بخشی از مقاله
چکیده
نرر تربیزی - متوفای 1312ه - از شاعران برجسته آیینی دوره قاجار است که افزون بر تبحر در شعر فارسی و خاصه شعر عرفانی عاشورایی، در شعر و ادب عربی هم بسیار مهارت دارد. اشعار عربی نرر تربیزی چنان استادانه و با ذوق به نظم درآمدهاند که گویا از طبع شاعری عرب زبان جوشیدهاند. یکی از چکامههای زیبا و بلیغ این شاعر، المیه بلند اوست که با شیوایی متام در مدح امریاملؤمننن علیه الساام به نظم درآمده است.
شاعر در این قصیده به سبک قصاید کهن عرب ابیات نخستنی را در تغزل آورده و سپس به مدح موالی پارسایان پرداخته است. در این مقاله برآنیم تا اوصاف و فضایل منصوص حرت امرر را در این چکامه بررسی و حتلیل نامییم. در یک نگاه امجالی میتوان گفت شاعر بر قرآن و منابع روایی، تاریی و ادبی و نیز شاهکارهای شعر عربی تسلط کامل داشته و در رسودن این چکامه و بیان اوصاف امریاملؤمننی - علیه الساام - از آهنا سود برده است.
-1مقدمه
عظمت امیرالمؤمنین - علیه الساام - و گستره وجودی ایشان، شاعران بسیاری را از همان صدر اساام تاکنون به مدح ستایش حضرت واداشته است، به گونه ای که شاعران با ملیتها و ادیان و مذاهب مختلف، زبان به مدح حضرت گشودهاند.
شاعران ایرانی نیز از قدیم به مدح موالی پارسایان پرداختهاند و از آنجا که اکثر شاعران بزرگ ایرانی بر زبان و ادبیات عربی هم مسلط بودهاند، اشعار عربی متعددی در مدح حضرت از این شاعران برای ما به یادگار مانده است. یکی از شاعران فارسی زبان که درباره اهل بیت - علیهم الساام - و امیرالمؤمنین اشعاری به فارسی و عربی دارد، استاد نیر تبریزی میباشد که در ادامه به معرفی او خواهیم پرداخت.
.1-1نیر تبریزی
حجت اإلساام محمد تقی متخلص به نیر در سال 1248 ش در تبریز زاده شد و 22 سالگی برای ادامه تحصیاات حوزوی به نجف اشرف رفت و پس از استفاده از محضر اساتید و علمای بزرگ حوزه نجف به تبریز بازگشت.
از آثار این شاعر و ادیب فرزانه «صحیفة األبرار« »مفاتیح الغیب»، «أللي منظومة»، «آتشکده»، «دیوان غزلیات»، «مثنوی در خوشاب» به طبع رسیده اند
نیر تبریزی افزون بر سخنوری و استادی در شعر و ادب فارسی در ادبیات عربی نیز دستی داشته است و اشعار عربی برجای مانده از او نشان از تسلط کامل شاعر بر شعر و ادبیات عربی دارد، به گونه ای که کسی که اشعار عربی این شاعر فرزانه را مطالعه مینماید گمان می برد شاعری از شاعران عربزبان دوره عباسی که دوره طالیی شعر و ادب عربی است، به سرودن شعر پرداخته است.
نکته شایان توجه در اشعار عربی نیر ان است که وی بر خااف شاعران کالسیک عرب «به سمت وحدت موضوع گام برداشته و تا جایی که ممکن است از دایره آن پای بیرون نمینهد»
در این مقاله سعی بر آن است که با استفاده از منابع تاریخی، روایی و ادبی فضایل منصوص و اوصاف مشهور حضرت امیر - علیه الساام - در المیه نیر تبریزی بررسی و شرح گردد. شایان ذکر است در شرح و توضیح نکات تاریخی و روایی ابیات، از منابع معتبر شیعه و اهل سنت بهره بردهایم.
از اوصاف ویژه حضرت امیر - علیه الساام - ، آن است که ایشان در کتاب الهی جان پیامبر - صلی الله علیه و آله - قرار گرفتهاند. شاعر مورد نظر ما در اشارتی لطیف «جان پیامبر» را فراتر از آن میداند که با دیگران برابر باشد یا برایش همتایی پیدا شود
