بخشی از مقاله

چکیده:

انسان برخوردار از استعدادهای عقلی و روحی بینظیر تاکجا قادر به وسعتبخشی تصرفات خود در عمق و سطح عوالم هستی است؟در قلمرو، شرائط وچگونگی تصرفات بشر ، میان رویکردهای نوین در جهان غرب و دیدگاه اندیشمندان اسلامی تنازع ودر میان فلاسفه،متکلمین،مفسرین وعرفای اسلامی نیز تضارب آراء یافت میشود.

علامه طباطبائی با استناد به آیات قرآن کریم قائل به شروط لازم و شروط کافی برای تصرفات بشراست.شروط لازم برای فاعلیت و قابلیت انسان از یک سو اذن الهی در تصرف انسان در موجودات و از سوی دیگر نظام احسن الهی در تدبیر و هماهنگی میان موجودات می باشد. وشروط کافی در تصرفات بشر تقویت و رشد ابعاد عقلانی و نفسانی بشر می باشد.

وی بین قلمرو تصرفات خیرخواهانه وشرورانه تفاوتهای معنادار ی قائل است، تصرفات خیرخواهانه با کسب فضائل و کمالات و اسماءالهی، انسان را قادر به تأثیرگذاری خارقالعاده در خود و سایر موجودات کرده، وبه هر میزانی که در سیر الیالله، درجات علمی و مراتب تهذیب نفسانی را افزون نماید،تصرفات را فزونی بخشیده و به سطوح و لایههای مختلف عوالم هستی، گسترش و تعمیق داده، از عالم طبیعت به ماوراء طبیعت گسترش می دهد.اما تصرفات شرورانه چون از نقص و حد مخلوقات ممکن نشات گرفته در یک مسیر بی نهایت قرار نداشته، هم ذاتا وهم وقوعا دارای محدودیت هایی میباشد.این مقاله در صدد بررسس و تحلیل بنیادی دیدگاه تفسیری علامه طباطبائی با استفاده ازمنابع کتابخا نه ای ونرم افزارهای در دسترس از تفسیر شریف المیزان میباشد.

طرح مسأله

پیشرفتهای سریع انسان در علوم و فنون مختلف موجب گسترش و تعمیق حوزههای نفوذ و تصرف بر قوای درون و جهان برون و دستیابی به راهکارهای کنترل و هدایت پدیدهها و حوادث آینده شده است،به گونهای که بشر به توانمندسازی از طریق هوشمندسازی و تغییرات گسترده در خود و اشیاء پیرامون همت گماشته و به ابرانسان - sopermen - یا انسان برتر بلکه به اعتقاد برخی از مکاتب جدید، برتر از انسان آفریده به دست خداوند مبدّل گردیده است.

چنین انسانی خود را در جایگاهالوهی و تنها موجود فعال و خلّاق که در حال تغییر وتدبیر و تحوّل است، قرار داده، و خداوندرایابه طور کلی از زندگی خود بیرون رانده یا او را صرفاً به آغازگر هستی - علت دور دست - یعنی خدای آفرینش گر ولی برکنار از آن و ناظری غیر مداخلهگر فرو کاسته است،یا نقش و مداخله پروردگار را صرفا برای رفع برخی عیوب و نواقص دانسته و به خدای رخنه پوش وساعت ساز لاهوتی مبدل نمودند.

علامه درالمیزان برای اینکه،ازیک سوپاسخهای مستند و مستدل ازقرآن کریم به عطش کنجکاوی و حقیقتطلبی وشبهات انسان داده شود،واز سوی دیگر از آسیبغلوّ و فزونخواهی در نظر و عمل که موجب تفویض و رقیبسازی برای باری تعالی شود و آسیب جبرکه منجر به عدم تأثیرگذاری انسان عاقل ومختاروتنزل جایگاه اشرفیت اومیشود،در امان باشد. بانگاهی دقیق وجامع به تبیین این موضوع پرداخته اند.

پیشینه تحقیق

درباره قلمرو تصرفات و چگونگی تاثیرگذاری بشر در عالم هستی و موجودات آن عمدتا در بحث ولایت معصوم و انسان کامل بحث های گسترده ای شده، وکتب و مقالات فراوانی از متکلمین ، فلاسفه ،مفسرین و عرفا متقدم و متاخر اسلامی در این زمینه به نگارش در آمده است،که از منابع قابل توجه جدید می توان به کتاب »شمیم ولایت« و»صورت و سیرت انسان در قرآن «آیت الله جوادی آملی وهمچنین کتاب »ولایت تکوینی و تشر یعی آیت الله صافی گلپایگانی«اشاره نمود.

اما تاکنون بصورت گسترده و جامع تصرفات انسان غیر معصوم و بشر عادی مورد بررسی و تحلیل دقیق قرار نگرفته است ،با توجه به اینکه با پیشرفت های شگفت انگیز انسان معاصر در علوم و فنون مختلف حوزه های تصرفات بشر غیر معصوم گسترش فراوانی پیدا کرده است

در متن اصلی مقاله به هم ریختگی وجود ندارد. برای مطالعه بیشتر مقاله آن را خریداری کنید