بخشی از مقاله
چکیده
خرید و فروش کشتی های دست دوم درکنار سفارشات ساخت کشتی،برای شرکت ها و اشخاصی که در امر حمل و نقل دریایی فعال و دارای ناوگان هستند،امری متداول و حیاتی می باشد. به همین دلیل،برآورد و تخمین قیمتها درشرایط زمانی و مکانی خاص برای خرید یک شناور،تحت تاثیر عوامل مختلف قرار میگیرد که عدم دقت کافی در خرید و پیش بینی های لازم می تواند حیات اقتصادی شرکت ها و اشخاص را به خطر اندازد. | برای اولین بار بررسی قیمت کشتی های دست دوم،توسطموسسهEBCR صورت گرفت که منتج به یک آنالیز اقتصادی از قیمت کشتی های دست دوم گردید. تفکیک قیمتها در پروسه خرید و یا سرمایه گذاری بر روی یک کشتی،متغیرهای تاثیرگذار در امر قیمت گذاری کشتی های دست دوم را مشخص نمود. ارایه و معرفی مختصری راجع به تلاش های انجام یافته برای مدلسازی قیمت کشتیهای دست دوم که با مفهومEBCR معرفی شده و همچنین تحلیل و مقایسه دو متد اقتصادیSEM وVAR برای اولین بار در این مقاله به آن پرداختهشدهاست.
کلیه اطلاعات و داده های مربوط به سالهای۱۹۶۸-۲۰۰۱برای تمامی کشتی های مهمو اصلی در دو نوع فله برها و تانکرها جمع آوری و تطابقات و اصلاحات لازمه انجام پذیرفته و در دو مدلSEM , VAR عوامل مؤثر در تخمین نرخکرایه ها ، هزینه های اصلی، قیمت های ساخت،میزان سفارشات و دیگر عوامل ناخواسته،که عمدتا از جمله عواملتاثیرگذار می باشند،در قیمت کشتی های دست دوم بررسی شده اند.
کلمات کلیدی: قیمت کشتیهای دست دوم،سرمایه گذاری و اقتصاد کشتیرانی،سیکل های کشتیرانی،مدلسازیاقتصادی کشتیهای دست دوم
مقدمه
موضوع خرید و فروش کشتی های دست دوم برای شرکت های کشتیرانی امری مهمبوده و تخمین و برآورد قیمت اینگونه کشتی ها، امکان خرید و فروش مستقیم کشتی ها را به صاحبان و خریداران این محصول ایجاد می کند،به گونه ای که آنان را قادر می سازد تا بهآسانی به بازار حمل و نقل انواع کالا وارد شوند و از سوی دیگر شرایط بازار رقابتی را حاصل نمایند. همچنین اهمیت بازار کشتی های دست دوم با توجه به خاصیت گردشی(cyclic) انواع بازارها و قابلیت خرید ارزان و فروش گران این محصول همچنان حفظ می شود. باید توجه نمود کهتشخیص زمان مناسب جهت سرمایه گذاری بر روی این محصول امری ضروری می باشد. اصولا سه انگیزه مهم در امر شتاب بخشیدن برای خرید یک کشتی ،شامل تعویض ، استفاده از موقعیت و گسترش خطوط مبادلات کالا می باشد،ولی عموما خریداران برای خرید انگیزه و اولویت های متفاوتی دارند و یافتن انگیزه اصلی برای خرید یک کشتی به سادگی قابل تشخیص نیست. در این میان چیزی که برای برآورد و تخمین علمی و دقیق قیمت کشتی های دست دوم مورد نیاز است، یک آنالیز کاملادقیق از متغیرهای اقتصادی و سایر عوامل تاثیر گذار در تعیین قیمت کشتی های دست دوم می باشد.
در اینجا به ارایه خلاصه ای از مهم ترین روش های مورد استفاده در تعیین قیمت کشتی های دست دوم پرداخته می شود که این روش ها در بنگاه تحقیقاتی و اقتصادیEBCR مورد استفاده قرار میگیرند. امید است نتایج حاصله به عنوانیک ابزار مفید برای متصدیان این امر،قبل از طرح ریزی و به انجام رساندن استراتژی های بکار گرفته در امر خرید وفروش کشتی ها ، مورد استفاده قرار گیرد.
خرید و فروش کشتی های دست دوم از اواسط سالهای۲۰۰۰تا اواخر سال۲۰۰۲میلادی،در بازار تانکرها وقایع مهمی رخ داد که سرمایه داران بسیاری به دلیل افزایش تقاضا برای تانکرها،به سودهای بسیار کلانی دست پیدا کردند. در واقع دلیل این امر،تصمیم IMO مبنی بر دو جداره شدن تانکرهای حملسوخت بود بطوریکه بعد از این تصمیم سفارش تانکرها به بالاترین حد خود رسیده و حتی قیمت یک VLCC ،۸۴میلیون دلار گردید. اما درست۱۸ماهبعد قیمت سفارش ها بیش از۱۰میلیون دلار کاهش یافت و درآمد روزانه تانکرها از90 , 000 دلار در روز به85 , 000 دلار در روز رسید. بنابراین هیچشکی باقی نمی ماند که شناوری که ارزانتر خریدهشده بود نسبت به همان نوع شناور کهگرانتر خریدهشده،از میزان بازگشت سرمایه بیشتری برخوردار گردید.
- همبستگی بین درآمدها و قیمتها مساله همبستگی کامل قیمتها و درآمدهای یک کشتی به یکدیگر و به زمان،امری است که در بین تمامی شرکت هایکشتی رانی کاملا پذیرفته شده است. به همین خاطر فرمول ارزش حال شناوره بر درآمدها،تصویری متفاوت و مفید رااوارایه می دهد. برای نشان دادن اینکه چگونه درآمدها و قیمت ها در طول زمان از یکدیگر تبعیت میکنند،می توان بهنمودارهای زیر اشاره نمود.
نمودار شماره۱در مورد شناورهای فله بر نوع کیپ سایز یک تفاوت اساسی در نوسان قیمت کشتی دست دوم و میزان درآمدهای شناور (ارزش حال)را نشان می دهد. برای مثال ارزش کشتی دست دوم از سه ماهه آخر سال۱۹۹۱ تا سهماهسوم سال۱۹۹۲به میزان۹میلیون دلار و به میزان۲۵ درصد، کاهش داشته است و در طول این مدت ارزش حالجریان پول نقد نیز یک میلیون دلار کاهش داشته است. این امر نشان می دهد که در طول این دوره فشار لازم برایافزایش قیمت ها وجود نداشتهاست.
نمودار شماره۱- مقایسه نوسان قیمت کشتی فله بر کیپ سایز۵سال ساخت و میزان درآمد شناور
در بررسی مقایسه همبستگی قیمت کشتی دست دوم و درآمد حال حاضر تانکرها،تانکرهای افراماکس به دلیل متغیر بودن میزان کرایه این نوع تانکرها انتخاب شدند. در این حالت قيمتها کمتر به درآمد بازار وابسته می باشند و کمتر ازدرآمدهای روزتاثیر می پذیرند.
نمودار شماره ۲- مقایسه نوسان قیمت کشتی تانکر۵سال ساخت و میزان درآمد شناور
در نمودار های شماره۱و۲ قیمت قرارداد سفارش یک کشتی آورده نشده است با وجود اینکه این امر نیز در تعیین قیمت یک کشتی دست دوم تاثیر خواهد داشت. حتی می توان اظهار داشت تاثیر قیمت کشتی نو در قیمت کشتی فله بر دست
دوم نوع کیپ سایز بیشتر از بقیه می باشد.
از نمودارهای۲وا می توان فهمید که ارزشحال جریانهای پول نقد(درآمدها)در آیندهکمتر متغیر بوده و در فاز دیگریمتفاوت با قیمت کشتی دست دوم حرکت می کند. در اقتصاد جهانی،مکانیزم قیمت گذاری شناورهای دست دوم می تواند به خوبی به دیگر بازارها اعمال شود. در واقع قیمت گذاری کالاهای پایه در یک مورد،با قیمت واحد آن کالا مرتبط می باشد. برای مثال می توان به قیمت نفت(داخل انبار)یک شرکت نفتیاشاره کرد. آیا می توان گفت قیمت نفت داخل مخازن این شرکت از تغییرات قیمت نفت تبعیت نمی کند؟
- زمانبندی خرید و یا فروش یک کشتی علاوه بر مساله فوق،فاکتور زمانبندی مناسب برای خرید یک شناور،که در واقع هزینه های اقتصادی را در بردارد،را نیز باید در نظر گرفت. از طرفی زمانبندی برسر قراردادهای کرایه نیز امر مهمی می باشد ولی با این وجود،هزینه های اقتصادی در تعیین میزان سود از اهمیت بیشتری برخوردار است. - سود تئوری حاصل از خرید و یا فروش یک کشتیسودی که از یک کشتی بدست می آید باید در مقایسه با درآمد حاصله از اجاره های بلند مدت و کوتاه مدت قابل مقایسه باشد. بنابراین فردی که یک کشتی را خریداری می کند باید در زمان خرید تا زمان فروش آن یک استراتژی ویژه ای اتخاذ نماید و درست به همین صورت،زمانی که فردی یک کشتیرا می فروشد با این کار یک شوک ناگهانی به بازار درآمد فروش وارد میکند و یکسری قراردادهایی که در آینده بسته خواهندشد،شکل می گیرند. بنابراین تعداد افراد کمی وارد این تجارت می شوند مگر اینکه از استراتژی پیوسته و طولانی مدت بازار یک کشتی اطلاع داشته باشند. به عبارت دیگر،با وجود اینکه ممکن است درآمدهای حاصله در آینده معلوم نباشند ولی می توان با بکار گیری دستورالعمل های مربوط بهیک وسیله،از سودهای بالقوه بازار کشتی های دست دوم استفاده کرد.
یک کشتی تا قبل از اینکه فروخته شود،درspot market است وasset - play ،تا زمانیکهPV - SHV در یک حداکثرباشد،در معرض فروش است و زمانیکه SHV - PV در حداکثر خود باشد،در معرض خريد قرار میگیرد. بنابراین یک فرد،زمانیکه دریافتی اش در حداکثر باشد تصمیم به فروش شناور خود را دارد و این زمانی است که قیمت کشتی نیز در
حداکثر میزان خود می باشد.
مدلسازی اقتصادی قیمت کشتی های دست دوم
- مدل های اقتصادی بکاررفته در تعیین قیمت کشتی های دست دوم تا کنون
١- مدل های معادله ساختاری(structural equation models)
۲- مدل های بردار خود رگرسیونی(vector auto regression models)
٣- تئوری جریان اطلاعات پی در پی(sequential information flow , SIF )
۴- تلفيقفرضیات توزیع (mixture of distribution hypothesis , MDH )
۵- سیستم مقیاس جهانی(world scale system)
لازم به ذکر است که دو فاکتور بسیار مهمدر تخمین قیمت کشتی های دست دوم،نرخ کرایه ها و همچنین قیمت کشتی های نو می باشد. البته از بین تمام شناورها،در فله برها(بجز فله برهای هندی ماکس)فاکتور قیمت کشتی های نوتاثیر بیشتری نسبت به نرخ کرایه ها روی قیمت کشتیهای دست دوم دارد و دلایلعمده آن در زیر به اجمال ذکرگردیده اند:
- حجممبادلاتکالاتوسط فله برهای بار خشکبه مراتب بیشتر از تانکرها می باشد.
- بازدهی و میزان بازگشت سرمایهفله برها در مقایسه با تانکرها کمتر می باشد،لذا مالکان اینگونه شناورهانسبت به مالكان تانکرها از بالا بودن قیمت ها بیشتر شاکی می باشند.
- امکان تنظیم زمان بندی دقیق تر برای سفارش ساخت فله برها در مقایسه با تانکر هاانجمن مهندسی دریایی ایران
- تحلیل عرضه و تقاضای بازار کشتی های دست دوم
علیرغم فعالیت های انجام شده در سال۱۹۸۱مبنی بر یافتن ارتباط کامل بین قیمت کشتی ها و نرخ کرایه آنها،در سال۱۹۸۵ فعالیت هایی بر سر یافتن ارتباط بین قیمت کشتی ها و بازار حمل کالا توسط کشتی ها صورت گرفت. از آنجا که کشتی یک سرمایه(asset) با طول عمر زیاد است،لذا آنالیز عرضه و تقاضا( supply &demand ) برای یافتنقیمت کشتی ها به تنهایی کافی نیست،علیرغم اینکه این آنالیزها در مدلسازی اقتصادی قیمت کشتی ها مورد استفاده قرار می گیرند. بر پایه تئوریportfolio ،بازار کشتی های دست دوم را می توان در یک چهارچوب عرضه و تقاضا خلاصه کرد. تقاضا
برای کشتی های دست دوم به عنوان تابعی ازfr به عنوان متوسط کرایه در روز یک شناور در طی یکسال،nb قیمتساخت یک شناور نو،Orderbook / fleet ،لیست سفارشات به عنوان درصدی از کل ناوگان(که شامل کشتی های چندمنظوره نیز می شود)وLIBOR نرخ بهره در نظر گرفته می شوند.
از برابری در رابطه بالا قیمت یک کشتی دست دوم بدست می آید:
همانطور که درمعادله بالا دیدهمیشود در کنار هر کدام از متغیرها یک علامت ظاهر شده است که درباره هر یکتوضیح خواهیم داد.
نرخ کرایه در واقع انتظارات یک مالک کشتی برای اخذ درآمده بوده بنابراین هر چه نرخ کرایه بیشتر باشد،میزان سوددهی کشتی بیشتر بوده و نهایتا قیمت دست دوم آن نیز بیشتر می شود. بنابراین در معادله،این فاکتور با علامت مثبت ظاهر می شود و همانطور که می دانیم کشتی در حکم یک سرمایه ثابت است و مالکان هر کدام در بدست آوردن سود بیشتر با یکدیگر به رقابت می پردازند پس هر چه بازگشت سرمایه یک کشتی دست دوم بیشتر باشد،چه سودعملیاتی و چه سود سرمایه،افراد بیشتری سعی در جاری کردن پول های خود در این بازار نموده و تقاضا برای کشتیهایدست دوم بالاتر می رود. اگرچه در بازار زمان هایی وجود داشته است که قیمت کشتی های دست دوم فراتر از تاثیرات اولیه ناشی از قیمت کشتی های نو و درآمدها بوده است. در واقع در این زمان ها بازار قصد خرید تناژ کشتی ها راداشته و این امر قیمت کشتی های دست دوم را با وجود درآمدهای اندکشان، بالا برده است. اندازه ناوگان و لیست سفارشات یک بازار،تاثیری منفی بر قیمت کشتی های دست دوم می گذارند. این متغیر فاکتور بسیار خوبی برای نشان دادن نوسانات ایجاد شده در سایز ناوگان و لیست سفارشات است و بیان می دارد که چگونه یک بازار ویژه در حال توسعه می باشد. یک لیست سفارشات بزرگ در مقایسه با ناوگان موجود ممکن است انتظارات منفی در آینده داشته و منجر به یک لغزش(SLIDE) در قیمت کشتی های دست دوم شود. از دیگر سو یک لیست سفارشات بزرگ در یک بخش می تواند وجود یک بازار پررونق و جذاب که با تعداد کمی کشتی قادر به جوابگویی تقاضا ها بوده را نشان دهد.
