بخشی از مقاله
چکیده
در این مقاله تجهیزات آموزشی و فناوری های نوین و کاربرد آن در فرایند آموزش و شیوه و روش آموزش مدارس هوشمند مورد بررسی قرار گرفت. این پژوهش مؤید این مطلب است که بکارگیری فناوری در آموزش موجب کاهش هزینه های آموزش، صرفه جویی در وقت، افزایش فرصت های یاددهی یادگیری، افزایش موفقیت تحصیلی و امکان دسترسی سریع به اطلاعات شده است.
همچنین وجود مشکلات سخت افزاری، مشکلات شبکههای ارتباطی و محدودیت سرعت اینترنت در مدارس هوشمند، نبود فضای فیزیکی مورد نیاز، مشکلات مربوط به نصب نرمافزارهای لازم و نصب و راه اندازی و به روز کردن آنها روند اجرای پیادهسازی مدارس هوشمند را به تأخیر میاندازد.
-1 مقدمه
یکی از رویکردهای جدید در آموزش و تعلیم و تربیت که امروزه در بسیاری از کشورهای توسعه یافته جهان به همین منظور مورد استفاده قرار میگیرد، به خدمت گرفتن فناوری اطلاعات و ارتباطات در سیستم آموزش و پرورش و مدارس است
بکارگیری فناوری در آموزش یکی از جنبه های مهم گسترش فناوری اطلاعات و ارتباطات به عنوان تحولی عظیم در زندگی اجتماعی حرفه ای و آموزشی بشر قرن بیست و یکم است که افق جدیدی را پیش روی نهادهای آموزشی از جمله مدارس و دانشگاه گشوده است. این تغییرات نشان می دهد که آموزش، به طبع آن وظایف و کارکردهای آموزش و پرورش تغییر یافته و استفاده از فناوری اطلاعات و چند رسانهایها به عنوان جزء لاینفک نظام آموزشی تبدیل شده است
مدارس هوشمند1، یکی از عرصه هایی است که فناوی اطلاعات و ارتباطات را با مدلی همه جانبه و کل نگرانه و با اهداف و مأموریت های از پیش تعیین شده، وارد حوزه آموزش می کند. هدف اصلی مدرسه هوشمند، آماده سازی نسل آینده کشور برای زندگی در عصر اطلاعاتی و شکوفایی استعدادهای بالقوه دانش آموزان متناسب با علایق و پتانسیل آنهاست
مدرسه هوشمند، مدرسهای است که با کمک فناوری های نوین، سیستم های آموزشی و دیجیتالی هوشمند درصدد سرعتبخشی به فرایند یاددهی، یادگیری و بهبود مدیریت به صورت کاملاً نظام یافته باشد تا انسان عصر اطلاعات قادر به پردازش و دستهبندی و استفاده بهینه از منابع فنی دانش روز با توجه به طیف گسترده آن برای کشف استعداد خود و بروز خلاقیتها باشد
مدارس هوشمند به سبب برنامه های درسی انعطاف پذیر، امکان تدریس با شیوههای نو، داشتن طیف وسیعی از برنامهها و روشهای آموزشی و محوریت بخشیدن به نقش دانشآموز، با در نظر گرفتن تفاوتهای فردی و توجه بیشتر به نیازها، علائق و استعدادهای دانشآموزان، میتوانند در جهت از بین بردن یا کاهش دادن شکاف آموزشی مؤثر و مفید باشند
تجربه راهاندازی و اداره مدارس هوشمند در کشور ما، برگرفته از نظام آموزش مالزی، به سال 1382 باز میگردد. بر این اساس، سازمان آموزش و پرورش شهر تهران مجری طرح پایلوت مدارس هوشمند مستند » پروژه نمونه مدارس هوشمند« را در ابتدای سال 1383 برای اجرا در چهار مدرسه مجری طرح آزمایشی مدارس هوشمند مطرح کرد. در این پروژه پیش نیازهای مدارس برای شروع و اجرای طرح در چهاربخش زیر ساخت ها - شبکه محلی، اتصال اینترنت و سخت افزار - ، نرمافزارها - وبسایت، سیستم مدیریت آموزش، محتوای الکترونیکی و سایر نرم افزارهای آموزش الکترونیکی، اتوماسیون اداری مدرسه و پست الکترونیک، آموزش - برای چهار گروه یادگیرنده شامل کادر مدیریتی، کادر آموزشی، دانشآموزان و والدین - و نیروی انسانی تعیین شد
در طراحی یک مدرسه هوشمند باید به چهار عامل تأثیرگذار توجه کرد: - 1 عوامل محیطی - فضا و طراحی مناسب مدسه، کلاسها و - 2 . - ... عوامل اجرایی و یادگیرندگان - آموزش قبل از شروع به جهت توجیه مدیران، معلمان و دانشآموزان - . - 3 عامل سختافزاری و شبکه طراحی مهندس وسایل ارتباطی شبکه و سخت افزاری. - 4 عامل مهم نرمافزار و دیجیتال
مدرسه هوشمند مؤسسه آموزشی است که در جهت فرایند یادگیری و بهبود مدیریت به صورت سیستمی نظام یافته بازسازی شده تا کودکان را برای عصر اطلاعات آماده سازد - نیرومند و بختآوری، . - 1390 دانشآموزان در مدرسه هوشمند نقش یاددهنده و یادگیرنده را برعهده دارند. در این مدرسه، برنامه درسی محدود کننده نیست و به دانش آموزان اجازه داده میشود از برنامههای درس خود فراتر گام بردارند. در این مدرسه روش تدریس براساس دانشآموز محوری است. تأکید بر مهارت فکر کردن و فراهم ساختن محیط یاددهی یادگیری از راهبردها و خط مشی های مدرسه هوشمند است
هفت اصل کلیدی در مدارس هوشمند عبارتند از: - 1دانش خلاق - 2 استعداد یادگیری - 3 توجه به فهم مطالب - 4 آموختن با هدف تسلط و انتقال آن - 5 ارزیابی آموختهها به شکل متمرکز - 6 غلبه بر مشکلات - 7 مدرسه به عنوان یک سازمان آموزشی
-2فناوری در مداس هوشمند
تجهیزات در مدارس هوشمند شامل موارد زیر است: - 1تجهیزات سختافزاری و شبکه شامل: سرور، رایانه شخصی به تعداد مورد نیاز، چاپگر، اسکنر، تجهیزات شبکه، پهنای باند متناسب اینترنت - 2 تجهیزات نرمافزاری شامل: وبسایت، نرمافزارهای پایه، نرمافزارهای آموزشی چندرسانه ای، نرم افزارهای ساخت محتوای دروس، نرم افزارهای کاربردی، نرم افزار اتوماسیون اداری، تجهیزات تأمین برق اضطراری - پایگاه اطلاع رسانی گروه هوشمندسازی مدارس، . - 1392 در مدارس هوشمند کامپیوتر جایگزین تخته سیاه و CD جای دفتر مشق را میگیرد.
شکل-1 ابزار مدرسه هوشمند
دانش آموزان می توانند از طریق اینترنت اطلاعات بسیاری را درباره هر موضوع که بخواهند به دست آورند. در این سیستم معلم و شاگرد هر دو تولید محتوای الکترونیکی و درس را به صورت CD ارائه می کنند. در این مدارس آموزش منحصر به معلم نیست و دانش آموز نقش اساسی در آموختن مباحث علمی دارد. دبیران با استفاده از محتوای درسی الکترونیکی موجب تفهیم بهتر مطالب درس و صرفه جویی در وقت می شوند و دانشآموزان هم این فرصت را دارند که توانایی و قابلیتهای خود را آشکار و به تولید محتوا بپردازند - شعاری نژاد، . - 1377 در این گونه مدارس کسب موفقیت دست یافتنی است و میزان آن به تلاش و پیگیری دانشآموزان و هدایت صحیح و جهت دار بستگی دارد. در این روش روح پژوهش و جست و جوگری، جایگزین روحیه بیهدف دانشآموز خواهد شد.
در این روش رکن اصلی برای هر گونه تغییر، تغییر در فکر است و ابزار و امکانات تنها وسیله برای جامه عمل پوشاندن به افکار هستند
در مدارس هوشمند معلمان میتوانند به جای اینکه تلاش کنند خودشان پاسخی برای پرسشهای دانش آموزان پیدا کنند، از آنها بخواهند پاسخ پرسش هایشان را در کامپیوتر پیدا کنند و برای بقیه بازگو کنند. ارتباطات والدین با مدرسه، از طریق کامپیوتر انجام می گیرد و این امکان را دارند که با مدیر یا معلمان مدرسه ارتباط برقرار کنند و از وضعیت تحصیلی فرزند خود آگاه شوند.
کتابخانه این مدرسه، یک کتابخانه الکترونیکی است و دانشآموز میتواند به صورت online از آن استفاده نماید. محیط های گفت و گو، بحث و پرسش و پاسخ به صورت همزمان و ناهمزمان در این مدرسه فعال است
پژوهش های متعدد مؤید این مطلب است که بکارگیری فناوری در آموزش موجب کاهش هزینه های آموزش، صرفهجویی در وقت، افزایش فرصت های یاددهی یادگیری، افزایش موفقیت تحصیلی و امکان دسترسی سریع به اطلاعات شده است. به همین علت سیاستگزاران بخش تعلیم و تربیت در بسیاری از کشورهای در حال توسعه از جمله ایران به آموزش الکترونیک توجه ویژه نشان داده اند
مدارس هوشمند مدارسی هستند که مبانی توسعه آنها استفاده از فناوریهای نوین اطلاعات و ارتباطات می باشد و تفاوت آن با مدارس مجازی این است که در این مدارس دانش آموزان باید حضور فیزیکی داشته باشند اما در مدرسه مجازی، دانش آموز و معلم می توانند کیلومتر ها از هم فاصله داشته باشند. معلمان مدرسه هوشمند الزامی به متخصص بودن در حوزه IT ندارند بلکه باید بتوانند از سیستم این مدرسه مطلع باشند و از امکانات آن خوب استفاده کنند. معلم باید خوب بداند که منابع در کجاها وجود دارند که وقتی دانشآموزان سؤالی مطرح کردند آنان را به منابع مورد نظر راهنمایی کند
شکل 2 مدل مفهومی مدرسه هوشمند را بر اساس زیر ساخت فناورانه نشان می دهد.
شکل -2 مدل مفهومی مدرسه هوشمند از بعد زیرساخت فناوری
-3 برنامه و مهارتهای مورد نیاز والدین در مدارس هوشمند
برنامه مدارس هوشمند برای والدین دانش آموزان شامل: رسانهها - چاپی و الکترونیکی - ، نمایش و ارائه دستاوردها، برگزاری نشستهای مستمر در مورد نقش والدین در فرایند تعلیم و تربیت، برگزاری دورههای IT برای والدین - به صورت محدود - .
