیم.
مبانی نظری:
رویکردهای موجود درباره شایستگی ها
رویکرد رفتاری: در این رویکرد، شایستگی بر اساس اصطلاحات رفتاری و ویژگی های اصلی شخصی - نظیر عادات، ویژگی های شخصیتی، دانش، مهارت و انگیزه های فرد در کسب و شغل - تعریف می شود و به طور عمده، به نوعی ازرفتارها گفته می شود که با عملکرد عالی ارتباط دارند.
رویکرد استانداردها: در این رویکرد، بر اساس تجزیه و تحلیل کارکرد شغلی یا پست سازمانی، حداقل استانداردهای عملکرد در پست های مدیریتی، برای تضمین کیفیت معین در شغل معرفی می شود - قرائی پور، . - 1382 این رویکرد،اصولاً با تعریف میزان حداقل از عملکرد قابل پذیرش در یک شغل یا موقعیت شغلی ارتباط دارد و در آن بر برونداد واقعی شغل، تأکید می شود. ظاهراً رویکرد استانداردها در مقایسه با رویکرد رفتاری، کمتر مورد استفاده قرار گرفته است.
رویکرد اقتضایی - موقعیتی - : در این رویکرد، عواملی کشف می شود که ممکن است بر شایستگی های مورد نیاز تأثیر بگذارند. فرهنگ، ارز شها و تغییرات، ازجمله عوامل مذکور هستند. عوامل موقعیتی آنقدر زیاد هستند که ظاهراً تهیه فهرستی کلی از شایستگی های مدیریتی که در اغلب موقعیت های مدیریتی کاربرد داشته باشند، غیرممکن است. هدف این رویکرد، معرفی ارتباط بین عوامل موقعیتی معین و شایستگی های مورد نیاز عملکرد عالی مدیریتی است.
سطوح شایستگی
اغلب متخصصان در زمینه های آموزشی و فنی معتقد هستند که جدا کردن سطوح شایستگی، برای فراهم کردن ارزیابی معنادار، ضروری است. سطوح شایستگی ها می توانند کاربردهای مختلفی داشته باشند. مهمترین کاربردهای آن، شناسایی سطح فعلی شایستگی افراد و نیز تعیین میزان شایستگی لازم برای هر ردهاز مدیران است. قطعاً همه افراد در سمت های مختلف مدیریتی، به یک اندازه به همه شایستگی ها نیاز ندارند. علاوه بر این، هنگام تهیه مدل شایستگی برای هر رده از مدیران، لازم است که بر اساس یکی از سطوح یا تلفیقی از آنها عمل کرد، از این رو، سطح بندی شایستگی ها ضروری است
در ادامه، اصلی ترین مورد از سطح بندی های شایستگی بیان می شود. شایستگی را می توان درسه سطح، از یکدیگر متمایز کرد:
-1 در سطح فردی: شایستگی ها مهارت ها، نگرش ها، ویژگی ها، انگیزه، ظرفیت ها و صلاحیت های کارکنان را شامل می شود
-2 در سطح سازمانی: شایستگی روش ویژه ای در ترکیب منابع گوناگون سازمان با یکدیگر را شامل می شود. به عبارت دیگر، شایستگی ترکیب متقابل دانش و مهارت های کارکنان با سایر منابع سازمان، مانند دانش نظا مها، امور جاری، رویه ها و تولیدات فناورانه است. شایستگی های محوری در این سطح، یک مزیت. - رقابتی راهبردی به سازمان می آورند
-3 در سطح راهبردی: منظور ازشایستگی ها، ایجاد و حفظ برتری رقابت آمیز، از راه ترکیب خاصی از دانش، مهارتها، ساختارها، راهبردها و فرایندهاست.
جنبه های شایستگی در بیشتر منابع، دانش، مهارت، توانایی و نگرش، چهار جنبه اصلی شایستگی مطرح شده اند.
دانش: توسعه دانش و معلومات نظری به طور معمول، از راه تحصیل در دانشگاه حاصل می شود. توسعه دانش و معلومات، زیربنای توسعه مهارت ها و نگرش محسوب می شود و به تنهایی، در توسعه شایستگی های مدیریتی تأثیر ندارند.
مهارت: توانایی استفاده از علم در عمل است. مهارت از راه تکرار کاربرد دانش در محیط واقعی به دست می آید و توسعه می یابد. توسعه مهارت، موجب بهبود کیفیت عملکرد می شود. بدون توسعه مهارت، در بسیاری از موارد، معلومات چندان مؤثر نخواهد بود.
توانایی: خصلتی باثبات و وسیع است که به شخص برای دستیابی به هدف و عملکرد مطلوب در مشاغل فیزیکی و فکری کمک می کند. در واقع، توانایی و مهارت، شبیه به هم هستند و تفاوت آنها این است که مهارت، ظرفیتی خاص برای انجام کارهای فیزیکی کارهاست، اما توانایی ظرفیت انجام کارهای فکری را مشخص می کند.
نگرش: تصویر ذهنی انسان از دنیا و پیرامون آن است. تصویر ذهنی انسان، چهارچوبی است که میدان اندیشه و عمل وی را تبیین می کند و شکل می دهد. درک انسان از پدیده های پیرامون خود و تصمیم گیری وی برای عمل، بر اساس تصویر ذهنی وی است
مدل شایستگی:
یک مدل شایستگی، فهرستی از شایستگی هایی است که با مشاهده عملکرد رضایت بخش یا عملکرد مورد انتظار کارکنان برای یک شغل خاص به دست می آید - دراگاندیس و منتزاس،. - 2009 به عبارت دیگر، مدل های شایستگی، مهم ترین شایستگی هایی را شامل می وندش که واقعاً بر عملکرد تأثیر می گذارند
هدف از تدوین مدل شایستگی در هر سازمان، ارائه الگویی برای یکپارچه کردن عملکرد سامانه منابع انسانی است مدل همچنین می تواند در تحلیل مهارت و مقایسه بین شایستگیهای در دسترس و مورد نیاز سازمان و افراد، مفید باشد
