بخشی از مقاله
چکیده
استفاده از فضای مجازی بعنوان یک تکنولوژی فراگیر تأثیرات فراوانی بر جنبههای مختلف زندگی انسانها دارد. تأثیرات مثبت و منفی فضای مجازی به استفاده از فرصتها و تصمیم درست در برابر تهدیدهای این فضا بستگی دارد. عدم وجود سواد فضای مجازی باعث شده است جنبههای منفی فضای مجازی بسیار بیشتر از جنبههای مثبت آن نمود پیدا کند بطوریکه غفلت از فرصتهای فضای مجازی خود به یک تهدید تبدیل شده است.
بنابراین به منظور استفاده بهینه از فضای مجازی باید رویکرد راهبردی به این مسئله داشت. رویکرد راهبردی به معنای بررسی توام نقاط قوت و نقاط ضعف یک موضوع میباشد. در همین راستا هدف اصلی این مقاله بررسی فرصتهای فضای مجازی با رویکرد آموزشی- دینی است. برای رسیدن به این هدف با استفاده از روش کتابخانهای به مطالعه ویژگیها و نقاط قوت فضای مجازی پرداخته شده است.
مهمترین فرصتهای فضای مجازی در زمینه آموزش، افزایش دسترسی به محتوا، کتابخانه-های دیجیتال، آموزش از راه دور، یادگیری الکترونیک و آموزش مجازی میباشد. از این فرصتها به منظور ارتقاء آموزشهای دینی در مواردی همچون برگزاری کلاسهای مجازی برای انتقال آموزهها و مفاهیم دینی، آموزش مجازی قرآن کریم، راه اندازی باشگاه مجازی فعالیتهای فرهنگی وتبلیغی حوزه مسجد، راه اندازی کتابخانه دیجیتالی مساجد، تهیه برنامه برای ادعیه و زیارات مشهور و منابع مرجع دینی به صورت چند رسانه ای، پاسخ به شبهات و سؤالات و مباحث انحرافی روز جامعه، ایجادگروه هایی در فضای مجازی برای برگزاری مسابقات قرآنی دانش آموزان سراسر کشور و ... می توان استفاده کرد.
به منظور استفاده بیشتر از این فرصتها باید سطح سواد فضای مجازی اولیاء و مربیان همراه با دانشآموزان افزایش پیدا کند. در همین راستا آموزشهای مداوم و مناسب پیرامون شناخت آسیبها و فرصت-های فضای مجازی برای اولیاء، مربیان و دانشآموزان ضروری است. آگاهی و تمرکز بر فرصتهای فضای مجازی سبب غلبه بر آسیبهای آن خواهد شد.
-1 مقدمه
فضای مجازی3 امروزه آنچنان گسترده شده که بخشی از زندگی انسان ها شده است تا آن جا که در برخی موارد انجام امور روزمره بدون آن دشوار خواهد بود. در عین حال، این فضا به مثابه دیگر ابزار موارد استفاده خوب یا بد دارد و می توان از آن در جهت مثبت یا منفی استفاده نمود. بنابراین، شناخت درست این فضا و نوع استفاده از آن می تواند اهداف مثبت و سازنده ما را سریع تر و در سطح گسترده تری تحقق بخشد. فضای مجازی یک محیط دیجیتال جهانی همیشه در دسترس، تاثیر گذار برکاربران و تاثیر پذیر ازکاربران است.
هر چند که استفاده از این فناوری نیز، مانند سایر فناوری ها با چالش هایی همراه است. فضای مجازی تا حدی گسترده شده که در حال حاضر فضای دوم زندگی محسوب می گردد و جامعه با دو فضایی شدن زندگی، شغل، و... مواجه است. فضای مجازی در تمامی عرصه ها از جمله پزشکی، جراحی - از راه دور - ،آموزش، سرگرمی ها و تمام مقوله های مربوط به حرفه و دانش وارد شده است.
بنابراین، فضای مجازی یک نوع فضای زندگی است. با توجه به اهمیت فضای مجازی در زندگی امروزی عقب ماندن از این فناوری و عدم آگاهی از فرصت های فضای مجازی هر جامعه ای را ناچار به تبعیت از استانداردهای دیکته شده ی کشورهای پیشرو در این فناوری خواهد ساخت. از این رو حذف فضای مجازی از زندگی امروزی غیر ممکن به نظر می رسد و باید با شناخت فرصت ها بر آسیب ها غلبه کرد، زیرا اگر فرصت های به وجود آمده در جهت مثبت استفاده نگردد دیر یا زود جامعه با غلبه آسیب های فضای مجازی مواجه خواهد شد.
در اهمیت بررسی آسیب ها و فرصت های فضای مجازی همین بس که مقام معظم رهبری آیت االله خامنه ای فرمودند: "اگر میتوانستم خودم مسئولیت شورای عالی فضای مجازی را به عهده میگرفتم". از جمله وظایف شورای عالی فضای مجازی »سرمایه گذاری وسیع و هدفمند در جهت بهره گیری حداکثری از فرصت ها« و »برنامه ریزی و هماهنگی مستمر به منظور صیانت از آسیب های ناشی از اینترنت« است. بر اساس شاخص های اعلام شده از سوی درگاه پایش جامعه اطلاعاتی ایران، تعداد کاربران اینترنت ایران در سال 95 حدود 53,23 درصد جمعیت کشور برابر با 42 میلیون و 544 هزار و 753 نفر بوده است. به این ترتیب ضریب نفوذ اینترنت در کشور به 53,23 درصد رسیده است.
با توجه به افزایش روز افزون کاربران فضای مجازی پژوهش پیرامون آسیب ها و فرصت های فضای مجازی ضروری می باشد. در سال های اخیر تهدیدهای فضای مجازی همواره مورد مطالعه و پژوهش قرار گرفته است اما فرصت های فضای مجازی به ندرت مورد توجه بوده است
چالش های فضای مجازی از جمله: از هم پاشیدگی خانوادگی-پخش عکس های برهنه و سوء استفاده جنسی از بچه ها- عدم کنترل های پدر و مادر- اعتیاد اینترنتی- حیا زدایی و نقض احکام شرعی- عشق ورزی- گره خوردن دنیای مجازی به واقعیت- هویت دیجیتالی- الگوی عمومی ظهور خود برای کودکان - فرهنگ بی حجابی... را بررسی نمودند و فرصت های فضای مجازی از قبیل؛ اخبار و اطلاع رسانی-آموزش و دانشگاه و کتابخانه مجازی- وبلاگ ها- مقابله با تهدیدات فرهنگی- دسترسی به فناوری اطلاعات- نقش کارآفرینی در خانواده- تولید محتوای دینی و... را مورد مطالعه قرار دادند.
