بخشی از مقاله
چکیده:
مظفرالنواب شاعر شیعه و چپگرای متعهد معاصر عراقی، شاعری انقلابی است که اشعار سیاسی و هجو حاکمان عرب و دفاع از مبارزان ملی مهمترین مضامین اشعار او هستند. این مقاله با تکیه بر شیوه وصفی تحلیلی، درصدد آن است که مهمترین اماکن انقلابخیز و مقاومی را که در شعر نواب فراخوانی شدهاند، بررسی نماید.
نتایج این پژوهش نشان میدهد که دو شهر عربی رخیوت و حوف، کشور مصر و بهخصوص منطقه پورت سعید و روستاهای بحر البقر و أکیاد در آن، محله »حی الحسین« در قاهره، منطقه ظفار در سلطنت عمان، روستای أرنون در النبطیه لبنان، شهر بیروت، الزیتونه و الشیاح از محلات بیروت، جنوب لبنان، شهرهای صیدا و الحدث لبنان، سیهات و الإحساء در عربستان، زندان بزرگ منامه بحرین، تلالزعتر لبنان، الدامور، سیناء مصر، انطاکیه ترکیه، و دیگر شهرهای مقاوم و انقلابخیز مانند:
رام االله و نابلس فلسطین، میدان تاریخی باب الخلق قاهره، شهر ترهونه لیبی، اردوگاه فلسطینی تلالزعتر در شرق بیروت، عین الحلوه اردوگاه فلسطینیها در صیدا لبنان، مهمترین مناطق انقلابخیز و مقاومی هستند که در اشعار نواب فراخوانی شدهاند. علاوه بر این، نواب از ذکر هیچ یک از اماکن و مناطق عرب که در آن واقعهای با مضامین مبارزاتی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی رخ نداده، غافل نمانده است. چنانکه اکثر این مناطق، درون جغرافیای جهان عرب قرار دارد.
-1 مقدمه
.1-1 بیان مسأله
مظفرالنواب شاعر متعهد معاصر عراقی، شاعری انقلابی است که اشعار سیاسی و هجو حاکمان عرب و دفاع از مبارزان ملی پربسامدترین درونمایه اشعار اوست. او به خاطر پرداختن به شعر سیاسی و نوع مضامین موجود در اشعارش، سالیان درازی را در غربت و تبعید و به دور از میهن خود عراق گذرانده است. مظفر النواب از اماکن انقلابخیز زیادی در جهان از جمله لبنان، اریتره، لیبی سوریه و آمریکای جنوبی دیدار کرده است و نگاه مثبتی به انقلاب اسلامیایران داشته و با سلاح قلم و شعر دوشادوش فلسطینیها در سنگر مبارزه با صهیونیستها میجنگد.
اینچنین مظفر، زندگی آکنده از خطر و سفر و جابجایی و غربت البته همراه با غموض و مخفیکاری زیاد را تجربه کرد، به طوریکه همیشه احساس میکرد، تحت تعقیب است، علاوه بر این، وی به خاطر موضعگیریهای سیاسیاش در قبال حاکمان عرب از سوی این نظامها، بارها مورد شکنجه روحی و بدنی قرار گرفت. این مقاله درصدد آن است که مهمترین اماکن انقلابخیز و مقاومی که در شعر نواب فراخوانی شدهاند را رصد کرده و در شعر او مورد بررسی قرار دهد.
.2-1 هدف و سؤالات پژوهش
هدف اصلی این پژوهش بررسی مهمترین اماکن انقلابخیز و مقاومی است که در شعر نواب شاعر معاصر عراقی فراخوانیشدهاند. در راستای رسیدن به این هدف، این پژوهش با این سؤالات روبروست که مهمترین اماکن انقلابخیز فراخوانی شده در شعر نواب کدامند؟ و این شهرهای فراخوانی شده، در چه ویژگیهایی با همدیگر اشتراک دارند؟
.3-1 پیشینه پژوهش
تاکنون درباره مظفر النواب برخی پژوهشها در قالب کتاب، رساله و مقاله انجام شده که مهمترین آنها عبارتند از: به صورت کتاب: »
- 1الإبداع الفنی فی شعر مظفر النواب«، د. صلاح القاضی، 1983 - م - ، طبعه اولی، بیروت، دارالجیل.مظفر النواب شاعر الثورات و الشجن، قصائد تنشر لأوّل مرّه، أوس داوود یعقوب، 2010 - م - ، دار صفحات للدراسات و النشر، ط 1، دمشق سوریا. که مختصری بسیار کوتاه درباره زندگی نواب ذکر کرده و بخش اعظم آن را متن قصاید جدید نواب به خود اختصاص میدهد. فراخوانی مناطق انقلابخیز و مقاوم در اشعار مظفر النواب، مهدی شاهرخ، ابوالحسن امین مقدسی 1829 ❑ »
- 2مظفر النواب حیاته و شعره«، باقر یاسین،، 2003 - م - ،، قم، دار الغدیر، ط .3 که شاعر به بررسی زندگی و آثار نواب پرداخته و برخی ویژگیهای ادبی شاعر را به شکلی بسیار مختصر و گذرا مورد بررسی قرار داده است. »
- 3مظفر النواب سجین الغربه و الاغتراب«، أحلام یحیی،. 2005 - م - .. دمشق: دارنینوی. »
- 4مظفر النواب: شاعر المعارضه السیاسیه و الغضب القومی«، هانی الخیر، 2009 - م - ، دمشق، دار مؤسسه رسلان، ط .1 که نویسنده مختصری بسیار کوتاه درباره نواب و زندگی او بیان کرده و در ادامه برخی از مشهورترین قصائد نواب را منتشر کرده است.
در قالب رساله و پایاننامه:
» - 5الأدب السیاسی عند مظفر النواب1391 - «ش - . »ناصر تابع جابری.« استاد راهنما: »د.حسن دادخواه تهرانی.« رساله کارشناسی ارشد دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه شهید چمران اهواز. که محقق این اثر، به بررسی اشعار سیاسی مظفر النواب به خصوص از لحاظ محتوایی پرداخته است. »
- 6نوگرایی در شعر مظفر النواب«، 1390 - ش - »بلاسم محسنی«، استاد راهنما: »د.مرضیه آباد.« رساله دکترای تخصصی گروه زبان و ادبیات عربی دانشکده ادبیات دکتر علی شریعتی دانشگاه فردوسی مشهد. که پژوهنده این تحقیق، به بررسی مهمترین نوگراییهای سبکی زبانی اشعار نواب به خصوص دو فنّ ادبی بینامتنی و نقاب در اشعار وی پرداخته است.
در قالب مقاله:
» -7بررسی درونمایههای شعر مظفر النواب«، د. جهانگیر امیری و سعید اکبری، 2008 - م/ بهار و تابستان 1387 ش - ، مجله ایرانی زبان و ادبیات عربی، شماره 9،. صص .104-83 که به بررسی درونمایههای سیاسی اشعار نواب پردخته است.
» - 8التناص القرآنی فی شعر مظفر النواب«، د. مرضیه آباد و بلاسم محسنی، - خریف 1390 ش - ، فصلیه اللسان المبین پژوهش ادب عربی، السنه الثالثه، المسلسل الجدید، العدد الخامس، مقاله .3 که بینامتنی قرآنی را در اشعار نواب بررسی کرده است.
» -9التناص فی شعر مظفر النواب«، لؤی کریم عطیه، - 2005 - ، کلیه تربیه المثنی جامعه القادسیه، المجلد الثامن، العددان 4-3، صفحات .106-93 که انواع مختلف بینامتنی را در شعر نواب به
