بخشی از مقاله
چکیده
اهمیت و نقش پر رنگ بازی دررشدوتربیت کودکان، توجه مضاعفی رانسبت به این موضوع میطلبد. بازی کودکان بسان آینهای می باشد که روحیات، استعدادها و زمینههای روانی کودکان را در سنین مختلف نشان میدهد که ابزاری کارآمد در شناخت کودکان است. کودکان توان تشریح آنچه را که فکر میکنند و میبینند، را ندارند و بازی رسانهای می شود برای بیان این درونیات. بازیهای گذشته دنیایی از تجربه را به همراه داشتند که امروزه به دلیل تغییر در سبک زندگی کودکان آنها نیز تغییر یافتهاند.
درگذشته بازیهایی که کودکان انجام میدادند متناسب بافرهنگ و سنن مربوط به اقلیم و جغرافیایی بوده که در آنها رشد کرده اند و اکثریت این بازیها از نسلی به نسل دیگر منتقل شدهاند. امروزه با پیشرفت فناوری، کودکان بیشتر به بازیهای رایانهای گرایش یافتهاند و کمکم بازیهای سنتی متناسب با فرهنگ خودی به فراموشی سپرده شده است. بازیهای رایانهای که درکشورهای دیگر متناسب با فرهنگ آن کشور تولید میشوند و در برخی مواقع سنخیت کمتری با فرهنگ ایرانی دارند، مورداستفاده قرار میگیرند.
در نتیجه موجب رواج فرهنگ بیگانه و فراموش شدن فرهنگ خودی میشوند. برای جلوگیری از این معضلات یکی از رویکردها، طراحی و ساخت بازیهایی متناسب با فرهنگ بومی و ملی است. که با امکانسنجی تبدیل بازیهای محلی به بازیهای مدرن رایانه ای میسر می شود.
دراین مقاله تلاش بر این است با بررسی و مطالعه موردی بازی بومی ایرانی، قاپ بعنوان یکی ازقدیمی ترین و پر استمرارترین بازیها در ایران براساس دادههای باستانشناسی و انسان شناسی، امکان تبدیل شدنش به بازی رایانه ای با حفظ قواعد بازی مورد بررسی قرار گرفته و در نهایت مزایا ومعایب موجود بررسی شوند.
-1مقدمه
بازی با تولد کودک آغاز می گردد و بلافاصله پس از تولد فعالیتهای انطباقی جهت سازگاری با محیط جدید تر ظاهر میشوند. بازی، طبیعی ترین شکل تمایل کودک برای تماس و برخورد با دنیای اطرافش است . اندیشمندان و علمای تربیتی از صدر اسلام تاکنون برضرورت بازی تاکید نموده و باور داشته اند که کودکان حتی باید شغل دلخواه آینده خود را به صورت بازی تمرین کنند و بیابند.
درتعلیم و تربیت امروزی، بازی به عنوان یکی از موثرترین وسایل تربیتی شناخته شده است زیرا بازی هم وسیلهای است در خدمت تربیت و کمکی درراه تعلیم و تربیت کودکان و هم از طریق - بازی درمانی - می توان به درمان برخی از بیماریهای روانی و مشکلات رفتاری کودکان پرداخت.
قابل ذکر است که بازی، هم به عنوان روش یادگیری و یا تقویت یادگیری و پیشرفت اجتماعی کودک و هم به عنوان وسیله ای برای بیان عواطف و احساسها دارای قابلیت تربیتی و سازندگی قابل توجهی است و به کودک فرصت رشد و بالندگی و خویشتن سازی را می دهد به شرط آنکه مربیان و والدین، کودکان رادرانتخاب بازی ، آزاد بگذارند تاکودکان آنچه راکه نیاز دارند درقالب بازیها و فعالیت ها به دست آورند
حضور و تاثیر بازیهای رایانه ای درجامعه امروزی بیش از پیش ما را متقاعد میسازد که بازیهای رایانهای یک فضای رسانهای جدید هستند که به کمک دو ویژگی »غوطه ورسازی« و »تعاملی بودن«، ما را به درون فضای مجازی میبرند. و با تعاملی بودن، انفعالی که در گذشته در برابر رسانهها داشتیم، تا حدود قابل ملاحظهای ، به رابطهای فعال تبدیل میشود. این فضای ایجاد شده در بازیهای رایانهای است که ما را به درون خودمیکشد و بر ما تاثیر میگذارد.
از دیگر سو، باید به رابطه فرهنگ و بازیهای رایانهای پرداخت. امروزه بازی های رایانهای رابطهای عمیقتر با جهان فرهنگ پیداکردهاند. بازیهای رایانهای به نوعی »بازی گونه کردن فرهنگ« منجرشده اند. در واقع، ازطریق بازی است که یک بار دیگر فرهنگ خلق میشود. بازی ناشی از فرهنگ وآداب و سنن هر جامعه است. بنابراین بازیها به طور عام دارای یک بار فرهنگی هستند که چه در عصر حاضر و چه در گذشته با هدف پرکردن اوقات فراغت انسان طراحی شده اند.
بازی موجب تخلیه انرژی مازاد و متراکم میشود فرد در بازی فراز ونشیبهای زندگی واقعی، احساسات، عواطف و... را درون بازی یادمی گیرد با توجه به اهمیتی که بازی درشکل گیری شخصیت فرد وفرهنگ جامعه دارد، بیش ازپیش نیازبه تولید بازیهایی متناسب با فرهنگ این مرزوبوم احساس می شود تابه وسیله این گونه بازی ها علاوه برتلاش در جهت احیای فرهنگ گذشتگان، آداب و سنن قدیمی به نسلهای آینده منتقل شود.
تلاشهایی دراین راستا صورت گرفته و بازی های سنتی به شکل امروزی تبدیل شده است. ازجمله بازیهای سنتی که به صورت مدرن درآمدهاند وبه بازیهای رایانهای تبدیل شدهاند می توان به بازی کامپیوتری پرندههای خشمگین اشاره کرد. باتوجه به اهمیت این موضوع وبررسیهای به عمل آمده، مانیزدرصددآن برآمدیم که بازی قاپ رابه صورت سهبعدی ارائه کنیم.
-2 بازیهای رایانهای:
بازی های رایانه ای یکی از سرگرمی های جوانان و نوجوانان در عصر جدید است این بازی های مهیج و پرجاذبه ساعت ها کودک و نوجوان را در مقابل صفحه ی نمایشگر قرار می دهد و او را از دنیای واقعیات به عالم تخیلات فرو می برد. علاوه بر کودکان و نوجوانان بزرگسالانی را دیده ایم که با هیجان و اشتیاقی روبروی مانیتور مینشینند و در بازی غرق می شوند که کاملاً از اطراف و اطرافیان خود فاصله می گیرند. در بازی های رایانه ای بازی کنندگان برای عبور به مراحل بالاتر هرچه از دستشان بر می آید انجام می دهند نوجوانان عموما رمز عبور به مراحل بالاتر را از دوستان خود می گیرند و یا حتی آنها را معامله می کنند. عبور از موانع و رسیدن به مراحل بالاتر، بازی کننده را هیجان زده می کند و شکست در برابر آن، او را مضطرب می سازد
افزایش روابط اجتماعی :
اگرچه انجام بازیهای رایانه ای به عنوان فعالیت تفریحی به تنهایی توصیف شده است و تحقیقات روی اثرات بازی ویدئویی روی تصویر قالبی شده فعالیت ها به تنهایی متمرکز شده است اما واقعیت این است که انجام بازیهای ویدئویی تعاملات اجتماعی را نیز برمی گیرد که نادیده گرفته شده است
اثرات منفی بازیهای رایانهای:
رایانه و اینترنت مانند هر پدیده اجتماعی دیگر برخی پیامدهای روانی - اجتماعی را در پی دارد القاء خشونت و پرخاشگری ، القای برخی ارزشهای فرهنگی خاص و القائات سیاسی و عقیدتی و به همین ترتیب وابستگی رفتاری که به رایانه و اینترنت پدید می آید.
وابستگی رفتاری به اینترنت و رایانه صرف نظر از اینکه آن را یک بیماری ، آسیب روانی یا معضل اجتماعی بدانیم پدیده ای است مزمن ، فراگیر و عود کننده که به صدمات جدی جسمانی ، مالی و خانوادگی و اجتماعی و روانی همراه است . شخص وابسته به متعاقب وابستگی به آن دچار افت جدی درکارکردهای فردی واجتماعی می گردد.
وابستگی تکنولوژی به عنوان وابستگی غیرشیمیایی که شامل تعامل انسان و دستگاه است تعریف کرد . این وابستگی ممکن است انفعالی مثل تماشای تلویزیون یا فعال - اینترنت و بازیهای رایانه ای - باشد
بازیهای رایانه ای و ویدئویی فرصتهایی را برای یادگیری مشاهده ای فراهم می آورد . افزون بر اینکه برخلاف حالت فعل پذیر تماشای تلویزیون بازیهای الکترونیکی ، جنبه فعال بودن را اضافه کرده اند که اثر پرداختن به بازیها را تشدید می کند
-3 بازیهای بومی :
هر ملت ریشهدار در تاریخ به مدد بهره مندی از عناصر هویت بخش فرهنگی-تاریخی خویش حماسهایی دیرپا و ماندگار را در تاریخ رقم میزند. این حماسه خوانشی از ابعاد متکثر هویتی، فرهنگی و اجتماعی، هنری است. در این میان یکی از عناصر ماندگار و کهن هر ملتی که ارتباط وثیق و ناگسستنی با ذائقه فرهنگی دارد؛ بازیها و سرگرمیهای بومی و ملی است که در بطن تاریخ دراز آهنگ هر ملتی مجال بروز و ظهور مییابد
شاید به توان گفت که سویه های لطیف تر ادبیات، هنر، آداب و رسوم و سایر شقوق حوزه شوق انگیز فرهنگ در کالبد بازی-های بومی وملی خود را آراسته می گرداند. ایران زمین به واسطه تاریخ کهن و اصیل خویش نقش به سزایی در ظهور و پیدایش بازی های ریشه داربومی در جهان دارد. این بازیها که از آبشخور فرهنگی این مرز و بوم سیراب شده اند ارتباطی درهم تنیده با لایههای بومی و قومی سرزمین مینونشان ایران داردتنوع اقلیمی و زیستی بی نظیر ایران در بستر تاریخ فضای مناسبی را برای ظهور انواع بازیهای مختلف فراهم آورده است.
نکته حائز اهمیت در این میان پیوند میان جسم خاکی با روح افلاکی در تکوین بازیهای ایرانی است که خود موقعیتی ممتاز را در مقایسه با بازیها و تفریحات سایر کشورها به وجود آورده است . بازیهای مناطق مختلف ایران ملهم از اسطورههای کهن، آداب و رسوم بومی، ادبیات و وصف حماسه ها و تجلی وحدت روح و جسم در کالبد مادی انسانی است. به دیگر روی همه این بازیها به تبلور روح جوانمردی، پاسداشت اخلاق و برجسته نمودن فضایل انسانی توجه ای بایسته دارد
بازیکردن در زندگی به رشد اجتماعی و عاطفی آنها کمک میکند،کودک با دنیای واقعی، زیبایی و زشتیهای آن آشنا میشود و کمکم میآموزد که با همیاری و مشارکت، کارهایش را پیش ببرد. کودک با بازیکردن، میآموزد که مسوولیتپذیر باشد و راههایی برای بروز و بیان اعتقادات و احساسات خود مییابد - رمضان نژاد ،. - 1375 با شناخت بازیهای بومی، قبیلهای، محلی و سنتی ایرانی که علاوه بر بار فرهنگی، از جذابیت و تنوع بالایی نیز برخوردارند، نه تنها میتوان تاریخ و سنن این مرز و بوم را به شکلی پویا و عمیق به نسلهای آینده منتقل کرد، که از آن به عنوان بهانهای برای گریز از عواقب اعتیاد به تکنولوژی و معنا و مفهوم بخشی دوباره به زندگی استفاده کرد.
