بخشی از مقاله
چکیده
تغییرات سریع در دنیای امروز، سازمانها را با چالشهای گوناگونی روبهرو کرده است. این تغییرات برای سازمانها دشواریهایی به همراه دارند، اما فرصتهایی را نیز پیشرو قرار میدهند .در این میان سازمانهایی موفق خواهند بود که بتوانند با کمک ابزارهای مدیریتی و فناوریهای نوین، از فرصتهای ایجادشده استفاده کنند. مدیریت دانش یکی از این ابزارهاست. همواره سازمانها به دنبال عواملی بودهاند که منجر به پیاده سازی مدیریت دانش شود تا بتوانند نسبت به رقبایشان مزیت رقابتی کسب کنند. در این مقاله ضمن بیان ماهیت مدیریت دانش عوامل اصلی موفقیت مدیریت دانش شامل: فرهنگسازمانی، رهبری، فناوری اطلاعات، ساختار سازمانی و منابع انسانی، شناسایی و بررسی شدند. در پایان با توجه به نتایج حاصله پیشنهادهایی جهت پیاده سازی مدیریت دانش ارائهشده است.
واژگان کلیدی: مدیریت دانش، عوامل کلیدی موفقیت، فرهنگسازمانی، پیاده سازی مدیریت دانش
مقدمه
در قرن بیست و یکم سازمانی که در مدیریت موثر دانش موفق نباشد، در توسعه و رشد فعالیت های خود با مشکل روبرو خواهد شد. در سازمان ها، کمبود تلاش های سازمانی در خلق و تسهیم دانش، عدم استفاده از دانش ایجاد شده و همچنین درگیر شدن در فعالیت هایی که دانش محور نیستند می تواند بر عملکرد و کیفیت آن ها تاثیر منفی بگذارد. لذا آشنایی سازمان ها با مفاهیم مدیریت دانش و تلاش آنها در پیاده سازی و توسعه آن از اهمیت زیادی برخوردار است.مدیریت دانشٌ مجموعه راهبردها و فرآیندهایی است که میتواند چرخه جریان دانش را بهمنظور برآورده ساختن انتظارات سازمان، مشتریان و ذینفعان در کل سازمان مدیریت نموده و دانش مطلوب و موردنیاز سازمان را در اختیار صاحبان منافع آن سازمان قرار دهد - خدایی و عباسیان،. - 1389
مدیریت دانش در اقتصاد دانش محور کنونی امری حیاتی است. ازاینرو بسیاری از سازمانها در تلاش برای استقرار سیستم مدیریت دانش هستند. نیاز به مطالعه منظم و کنکاش بیشتر بر روی عوامل کلیدی موفقیتٍ مدیریت دانش امری انکارناپذیر است. سازمانها نیازمند شناسایی و آگاهی از عوامل تأثیرگذار بر موفقیت اقدامات مدیریت دانش میباشند. غفلت و عدم توجه به این عوامل، تلاش سازمان را در اینراستا بینتیجه میگذارد . - Migdadi, 2009 - مدیریت دانش با ایجاد قدرت داخلی در سازمانهای کشور، سعی در برطرف سازی چالشهای خارجی دارد و این امر با بهرهبرداری از منابع دانش موجود در کارکنان، منابع اطلاعرسانیفنّاور،ی اطلاعاتی و کاربردهای آن و همچنین ارتباط آنها با مشتریان و تأمینکنندگان انجام خواهد شد.
مدیریت دانش ابزاری است برای توسعه محصولات و خدمات که توانایی اجرای فعالانه برای توسعه و بهبود مستمر را نیز دربرمی گیرد - اخوان،. - 1386دانش همواره مهم بوده و هست اما در حال حاضر مهمتر و جالبتر شده است و آن ناشی از اعمال قدرت دانش برای کسب مزیت رقابتی پایدار است .تئوری پردازان بزرگ اقتصادی و تجاری دانش را بهعنوان مزیت رقابتی نهایی برای سازمانهای جدید و کلید پیروزی آنها بیان کردهاند و استدلال میکنند که دانش تنها منبعی است که مشکل - حتی غیرممکن - است که تقلید یا کپی شود. مالک آن دانش دارای یک کالای منحصربهفرد میباشد .بدیهی است که چنین منبعی باید حفظ شود و از هر روشی بر ای اشاعه بهتر آن استفاده شود.
مدیریت دانش واژهای است که امروزه در ادبیات مدیریت و کسبوکار بسیار متداول شده - حسن بیگی، - 1389؛ و در طی سالهای گذشته، توجه زیادی را به خود جلب نموده است. شرکتها و سازمانهای بسیاری، ابزارهای مدیریت دانش را در راستای دستیابی به مزیتهای رقابتی به کار گرفتهاند - رحمانی یوشانلویی،. - 1389 اگرچه مدیریت دانش شیوهای کارآمد است که اکثر سازمانها به آن روی آوردهاند، اما به این معنا نیست که تمامی این سازمانها در امر پیادهسازی آن موفق میباشند. پیادهسازی موفق و اثربخش مدیریت دانش، مانند هر نظامی به برخی زیرساختها نیازمند است که هدف اصلی این زیرساختها جریان دادن دانش در فرایندهای کاری سازمان است - . - Skyrame and Amidon,1997
آنچه حائز اهمیت است این است که سازمانها قبل از هر اقدامی، باید از میزان آمادگی سازمان خود در ارتباط با استقرار آن اطمینان حاصل نمایندغالباً. به دلیل نبود مجموعهای از پیشنیازهای ضروری، استفاده از چنین فرایندی بهجای اینکه سودی برای سازمانها به ارمغان آورد، آنها را دچار پرداخت هزینههای اضافی خواهد کرد - رحمانی یوشانلویی،. - 1389 علیرغم تحقیقات وسیعی که در حوزههای مدیریت دانش انجامشده است، هنوز پیادهسازی مدیریت دانش در سازمانها سخت و پیچیده است؛ بنابراین: شناسایی عوامل موفقیت در استقرار مدیریت دانش به اجرای مؤثرتر آن نیز کمک فراوانی میکند - اخوان و همکاران،. - 1389
اهمیت و کاربرد اصلی عوامل اصلی موفقیت مدیریت دانش در این است که با شناسایی و نظارت بر این عوامل، سازمان میتواند به پیادهسازی موفقیتآمیز مدیریت دانش اطمینان داشته باشد، بنابراین، هر فعالیتی که در سازمان بهمنظور پیادهسازی مدیریت دانش انجام میشود، بایستی پیشاپیش مورد ارزیابی قرار گردد؛ بنابراین قبل از هر اقدامی جهت پیادهسازی نظام مدیریت دانش، لازم است که وضعیت زیرساختهای لازم جهت استقرار آن بررسی گردد. لذا در این مقاله محقق به بررسی وضعیت عوامل اصلی موفقیت برای پیادهسازی مدیریت دانش در سازمانها میپردازد؛ و سعی شده است به این سؤال پاسخ عامل اصلی موفقیت مطالعات و تحقیقات مرتبط با هر عامل داده شود که »عوامل اصلی در پیادهسازی مدیریت دانش چیست؟«
مدیریت دانش
مدیریت دانش از اوایل دهه 1390 پا به عرصه ظهور گذاشت و باعث شد تا سازمانها بهیقین بپذیرند که دانش کارکنان سرمایه ارزشمند سازمان محسوب میشود و رهبری دانش را جزئی مهم در مجموعه کارکردهای مدیریتی خود بدانند. این رویکرد بهسرعت در حال تکامل، به چالشهای اخیر سازمانها برای افزایش کارایی و بهبود اثربخشی فرآیندهای کسبوکارتوجه زیادی دارد - . - Varun and Thomas, 2001در حقیقت نگرش مبتنی بر دانش بر اهمیت دانش بهعنوان منبع باارزش سازمان تأکید دارد. سازمانهای موفق به کمک سازوکارهایی هماهنگ به یکپارچهسازی دانش شخصی اعضای خود میپردازند.
مدیریت دانش عبارت است از یک استراتژی آگاهانه در فراهم آوری دانش صحیح برای افراد مناسب در زمان صحیح و کمک به افراد در تصمیم و نیز به کاربستن دانش مربوطه با استفاده از روشهای که منجر به ارتقای عملکرد سازمانی میشوند . - 2ʼ HOO and Grayson, 1998 - ارائه تعریفی جامع از حیطه و قلمرو مدیریت دانش کاری دشوار است و صاحبنظران مختلف از زوایای گوناگون به آن نگریستهاند. ولی بیشتر تعریفها به این اشاره دارند که مدیریت دانش به گردآوری و توزیع دانش به نفع سازمان و اعضای آن مبادرت مینماید.
