بخشی از مقاله
چکیده
این پژوهش به منظور توصیف، تحلیل و ترکیب ارائه شده در زمینه رابطه رضایت شغلی با تعهد سازمانی بود. روش این پژوهش از نوع فراتحلیل بود. جامعه آماری پژوهش حاضر را اسناد مکتوب اعم از پایان نامه ها، پژوهش ها و مقالات مندرج در مجلات علمی پژوهشی در بین سالهای 86-95 به موضوع رابطه رضایت شغلی با تعهد سازمانی پرداخته اند، تشکیل می داد.
از بین آثار منتشر شده در دسترس که در پایگاه اطلاعاتی مگیران و آثار منتشر نشده بخش مرجع کتابخانه دانشگاه های محقق اردبیلی، تهران و ارومیه، تعداد 16 سند پژوهشی انتخاب شد. که از میان آنها 14 پژوهش قابلیت ورود به فراتحلیل را داشته اند. اطلاعات جمع آوری شده از هر یک از اسناد و پژوهشهای مورد نظر با استفاده از نرم افزار CMA-2 و SPSS 22 تجزیه و تحلیل شدند.
یافته های پژوهش نشان داد که مقدار شاخص خی دو 0/458 و مقدار اندازه اثر در مدل ثابت 0/265 محاسبه شده است و بررسی این مطالعات 14 عامل اثرگذار شناسایی و اثرگذاری آنها معنادار ارزیابی شد. کلیه مقادیر مذکور در سطح اطمینان 95 درصدی معنادار ارزیابی شده است.
مقدمه
امروزه در سازمانها به منابع انسانی به عنوان مهمترین منابع سازمان نگریسته می شود و مدیران به خوبی دریافتهاند که مهمترین عامل کسب مزیت رقابتی، منابع انسانی سازمان میباشند، از این رو امروزه توجه به مقوله تعهد و وفاداری منابع انسانی به سازمان و انجام هر چه بهتر نقشهای اختصاص یافته به آنها و حتی وظایف فرانقشی توسط منابع انسانی یکی از دغدغهای جدّی مدیران سازمانها میباشد.
تعهد سازمانی1 یک نگرش است. یک حالت روانی است که نشان دهنده نوعی تمایل، نیاز و الزام جهت ادامه اشتغال در یک سازمان میباشد. تمایل یعنی علاقه و خواست قلبی فرد برای ادامه خدمت در سازمان، نیاز یعنی فرد به خاطر سرمایه گذاریهایی که در سازمان کرده ناچار به ادامه خدمت در آن است و الزام عبارت از دین، مسؤولیت و تکلیفی است که فرد در برابر سازمان دارد و خود را ملزم به ماندن در آن میبیند از دیدگاهی دیگر، تعهد سازمانی نوعی احساس وابستگی و تعلق خاطر به سازمان است.
تعهد سازمانی یک نگرش درباره وفاداری کارکنان به سازمان و فرایند مستمری است که از طریق آن اعضای سازمان علاقه خود را به سازمان، موفقیت و کارایی پیوسته آن نشان می دهند. از دیدگاهی دیگر، تعهد سازمانی نوع احساس وابستگی و تعلق خاطر به سازمان است. بدیهی است تعهد سازمانی کارکنان زمانی ارزشمند خواهد بود که بر روی عملکرد سازمان تأثیر مثبت داشته و موجب ارتقاء بهره وری سازمان گردد. مطهری، تعهد را به معنی پای بندی به اصول و قراردادهایی می داند که انسان نسبت به آنها معتقد است و بیان می دارد: "فرد متعهد کسی است که به عهد و پیمان خود وفادار باشد و برای اهداف آن تلاش نماید
بنابراین تعهد سازمانی »یک نگرش درباره وفاداری کارمندان به سازمان است، و یک فرایند مستمری است که از طریق آن اعضای سازمان علاقه خود را به سازمان و موفقیت و کارایی پیوسته آن نشان میدهند - مجیدی، عبداالله، . - 1376 بدیهی است تعهد سازمانی کارکنان زمانی ارزشمند خواهد گردید که بر روی عملکرد سازمان تاثیر مثبت داشته و موجب ارتقاء بهرهوری سازمان گردد، از این رو مسئولان سازمانها باید در زمینه افزایش تعهد کارکنان تلاش نموده و عملکرد سازمان را بالا ببرند؛ لذا در این پژوهش سعی بر آن شده است که عوامل موثر بر تعهد سازمانی شناسایی و مشخص گردند.
اهمیت رضایتمندی کارکنان در محیط کار بر هیچ کسی پوشیده نیست. عاملی که باعث افزایش کارایی و نیز احساس رضایت فردی کارکنان می گردد، رضایت شغلی2 است. هر کارفرما به نوعی در صدد افزایش رضایت شغلی کارکنان خود می باشد - که دانشگاه ها از این قاعده مستثنی نیستند - . در رابطه با رضایت بررسی های "کرنل"3نشان می دهد که رضایت از شغل ترکیبی از پنج جنبه نسبتا مستقل محیط کار می باشد. این عوامل عبارت اند از: محتوایی، حقوق، سرپرستی، فرصت برای ترفیع و خصوصیات کارگران همکار. این بررسی نشان می دهد که هرکدام از این عوامل ممکن است بعنوان منبع رضایت برای یک گروه معین و منبع نارضایتی برای گروه دیگری از کارکنان به کار روند
"هوی و میسکل"4رضایت شغلی را بعنوان یک حالت مطلوب یا مثبت که ناشی از ارزش های شغل فرد یا تجارب شخصی وی می باشد، تعریف کرده اند
درواقع وقتی یک شخص می گوید دارای رضایت شغلی بالایی است این بدان مفهوم است که او واقعا شغلش را دوست دارد، احساسات خوبی درباره کارش دارد و برای شغلش ارزش زیادی قائل است
در این میان باید گفت شناخت عوامل موثر بر رضایت شغلی و همچنین پیامد های آن ضروری می باشد. به عنوان مثال، احمدی و همکاران - 1390 - در پژوهش خود به این نتیجه رسیدند که بین ابعاد رضایت و استرس شغلی1رابطه معنی دار و منفی وجود دارد. در واقع از نتایج رضایت شغلی بالای کارکنان پایین آمدن استرس شغلی آنان می تواند باشد.
عوامل موثر بر تعهد سازمانی به عوامل شخصی، عوامل برون سازمانی و عوامل سازمانی تقسیم می شود. یکی از عوامل سازمانی که می تواند بر تعهد سازمانی تاثیر داشته باشد آموزش و توسعه کارکنان2 است. توسعه کارکنان مجموعه فعالیت هایی است که بر رشد فردی و حرفه ای کارکنان تاثیر می گذارد. این فعالیت ها به کارکنان کمک می کند مهارت هایی را بیاموزند که در موقعیت های آتی آنها موثر باشد
در زمینه رابطه متغیر رضایت شغلی و تعهد سازمانی، نتایج تحقیقات حاکی از آن است که بین متغیر تعهد سازمانی و رضایت شغلی رابطه وجود دارد. ولی در تحقیقات دیگری عدم رابطه بین تعهد سازمانی و رضایت شغلی گزارش شده است. همچنین درجان مختلفی از همبستگی ها نیز گزارش شده است. برای حل تناقض حاصل از این قبیل پژوهش ها که به طور مستقل و در ارتباط با تعهد سازمانی انجام گرفته اند، می توان از روش های آماری فراتحلیل استفاده نمود. فرا تحلیل نتایج مطالعات مختلف را به مقیاس مشترک تبدیل می کند و با روشهای آماری رابطه بین ویژگی های مطالعات و یافته ها را مورد بررسی قرار می دهد.
این نتایج متناقض در بعضی تحقیقات دیگر در زمینه ارتباط سایر متغیرها با تعهد سازمانی نیز دیده شده است که محقق را بر آن وا می دارد تا فراتحلیلی بر روی پژوهش های انجام شده انجام دهد و نتایج دقیق و یکسانی را عرضه کند.
هدف اصلی پژوهش حاضر بررسی فراتحلیلی پژوهشهای انجام گرفته داخلی در زمینه رابطه مولفه های رضایت شغلی و تعهد سازمانی و ایجاد ارتباط بین مطالعات و به دست آوردن یک نتیجه منسجم از میان نتایج پراکنده با ×استفاده از روشهای آماری نیرومند برای پاسخگویی به سوالات تحقیق است.
×روش تحقیق
با توجه به اینکه هدف این پژوهش؛ توصیف، تحلیل و ترکیب مطالعات ارائه شده در زمینه اتباط رضایت شغلی با تعهد سازمانی معلمان بر اساس پژوهش های انجام یافته می باشد؛ روش این پژوهش فراتحلیل است. فراتحلیل به مجموعه روش های آماری گفته می شود که به منظور ترکیب نتایج مطالعات مستقل آزمایشی و همبستگی که دارای پرسش های پژوهشی یکسانی در مورد یک موضوع واحد باشد، انجام و به یک برآورد و نتیجه واحد منجر می شود. فراتحلیل بر خلاف روش های پژوهش سنتی، از خلاصه های آماری مطالعات منفرد به عنوان داده های پژوهشی استفاده می کند.
بر پایه مفروضه اصلی این روش، هر مطالعه برآوردهای مختلفی از روابط زیربنایی موجود در جامعه به دست می دهد. بنابراین از طریق ترکیب نتایج این مطالعات می توان نمودی صحیح تر از این روابط که از طریق برآورد کردن مطالعات منفرد فراهم می آید، ارائه داد
پژوهش فراتحلیل از نوع کاربردی است و در زمره پژوهش های کمی قرار می گیرد. روش مورد استفاده برای گردآوری دداده ها در این پژوهش کتابخانه ای است. در این تحقیق، تمرکز روی تحقیقات انجام شده درباره یک موضوع خاص است
