بخشی از مقاله
چکیده
هر کاري که قضاوتی به همراه داشته باشد ارزشیابی است که بعضی از مواقع سنجش و ارزشیابی معادل به کار می روند، اما به واقع هم معنا نیستند. سنجش، اندازه گیري عملکرد است و مشتمل بر قضاوت نیست و این نقش بر عهده ي ارزشیابی است.
ارزشیابی تحصیلی، فعالیتی که معلم، در جریان تدریس خود انجام می دهد. این فعالیت، شامل جمع آوري اطلاعات و داوري درباره وضعیت یادگیري و پیشرفت دانش آموز است
ارزشیابی توصیفی، الگوي جدیدي است که تلاش می کند زمینه اي را فراهم سازد تا دانش آموزان در کلاس درس با شادابی و نشاط بهتر و بیشتر و عمیق تر مطالب درسی را یاد بگیرند.
-1 مقدمه
طرح ارزشیابی توصیفی مشهور به ارزشیابی کیفی یا طرح حذف نمره ،تجربه نو آورانه ي برخاسته از عمل در مقطع ابتدایی آموزش و پرورش ایران است. این طرح به صورت پیش آزمایشی در سال تحصیلی 81-82 اجرا و ارزشیابی شد. گزارش ارزشیابی طرح توسط نویسنده این مقاله که مجري این ارزشیابی بوده بلافاصله منتشر گردید
اجراي آزمایشی این طرح در چهار سال تحصیلی بعد ادامه داشته است. هدف ارزشیابی خدمت به آموزش است، نه در کمین نشستن براي غافلگیر کردن دانش آموز و محک زدن او با معیار آنچه »نمی داند« فرهنگ موفقیت رامی توان با کاربرد روش صحیح در آموزش و ارزشیابی بر فضاي کلاس غالب کرداطّلاعات حاصل از سنجش و ارزشیابی مستمر هر دانش آموز باید به این پرسش معلم پاسخ دهد که این دانش آموز در کجا قرار دارد و من براي پیشرفت او چه میتوانم بکنم؟ نه اینکه معلم نتیجه گیري کند که مثلاً این دانش آموز زیر حد متوسط یا کند ذهن یا تیزهوش است.
-2 کاربرد ارزشیابی توصیفی
بنابراین، به جاي توجه افراطی به آزمون هاي پایانی و نمره، روند یاددهی و یادگیري را در طول سال تحصیلی مورد
توجه قرار می دهد و در راستاي این توجه، رشد عاطفی و اجتماعی و حتی جسمانی دانش آموز را نیز در نظر می گیرد. این طرح با هدف بهبود کیفیت یادگیري و یاددهی و افزایش بهداشت روانی محیط یاددهی و یادگیري، تغییرات اساسی را در نظام ارزشیابی فعلی پیشنهاد کرده است.
از جمله تغییر مقیاس فاصله اي - 0تا - 20 به مقیاس ترتیبی، تغییر ساختار کارنامه و تبدیل آن به کارنامه توصیفی تحت عنوان گزارش پیشرفت تحصیلی، تغییر و تنوع بخشی به ابزارها و روش هاي جمع آوري اطلاعات از وضعیت تحصیلی دانش آموز، مانند: پوشه کار، آزمون هاي عملکردي، فهرست وارسی و برگ ثبت مشاهدات، تغییر در رویکرد کلی ارزشیابی از ارزشیابی پایانی به ارزشیابی تکوینی و فرآیندي تغییر در مرجع تصمیم گیرنده در ارتقاي دانش آموزان. در این طرح، به جاي امتحانات پایانی، معلم و شوراي مدرسه، مرجع صاحب صلاحیت تصمیم گیري تعیین شده اند.
-3 تأثیر ارزشیابی توصیفی در بروز و رشد خلاقیت دانش آموزان
براي ایجاد خلاقیت، هوش، استعداد، مهارت و تلاش لازم است؛ اما کافی نیست. انگیزه درونی نیز باید به آنها اضافه شود تا خلاقیت شکل گیرد. ما باید براي کودکانمان فرصت هایی را به وجود بیاوریم و مهارتهایی را به آنها آموزش دهیم تا استعدادهایشان را گسترش دهند و این محقق نخواهد شد مگر اینکه بین مهارت ها و علایق آنها وجه مشترکی را بیابیم و آنها را رشد دهیم. در روش آموزش سنتی که مبتنی بر یادگیري مطالب بدون تفکر و توجه به معنی آن است، دانش آموزان به گونه اي تربیت می شوند که بدون توجه به چگونگی ارتباط مطالب و بدون تفکر، براي به دست آوردن نمره خوب آنها را می آموزند. اما این نوع آموزش و یادگیري براي انجام یک کار خلاق، واقعاً بی فایده است.« شیوه هاي سنتی با ساختار انعطاف ناپذیر و محدودیت زیادي که براي دانش آموزان قائل می شود، همچنین با تکیه بر انتقال معلومات و محفوظات، امکان هر گونه رشد فکري، ابتکار و اکتشاف را از یاد گیرنده سلب می کند.
-4 تعریف خلاقیت
-1 بهبودیادگیري
-2 ایجاد نگرش مطلوب نسبت به مدرسه
-3 افزایش بهداشت روانی کلاس
-4 اعتماد به نفس
-5 افزایش روحیه انتقادپذیري در کودکان
-6 افزایش مشارکت در یادگیري
-7 رشد مهارت خود اصلاحی و خود تنظیمی
-8 رشد و توانایی نقد خو
-9 بهبود عملکردها
-10 خارج شدن از برنامه هاي کلیشه اي و چارچوبی
-11 آرامش در آموزش
-5 ابزارهاي ارزشیابی توصیفی
براي ارزشیابی توصیفی ابزارهاي گوناگونی وجود دارد که در اینجا به 3 نوع آن اشاره می کنیم.
-1 پوشه کار
-2 پروژه -3 آزمون هاي عملکرد الف- آزمونهاي مختلف از جمله مدادکاغذي ب- تکالیف درسی
در اولین سند طرح ارزشیابی توصیفی تحت عنوان"راهنماي ارزشیابی توصیفی- تکوینی در پایه اول ابتدایی" که در زمستان 1381 در اجراي پیش آزمایشی طرح ارزشیابی توصیفی در سال تحصیلی 1381-82 به کار گرفته شده، در توضیح ارزشیابی توصیفی-تکوینی به عنوان راه حلِ مشکلات مربوط به ارزشیابی آمده است:
معلم لازم است فعالیت هاي خود را جهت تحقق اهداف آموزش و پرورش در چهار بعد شخصیت سازمان دهد. به این منظور معلم پیوسته باید از میزان موفقیت خود یا مشکلات احتمالی، باخبر شود . ارزشیابی توصیفی- تکوینی در این آگاهی دادن به معلم از میزان تحققِ اهداف یا مشکلات مربوط به آنها ،به معلم کمک می کند. آگاهی از میزان تحقق اهداف در چهار بعد شخصیت فقط از طریق آزمون ها یا اطلاعات کمی ممکن نیست. به همین دلایل لازم است از اطلاعات کمی وکیفی استفاده شود
-6 منابع ارزشیابی توصیفی
براي انجام ارزشیابی توصیفی یا اصیل و همه جانبه چهار منبع پیشنهاد شده است:
- 1 کارنامه ارزشیابی توصیفی
- 2 چک لیست ها
- 3 برگ ثبت گزارش
- 4 پوشه کار
